خشبیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
این فرقه در زمان هشام‌بن‌عبدالملک و پس از شهادت زید‌بن‌علی‌بن حسین برخاستند و به وجه دیگر گفته‌اند که: ما همراه با امام معصوم هستیم و با شمشیر می جنگیم و چون امام معصوم در این عصر حضور ندارد، پس تا آمدن وی اسلحه ما چوب است و با آن نبرد خواهیم کرد. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 181 با ویرایش اندک.</ref> <ref>خوارزمی ابو عبدالله، مفاتیح العلوم، ص 21.</ref> <ref>حسینی علوی ابوالمعالی، بیان الادیان، به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، چاپ تهران، سال 1312 شمسی، ص 157</ref> | این فرقه در زمان هشام‌بن‌عبدالملک و پس از شهادت زید‌بن‌علی‌بن حسین برخاستند و به وجه دیگر گفته‌اند که: ما همراه با امام معصوم هستیم و با شمشیر می جنگیم و چون امام معصوم در این عصر حضور ندارد، پس تا آمدن وی اسلحه ما چوب است و با آن نبرد خواهیم کرد. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 181 با ویرایش اندک.</ref> <ref>خوارزمی ابو عبدالله، مفاتیح العلوم، ص 21.</ref> <ref>حسینی علوی ابوالمعالی، بیان الادیان، به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، چاپ تهران، سال 1312 شمسی، ص 157</ref> | ||
<ref>ابن تیمیه، منهاج | <ref>ابن تیمیه، منهاج السنة، ج 1، ص 8.</ref> <ref>دهلوی شاه عبدالعزیز، تحفه اثنی عشریة، چاپ سنگی سال 1896 میلادی، ص 15</ref> | ||
== وجه تسمیه == | == وجه تسمیه == | ||
نقل از چرایی نام این فرقه به خشبیه متفاوت است. در برخی از نقل‌ها آمده است که خشبیه چون سلاحی جز خشب (چوب) نداشتند، از این جهت به آنان خشبیه گفته‌اند، اما ابن‌تیمیه در «منهاج‌السنة» نوشته است: چون زید را به دار آویختند، گروهی از پیروان او شب‌ها به دیدار چوبه دار میرفتند و از این جهت ایشان را «خشبیه» خواندهاند. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 181 با ویرایش و اصلاح عبارات.</ref> در برخی دیگر از نقل‌ها آمده است که نام خشبیه برگرفته از کرسی چوبی‌ای است که منتسب به حضرت علی(ع) بوده و یاران مختار به‌دلیل تقدس، آن را با خود حمل می‌کردند. <ref>طبری محمد بن جریر، تاریخ طبری، چاپ بیروت، ج۶، ص۸۱</ref> | نقل از چرایی نام این فرقه به خشبیه متفاوت است. در برخی از نقل‌ها آمده است که خشبیه چون سلاحی جز خشب (چوب) نداشتند، از این جهت به آنان خشبیه گفته‌اند، اما ابن‌تیمیه در «منهاج‌السنة» نوشته است: چون زید را به دار آویختند، گروهی از پیروان او شب‌ها به دیدار چوبه دار میرفتند و از این جهت ایشان را «خشبیه» خواندهاند.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 181 با ویرایش و اصلاح عبارات.</ref> در برخی دیگر از نقل‌ها آمده است که نام خشبیه برگرفته از کرسی چوبی‌ای است که منتسب به حضرت علی(ع) بوده و یاران مختار به‌دلیل تقدس، آن را با خود حمل می‌کردند. <ref>طبری محمد بن جریر، تاریخ طبری، چاپ بیروت، ج۶، ص۸۱</ref> | ||
عده‌ای نیز گفته‌اند چون بیشتر اسلحه یاران مختار یا ابراهیم‌‌بن‌مالک از چوب (خَشَب) بوده، خشبیه نامیده شده‌اند. <ref>بلاذری احمد بن یحیی، انساب‌الاشراف، دمشق، نشر محمود فردوس عظم، سال ۱۹۹۷ـ۲۰۰۰ میلادی، ج۶، ص۵۷</ref> <ref>دینوری ابن قتیبه، المعارف، قاهره، نشر ثروت عکاشه، سال 1960 میلادی، ص 622 </ref> <ref>ابن رسته ابوعلی احمد بن عمر، الاعلاق النفیسة، لیدن، نشر دخویه، سال ۱۸۹۱ میلادی، ص 218</ref> <ref>مقدسی مطهربن طاهر، البدء و التاریخ، پاریس، نشر کلمان هوار، سال ۱۸۹۹ میلادی، ج۵، ص۱۳۳</ref>و باز گفته شده است که بعضی از علاقه‌مندان زید‌بن‌علی چوبه دار او را حفظ کردند <ref>حربی ابراهیم بن اسحاق، غریب‌الحدیث، نشر سلیمان بن ابراهیم بن محمدالعایب، بی‌جا، سال 1405 قمری و ۱۹۸۵ میلادی، ج ۲، ص۵۴۵</ref> و یا آن که چون زیدیان هنگام جنگ با چوب می‌جنگیدند، به خشبیه معروف شدند. <ref>حربی ابراهیم بن اسحاق، غریب‌الحدیث، نشر سلیمان بن ابراهیم بن محمدالعایب، بی‌جا، سال 1405 قمری و ۱۹۸۵ میلادی، ج ۲، ص۵۴</ref> | عده‌ای نیز گفته‌اند چون بیشتر اسلحه یاران مختار یا ابراهیم‌‌بن‌مالک از چوب (خَشَب) بوده، خشبیه نامیده شده‌اند. <ref>بلاذری احمد بن یحیی، انساب‌الاشراف، دمشق، نشر محمود فردوس عظم، سال ۱۹۹۷ـ۲۰۰۰ میلادی، ج۶، ص۵۷</ref> <ref>دینوری ابن قتیبه، المعارف، قاهره، نشر ثروت عکاشه، سال 1960 میلادی، ص 622 </ref> <ref>ابن رسته ابوعلی احمد بن عمر، الاعلاق النفیسة، لیدن، نشر دخویه، سال ۱۸۹۱ میلادی، ص 218</ref> <ref>مقدسی مطهربن طاهر، البدء و التاریخ، پاریس، نشر کلمان هوار، سال ۱۸۹۹ میلادی، ج۵، ص۱۳۳</ref>و باز گفته شده است که بعضی از علاقه‌مندان زید‌بن‌علی چوبه دار او را حفظ کردند <ref>حربی ابراهیم بن اسحاق، غریب‌الحدیث، نشر سلیمان بن ابراهیم بن محمدالعایب، بی‌جا، سال 1405 قمری و ۱۹۸۵ میلادی، ج ۲، ص۵۴۵</ref> و یا آن که چون زیدیان هنگام جنگ با چوب می‌جنگیدند، به خشبیه معروف شدند. <ref>حربی ابراهیم بن اسحاق، غریب‌الحدیث، نشر سلیمان بن ابراهیم بن محمدالعایب، بی‌جا، سال 1405 قمری و ۱۹۸۵ میلادی، ج ۲، ص۵۴</ref> | ||
== عقاید == | == عقاید == | ||
خشبیه معتقد به بَداء بودند. <ref>بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، قاهره، نشر کوثری، سال 1367 قمری و 1948 میلادی، ج۱، ص۳۴</ref><ref>حمیری | خشبیه معتقد به بَداء بودند. <ref>بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، قاهره، نشر کوثری، سال 1367 قمری و 1948 میلادی، ج۱، ص۳۴</ref><ref>حمیری نشوان‌‌بن‌سعید، الحورالعین، تهران، نشر کمال مصطفی، سال 1972 میلادی، ج۱، ص۲۷۴</ref>این فرقه به خون‌خواهی امام حسین علیه‌السلام، در جنگ‌ها شعار یالثارات‌‌الحسین سر می‌دادند،<ref>طبری محمد‌بن‌جریر، تاریخ طبری، بیروت، ج۶، ص۷۶.</ref> | ||
به‌طوری که | به‌طوری که ابن‌عبد‌ربّه، به همین دلیل، یاران ابراهیم‌بن‌مالک‌اشتر را حسینیه (نام دیگر خشبیه) نامیده است.<ref>طبری محمد‌بن‌جریر، تاریخ طبری، چاپ بیروت، ج۲، ص۲۴۹.</ref> | ||
== سر نوشت == | == سر نوشت == | ||
