سوره صف شصت‌و‌یکمین سوره قران کریم است و جزء ۲۸ قرآن می‌باشد و محل نزول آن مدینه منوره است، و دارای چهارده آیه می‌باشد .سوره صف به سوره حضرت عیسی و سوره حواریین موسوم است.

سوره صف
سوره صف.jpg
نام کاملسوره صف
نام‌های دیگرسوره عیسی
اطلاعات شخصی

صف

صف به معنای صف كشیدن و در صف كردن است. لازم و متعدی به‌كار می‌رود و آن این كه اشیاء مانند انسان و غیره در یك ردیف و خط مستوی قرار گیرند[۱].

مفهوم کلی سوره

اسامی سوره

  1. صف،
  2. حواریون،
  3. عیسی(علیه السلام)[۳].

علت نام‌گذاری

سبب نام‌گذاری این سوره به «صف» آیۀ چهارم این سوره است كه می‌گوید خدا رزمندگانی را كه هم چون صفی محكم می‌جنگند، دوست می‌دارد.

«سوره حواریون» و «سوره عیسی»؛ از آنجا كه در آیات ششم و چهاردهم این سوره از عیسی(علیه السلام) و یاران او سخن گفته شده، این سوره را «عیسی» و «حواریون» نامیده‌اند[۴].

تعداد آیات و کلمات و حروف

سوره صف چهارده آیه دارد[۵].

سوره صف دویست‌وبیست‌ویک کلمه دارد[۶]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)

سوره صف نهصد حرف دارد[۷]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)

اهداف و آموزه‌ها

اساسی‌ترین هدف‌های سوره صف عبارت‌اند از:

  1. تشویق به ایمان و جهاد در راه خدا؛
  2. نوید پیروزی مجاهدان و پیروزی نهایی اسلام بر ادیان دیگر[۸].

محتوا و موضوعات

سوره صف در حقیقت بر دو محور اساسی دور می‌زند: یكی برتری اسلام بر تمام آئین‌های آسمانی و تضمین بقاء و جاودانگی آن از سوی خداوند و دیگر لزوم جهاد در طریق حفظ و پیشرفت این آئین.

اما در یك نظر تفصیلی می‌توان آن را به هفت بخش تقسیم كرد.

  1. شروع سوره با تسبیح خداوند عزیز و حكیم؛
  2. دعوت به هماهنگی گفتار و كردار و پرهیز از سخنان بی عمل؛
  3. دعوت به جهاد با عزم راسخ و اتحاد كامل؛
  4. یادآوری از پیمان‌شكنی بنی‌اسرائیل و بشارت مسیح به ظهور اسلام؛
  5. تضمین پیروزی اسلام بر همه ادیان؛
  6. دعوت مؤثر به سوی جهاد و ذكر پاداش‌های دنیوی و اخروی مجاهدان راه حق؛
  7. اشاره فشرده‌ای به زندگی حواریین مسیح و الهام از آنها؛
  8. ولی محور اصلی مطالب سوره صف اسلام و جهاد است[۹].

فضائل، خواص و ثواب قرائت

ابی‌بن‌كعب از پیامبر(صلی الله علیه) روایت نموده كه فرمود: «هر كس سوره عیسی(علیه السلام) را بخواند حضرت عیسی(علیه السلام) مادامی كه در دنیا است برای او صلوات و درود فرستاده و استغفار كند و در روز قیامت رفیق حضرت عیسی(علیه السلام) باشد».

ابوبصیر از حضرت باقر(علیه السلام) روایت كرده كه هر كس سوره صف را بخواند و در نمازهای واجب و نوافل به قرائت آن مداومت نماید خداوند او را با فرشتگان و پیامبران مرسل هم‌ردیف و هم‌صف قرار خواهد داد[۱۰].

محل و زمان نزول

سوره صف در مدینه بر پیامبر(صلی الله علیه) نازل شده است[۱۱].

قسمتی از سوره صف در سال ششم هجری پس از صلح حدیبیه و قسمتی در سال هشتم هجری است و بعد از سوره احزاب نازل شده است[۱۲].

ویژگی

سوره صف از سور مفصلات می‌باشد[۱۳]. ابن قتیبه می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده‌اند اینکه چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یكدیگر جدا شده‌اند[۱۴].

روایتی است كه از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید[۱۵].

این سوره از سور مسبحات است[۱۶] و همچنین جزو سور ممتحنات نیز آمده است[۱۷].

در آیۀ ششم سوره صف از قول عیسی(علیه السلام) بشارت آمدن پیامبری داده شده كه نام او احمد است[۱۸].

پانویس

  1. قاموس قرآن، ج 4، ص134.
  2. تفسیر قرآن مهر، ج 20، ص: 337.
  3. همان، ص339.
  4. همان.
  5. الكشف و البیان، ج 9، ص301.
  6. همان.
  7. همان.
  8. تفسیر قرآن مهر، ج 20، ص340.
  9. تفسیر نمونه، ج 24، ص57.
  10. ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 24، ص388.
  11. همان.
  12. حجةالتفاسیر و بلاغ‌الإكسیر، مقدمه اول، ص28.
  13. التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص313.
  14. جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
  15. جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
  16. غرائب القرآن و رغائب الفرقان، ج 1، ص 34.
  17. التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص.313
  18. تفسیر قرآن مهر، ج 20، ص339.

منابع

برگرفته از سایت معرفی سوره صف - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir