عبدالله جوادی آملی

عبدالله جوادی آملی
نام کامل	عبدالله جوادی آملی
اطلاعات شخصی
سال تولد	1312 ش، ۱۹۳۴ م، ۱۳۵۲ ق
محل تولد	آمل، ایران
دین	اسلام، شیعه
استادان	شیخ محمدتقی آملی امام خمینی علامه طباطبایی
آثار	تفسیر تسنیم ادب فنای مقربان رحیق مختوم

آیت‌الله عبدالله جوادی آملی در سال‌ 1312 شمسی در آمل‌ به‌ دنیا آمد. ایشان جزو بزرگ‌ترین علما و فقها و فلاسفه و مفسران قرآن در عصر حاضر به شمار می‌آید. همچنین ایشان از مراجع تقلید شیعۀ اهل ایران است. او صاحب تفسیر تسنیم، بزرگ‌ترین تفسیر جهان اسلام است که تاکنون در 54 جلد منتشر شده است. ایشان سابقۀ عضویت مجلس خبرگان قانون اساسی، جامعهٔ مدرسین، مجلس خبرگان رهبری، شورای عالی قضایی را داشته و سال‌ها یکی از امامان جمعۀ موقت قم بوده‌است.

زندگی‌نامه

وی در سال 1312 شمسی در کشور ایران، استان مازندران، شهر آمل در خانواده‌ای روحانی چشم به جهان گشود. پدرش ابوالحسن واعظ جوادی آملی از علمای شهر آمل بود.

تحصیلات

پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در زادگاه خود در سال 1325 شمسی به حوزۀ علمیۀ آن شهر وارد شد و از محضر پدر بزرگوارش، مرحوم حجت‌الاسلام میرزا ابوالحسن جوادی آملی و دیگر شخصیت‌های علمی و برجستۀ آن روزگار بهره برد و مقدمات علوم حوزوی و مقداری از سطوح متوسط (ادبیات عرب، منطق، اصول فقه، فقه، تفسیر قرآن و حدیث) را به مدت پنج سال آموخت؛ همچنین پایه‌های سلوک معنوی و اخلاقی و تهذیب و تهجد او در مدرسۀ امام حسن عسکری(علیه‌السلام) آن شهر محکم شد. در سال 1329 شمسی به تهران هجرت کرد و به مدت پنج سال در مدرسۀ مروی آن شهر به ادامۀ تحصیل علوم دینی در محضر شخصیت‌های علمی بزرگ آن عصر، مانند شیخ محمدتقی آملی، علامه حاج شیخ ابوالحسن شعرانی، محی الدین الهی قمشه‌ای و محمدحسین فاضل تونی پرداخت و در کنار دروس فقه و اصول به فراگیری علوم عقلی و عرفانی نیز اهتمام ورزید و همزمان، تدریس علوم اسلامی را نیز آغاز کرد. در سال 1334 شمسی به حوزۀ علمیۀ قم هجرت کرد و نهایی‌ترین دروس تخصصی حوزوی را در محضر استادانی چون آیت‌الله سیدمحمد حسین بروجردی، آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد، آیت‌الله میرزا هاشم آملی، امام خمینی و علامه طباطبایی فراگرفت. او از همان دوران دانش اندوزی در تهران، در حالیکه نزد استادان فن دروس اسلامی را تلمّذ نمود، تدریس رشته‌های گوناگون معقول و منقول اسلامی را آغاز کرد و هم اکنون حدود 60 سال از عمر پربرکت تدریس او می‌گذرد. او ضمن تدریس سایر علوم اسلامی به تفسیر قرآن مجید اهتمام ویژه‌ای داشته و دارد و تدریس تفسیر قرآن کریم ایشان از سال 1355 شمسی همچنان ادامه دارد.

فعالیت‌های علمی و فرهنگی

عبدالله جوادی آملی، در طول‌ عمر شریف‌ خود، تا کنون‌ خدمات‌ علمی و فرهنگی شایان‌ توجهی را به‌ انجام‌ رسانده‌ است‌. وی از سال‌های نخستین‌ تحصیل‌ به‌ تدریس‌ در تربیت‌ طلاب‌ مبتدی می‌پرداخته‌ است‌ و تا کنون‌، شاگردان‌ بسیار مفیدی را به‌ عالم‌ اسلام‌ تقدیم‌ داشته‌ است‌. استاد، همواره‌ بر تهذیب‌ نفس‌ در کنار تحصیل‌ پای می‌فشرده‌ و همواره‌ شاگردان‌ خود را به‌ اخلاص‌ در تبلیغ‌ معارف‌ وحیانی و انس‌ هماره‌ با قرآن‌ و روایات‌ سفارش‌ می‌نموده‌ است‌. از خدمات‌ مهم‌ فرهنگی استاد جوادی آملی، تأسیس‌ مؤسسه‌ تحقیقاتی و نشر اسراء در سال‌ 1372 است‌. مؤسسه‌ اسراء به‌ منظور پژوهش‌ در رشته‌های مختلف‌ علوم‌ اسلامی و پاسخ‌ گویی به‌ شبهات‌ موجود در اسلام‌ تأسیس‌ شده‌‌است‌ و تا کنون‌ خدمات‌ شایان‌ توجهی را تقدیم‌ داشته‌ است‌.

آثار

آیت‌ الله جوادی آملی، تاکنون‌ کتاب‌های بسیاری را در زمینه‌های گوناگون‌، از جمله‌ تفسیر، فلسفه‌، کلام‌، فقه‌ و اصول‌ نگاشته‌ است‌ که‌ به‌ برخی از آنها اشاره‌ می‌شود:

اصول فقه

• تحریر الاصول.

فقه

• توضیح المسائل به همراه استفتائات؛
• کتاب الخمس؛
• استفتائات؛
• کتاب الحج (۴ جلد)؛
• الوحی و النبوه.

تفسیر ترتیبی قرآن

• تفسیر تسنیم (تاکنون 54 جلد منتشر شده).

تفسیر موضوعی قرآن

• قرآن در قرآن؛
• توحید در قرآن؛
• وحی و نبوت در قرآن؛
• معاد در قرآن (۲ جلد)؛
• سیره پیامبران در قرآن (۲ جلد)؛
• سیره رسول اکرم در قرآن (۲ جلد)؛
• مبادی اخلاق در قرآن؛
• مراحل اخلاق در قرآن؛
• فطرت در قرآن؛
• معرفت‌شناسی در قرآن؛
• صورت و سیرت انسان در قرآن؛
• حیات حقیقی انسان در قرآن؛
• هدایت در قرآن؛
• جامعه در قرآن؛
• ادب توحیدی انبیاء در قرآن؛
• تفسیر انسان به انسان.

عترت و عرفان

• ادب فنای مقربان (شرح زیارت جامعه کبیره) (۱۰ جلد) در حدیث و عرفان؛
• عصاره خلقت؛
• حماسه و عرفان: در عرفان ولایی؛
• الحماسه و العرفان؛
• گنجور عشق؛
• مراثی اهل بیت؛
• عید ولایت؛
• حکمت علوی؛
• ولایت علوی؛
• تجلی ولایت در آیه تطهیر؛
• قرآن در کلام امام علی «علیه‌السلام»؛
• وحدت جوامع در نهج‌البلاغه؛
• علی «علیه‌السلام» مظهر اسمای حسنای الهی: در عرفان ولایی؛
• دنیاشناسی و دنیاگرایی در نهج‌البلاغه؛
• شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی؛
• ظهور ولایت در صحنه غدیر؛
• حیات عارفانه امام علی «علیه‌السلام»: در عرفان ولایی؛
• حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه؛
• شمیم ولایت؛
• ولایت در قرآن؛
• نسیم اندیشه؛
• امام مهدی موجود موعود: در عرفان ولایی.

فلسفه

• رحیق مختوم (شرح حکمت متعالیه ۳۲ جلد تا کنون)؛
• فلسفه صدرا؛
• فلسفه حقوق بشر؛
• تبیین براهین اثبات خدا؛
• علی بن موسی الرضا «علیه‌السلام» و الفلسفة الالهیة؛
• فلسفه زیارت؛
• حق و تکلیف در اسلام؛
• منزلت عقل در هندسه معرفت دینی؛
• شمس الوحی تبریزی (سیره علمی علامه طباطبایی).

کلام جدید

• انتظار بشر از دین؛
• نسبت دین و دنیا (بررسی و نقد نظریه سکولاریسم)؛
• دین‌شناسی؛
• شریعت در آیینه معرفت؛

کلام قدیم

• ولایت فقیه (ولایت فقاهت و عدالت).

حقوق اجتماعی

• سروش هدایت (۵ جلد)؛
• سرچشمه اندیشه (۶ جلد)؛
• بنیان مرصوص امام خمینی؛
• نسیم اندیشه (۲ جلد)؛
• اسلام و محیط زیست؛
• منبع الفکر.