خشبیه در سال ۶۷ هجری قمری در زمان حمله مصعب‌بن‌زبیر به کوفه، در حالی‌که حدود ۶۰۰۰ یا ۷۰۰۰ نفر بودند در محاصره نیروهای او قرار گرفتند و ابتدا | خشبیه در سال ۶۷ هجری قمری در زمان حمله مصعب‌بن‌زبیر به کوفه، در حالی‌که حدود ۶۰۰۰ یا ۷۰۰۰ نفر بودند در محاصره نیروهای او قرار گرفتند و مصعب ابتدا به آنان امان داد تا تسلیم شوند و هنگامی که تسلیم شدند، همه آنها را به‌قتل رساند.<ref>طبری محمد‌بن‌جریر، تاریخ طبری، ج ۶، ص۹۳، ۱۱۶</ref> | ||
پس از قتل مختار، ۲۰۰۰ نفر از یاران وی (بازماندگان خشبیان) در نَصیبَین به عبدالملک بن‌مروان پیوستند. <ref>مسعودی، مروج الذهب، چاپ بیروت، ج ۳، ص۳۰۷</ref> | پس از قتل مختار، ۲۰۰۰ نفر از یاران وی (بازماندگان خشبیان) در نَصیبَین به عبدالملک بن‌مروان پیوستند.<ref>مسعودی، مروج الذهب، چاپ بیروت، ج ۳، ص۳۰۷</ref>حسن‌‌بن‌محمد‌بن‌حنفیه بعد از کشته شدن مختار، به میان گروهی از خشبیان نصیبین رفت و ریاست آنان را به‌عهده گرفت. مسلم‌‌بن‌اسیر (از یاران عبداللهبنزبیر) از موصل به جنگ آنان رفت و پس از شکست دادن آنها، حسن را دستگیر کرد و نزد عبداللهبنزبیر فرستاد.<ref>ذهبی محمد‌بن‌احمد، حوادث و وفیات، سال 1418 هجری قمری، ص 334</ref> پس از این واقعه، مُهَلَّب‌‌بن ابی‌‌صُفْرَه که مدتی از یاران عبداللهبنزبیر بود و سپس از سرداران اموی گردید، با خشبیان نصیبین -که تحت فرماندهی أبو قارب یزید‌بن أبی‌‌صَخْر بودند- جنگید و آنان را شکست داد.<ref>اصفهانی ابوالفرج، الاغانی، ج۶، ص۵۰، ج۷، ص۷۷</ref> در ادامه یاران مختار و قائلان به امامت محمد‌بن‌حنفیه، کیسانیه نامیده شدند.<ref>مسعودی مروج الذهب، چاپ بیروت، ج۳، ص۲۷۶</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ ۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۷:۱۰
خشبیه یا سرخابیه از پیروان شخصی به‌نام سرخاب طبری از فرقه زیدیه بودند که پس از مختار‌بن‌ابی‌عبید ثقفی ظهور کردند.
تاریخچه
این فرقه در زمان هشام‌بن‌عبدالملک و پس از شهادت زید‌بن‌علی‌بن حسین برخاستند و به وجه دیگر گفته‌اند که: ما همراه با امام معصوم هستیم و با شمشیر می جنگیم و چون امام معصوم در این عصر حضور ندارد، پس تا آمدن وی اسلحه ما چوب است و با آن نبرد خواهیم کرد. [۱] [۲] [۳] [۴] [۵]
وجه تسمیه
نقل از چرایی نام این فرقه به خشبیه متفاوت است. در برخی از نقل‌ها آمده است که خشبیه چون سلاحی جز خشب (چوب) نداشتند، از این جهت به آنان خشبیه گفته‌اند، اما ابن‌تیمیه در «منهاج‌السنة» نوشته است: چون زید را به دار آویختند، گروهی از پیروان او شب‌ها به دیدار چوبه دار میرفتند و از این جهت ایشان را «خشبیه» خواندهاند.[۶] در برخی دیگر از نقل‌ها آمده است که نام خشبیه برگرفته از کرسی چوبی‌ای است که منتسب به حضرت علی(ع) بوده و یاران مختار به‌دلیل تقدس، آن را با خود حمل می‌کردند. [۷] عده‌ای نیز گفته‌اند چون بیشتر اسلحه یاران مختار یا ابراهیم‌‌بن‌مالک از چوب (خَشَب) بوده، خشبیه نامیده شده‌اند. [۸] [۹] [۱۰] [۱۱]و باز گفته شده است که بعضی از علاقه‌مندان زید‌بن‌علی چوبه دار او را حفظ کردند [۱۲] و یا آن که چون زیدیان هنگام جنگ با چوب می‌جنگیدند، به خشبیه معروف شدند. [۱۳]
عقاید
خشبیه معتقد به بَداء بودند. [۱۴][۱۵]این فرقه به خون‌خواهی امام حسین علیه‌السلام، در جنگ‌ها شعار یالثارات‌‌الحسین سر می‌دادند،[۱۶] به‌طوری که ابن‌عبد‌ربّه، به همین دلیل، یاران ابراهیم‌بن‌مالک‌اشتر را حسینیه (نام دیگر خشبیه) نامیده است.[۱۷]
سر نوشت
خشبیه در سال ۶۷ هجری قمری در زمان حمله مصعب‌بن‌زبیر به کوفه، در حالی‌که حدود ۶۰۰۰ یا ۷۰۰۰ نفر بودند در محاصره نیروهای او قرار گرفتند و مصعب ابتدا به آنان امان داد تا تسلیم شوند و هنگامی که تسلیم شدند، همه آنها را به‌قتل رساند.[۱۸] پس از قتل مختار، ۲۰۰۰ نفر از یاران وی (بازماندگان خشبیان) در نَصیبَین به عبدالملک بن‌مروان پیوستند.[۱۹]حسن‌‌بن‌محمد‌بن‌حنفیه بعد از کشته شدن مختار، به میان گروهی از خشبیان نصیبین رفت و ریاست آنان را به‌عهده گرفت. مسلم‌‌بن‌اسیر (از یاران عبداللهبنزبیر) از موصل به جنگ آنان رفت و پس از شکست دادن آنها، حسن را دستگیر کرد و نزد عبداللهبنزبیر فرستاد.[۲۰] پس از این واقعه، مُهَلَّب‌‌بن ابی‌‌صُفْرَه که مدتی از یاران عبداللهبنزبیر بود و سپس از سرداران اموی گردید، با خشبیان نصیبین -که تحت فرماندهی أبو قارب یزید‌بن أبی‌‌صَخْر بودند- جنگید و آنان را شکست داد.[۲۱] در ادامه یاران مختار و قائلان به امامت محمد‌بن‌حنفیه، کیسانیه نامیده شدند.[۲۲]
پانویس
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 181 با ویرایش اندک.
- ↑ خوارزمی ابو عبدالله، مفاتیح العلوم، ص 21.
- ↑ حسینی علوی ابوالمعالی، بیان الادیان، به تصحیح عباس اقبال آشتیانی، چاپ تهران، سال 1312 شمسی، ص 157
- ↑ ابن تیمیه، منهاج السنة، ج 1، ص 8.
- ↑ دهلوی شاه عبدالعزیز، تحفه اثنی عشریة، چاپ سنگی سال 1896 میلادی، ص 15
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 181 با ویرایش و اصلاح عبارات.
- ↑ طبری محمد بن جریر، تاریخ طبری، چاپ بیروت، ج۶، ص۸۱
- ↑ بلاذری احمد بن یحیی، انساب‌الاشراف، دمشق، نشر محمود فردوس عظم، سال ۱۹۹۷ـ۲۰۰۰ میلادی، ج۶، ص۵۷
- ↑ دینوری ابن قتیبه، المعارف، قاهره، نشر ثروت عکاشه، سال 1960 میلادی، ص 622
- ↑ ابن رسته ابوعلی احمد بن عمر، الاعلاق النفیسة، لیدن، نشر دخویه، سال ۱۸۹۱ میلادی، ص 218
- ↑ مقدسی مطهربن طاهر، البدء و التاریخ، پاریس، نشر کلمان هوار، سال ۱۸۹۹ میلادی، ج۵، ص۱۳۳
- ↑ حربی ابراهیم بن اسحاق، غریب‌الحدیث، نشر سلیمان بن ابراهیم بن محمدالعایب، بی‌جا، سال 1405 قمری و ۱۹۸۵ میلادی، ج ۲، ص۵۴۵
- ↑ حربی ابراهیم بن اسحاق، غریب‌الحدیث، نشر سلیمان بن ابراهیم بن محمدالعایب، بی‌جا، سال 1405 قمری و ۱۹۸۵ میلادی، ج ۲، ص۵۴
- ↑ بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، قاهره، نشر کوثری، سال 1367 قمری و 1948 میلادی، ج۱، ص۳۴
- ↑ حمیری نشوان‌‌بن‌سعید، الحورالعین، تهران، نشر کمال مصطفی، سال 1972 میلادی، ج۱، ص۲۷۴
- ↑ طبری محمد‌بن‌جریر، تاریخ طبری، بیروت، ج۶، ص۷۶.
- ↑ طبری محمد‌بن‌جریر، تاریخ طبری، چاپ بیروت، ج۲، ص۲۴۹.
- ↑ طبری محمد‌بن‌جریر، تاریخ طبری، ج ۶، ص۹۳، ۱۱۶
- ↑ مسعودی، مروج الذهب، چاپ بیروت، ج ۳، ص۳۰۷
- ↑ ذهبی محمد‌بن‌احمد، حوادث و وفیات، سال 1418 هجری قمری، ص 334
- ↑ اصفهانی ابوالفرج، الاغانی، ج۶، ص۵۰، ج۷، ص۷۷
- ↑ مسعودی مروج الذهب، چاپ بیروت، ج۳، ص۲۷۶