معارف

• صهبای حج؛
• جرعه‌ای از صهبای حج؛
• رازهای نماز؛
• قرآن حکیم از منظر امام رضا؛
• حکمت عبادات؛
• قرآن حکیم از منظر امام رضا «علیه‌السلام»؛
• زن در آیینه جمال و جلال؛
• نزاهت قرآن از تحریف؛
• حکمت نظری و عملی در نهج‌البلاغه.

عرفانی

• توحید ربوبی؛
• توحید عبادی؛
• زن در اسلام.

حدیث

• مفاتیح‌الحیات: کتابی حدیثی-رفتاری که به جلد دوم و مکمل مفاتیح‌الجنان، شهره شده‌است و تأکید آن، بیشتر بر روایاتی است که به رفتارهای فرهنگی-اجتماعی و حوزۀ اخلاق و حقوق اجتماعی، مربوط می‌شود. این کتاب در بهار سال ۱۳۹۱ به قلم گروهی از نویسندگان حوزۀ علمیۀ قم، تحت نظارت جوادی آملی به کوشش نشر اسراء منتشر شد.

فعالیت‌های سیاسی

ایشان از یاران‌ صدیق‌ و از شاگردان‌ مبرّز امام‌ خمینی بود، در جبهه‌های سیاسی نیز همواره‌ پیرو پیر و مراد خود بود و در سال‌های مبارزه‌ بر ضد رژیم‌ شاه‌ از هیچ‌ کوششی دریغ‌ نمی‌ورزید. وی از سال‌ 1342 همراه‌ امام‌ بود و در طول‌ این‌ دوران‌، بارها مورد دستگیری و بازجویی ساواک قرار گرفت‌.

بخشی از این‌ مبارزات‌، همکاری در مبارزات‌ مردم‌ آمل‌، سخنرانی، افشاگری و تنظیم‌ اطلاعیه‌ها و بیانیه‌ها بود.

با شکل‌گیری مبارزات‌ و تظاهرات‌ در همه‌ جای ایران‌، مردم‌ آمل‌ نیز با ارشادها و راهنمایی‌های جوادی آملی، به‌ صفوف‌ مبارزان‌ پیوستند و رژیم‌ پهلوی را با شکست‌ رو به‌ رو ساختند.

پس‌ از پیروزی انقلاب‌ اسلامی ایران‌ نیز، ایشان در مسؤولیت‌های گوناگونی به‌ انجام‌ وظیفه‌ پرداخت‌. در سال‌های آغازین‌ انقلاب‌، با حکم‌ امام‌ خمینی به‌ ریاست‌ دادگاه‌ انقلاب‌ و حاکمیت‌ شرع‌ منصوب‌ شد و همچنین‌ عضو شورای عالی قضایی بود. از دیگر فعالیت‌های ایشان‌ در آن‌ دوره‌، تدوین‌ لایحۀ قصاص‌ بود که‌ همواره‌ مورد نفرت‌ دشمنان‌ انقلاب‌ و ملی‌گراها بود.

عبدالله جوادی آملی، سفرهای گوناگونی به‌ کشورهای مختلف‌ جهان‌، با انگیزه‌های تبلیغی و سیاسی انجام‌ داده‌ است‌. یکی از مهمترین‌ سفرهای وی سفر به‌ شوروی سابق‌ برای تسلیم‌ پیام‌ امام‌ خمینی به‌ گورباچف‌، رهبر وقت‌ اتحاد جماهیر شوروی بود که‌ از دید صاحب‌ نظران‌ جهانی، پدیده‌ای بسیار مهم‌ تلقی می‌شد. از دیگر سفرهای مهم‌ وی، سفر به‌ نیویورک و شرکت‌ در نشست‌ ادیان‌ و ابلاغ‌ پیام‌ مقام‌ معظم‌ رهبری بود که‌ ایشان با صلابت‌ تمام‌، پیام‌ رهبر ایران‌ را در آن‌ قرائت‌ کردند.

از دیگر مسؤولیت‌های وی، عضویت‌ در مجلس‌ خبرگان‌ قانون‌ اساسی و نیز عضویت‌ در مجلس‌ خبرگان‌ رهبری در دوره‌های اوّل‌ و دوّم‌ بود. وی همچنین‌ از اعضای جامعه‌ مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌، پیش‌ و پس‌ از انقلاب‌ اسلامی بوده‌ است‌.