سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی

سی و هفتمین کنفرانس وحدت اسلامی ، به همت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در تاریخ 9 مهرماه برابر با 15 ربیع الاول و 1 اکتبر 2023 میلادی، در تهران با حضور میهمانان داخلی و خارجی برگزار شد. این اجلاس با حضور بیش از سه هزار نفر از علما و فرهیختگان ۴۱ کشور جهان در دو قالب حضوری و وبیناری برگزار گردید.

پیام آیت‌الله مکارم شیرازی

متن پیام آیت‌الله مکارم شیرازی به سی و هفتمین کنفرانس وحدت اسلامی به شرح ذیل است:

بسم الله الرحمن الرحیم

إِنَّ هَذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ ^{[انبیاء–92]}‎. در ابتدا لازم است میلاد پرنور و برکت رسول اعظم و نبی اکرم (صلی‌الله علیه وآله وسلم) را به همه مسلمانان و به خصوص میهمانان گرامی تبریک و تهنیت عرض نمایم و از مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و دبیرکل محترم آن که اسباب برگزاری چنین مجلسی را فراهم نموده‌اند و علما، دانشمندان و میهمانان محترم که در این مجلس شرکت کرده‌اند، صمیمانه تقدیر و تشکر نمایم.

سالیان متمادی است که این همایش‌ها وگردهمایی‌های همانند آن در کشور اسلامی ما برگزار می‌گردد و شرکت‌کنندگان در فضایی آرام و دوستانه در کنار یکدیگر و همراه با اخوت و برادری به بررسی مسائل و مشکلات می‌پردازند و هرگز اختلاف نظرها و تعدد و تکثر دیدگاه‌ها، مانع از گفت وگو و تعامل نمی‌گردد؛ بی‌تردید چنین همراهی و همفکری می‌تواند الگویی مناسب برای سایر جوامع اسلامی با همه تنوع‌ها و تکثرها باشد.

به نظر می رسد دلیل چنین امری را باید در وجود ارزش‌های مشترک پیگیری کرد؛ چه ارزش‌های انسانی و چه ارزش‌های دینی که التزام و تعهد به آن، از تندروی و عدم تحمل مخالف جلوگیری کرده، راه را بر زندگی مسالمت‌آمیز، همراه با احترام به هم‌نوع و هم‌کیش هموار می سازد. باید توجه داشت که دشمن در طول تاریخ بهترین حربه برای تضعیف جامعۀ ایمانی را اختلاف افکنی و بهره‌گیری از تفاوت‌های مذهبی، قومی و فکری قرار داده، هیچ‌گاه از این نقشه شوم دست برنداشته است، از این‌رو لازم است مسلمانان نیز با هوشیاری کامل لحظه‌ای از آن غافل نشوند. یافتن ارزش‌های مشترک، تبیین و معرفی آنها به مسلمانان و دعوت به رعایت و التزام به آنها، مهمترین راهِ تداوم همبستگی و تقریب میان مسلمانان است. اکنون که شعار اصلی این همایش نیز «همکاری برای دستیابی به ارزش‌های مشترک» است، فرصتی ارزشمند به دست آمده تا با همفکری اندیشمندان و عالمان جهان اسلام، از درون منابع و مصادر اسلامی این مشترکات استخراج گردیده، به مسلمانان معرفی گردد تا در پرتو آن، جوامع اسلامی بیش از پیش به سوی همبستگی و در یک کلمه رسیدن به «امت واحده»، گام بردارند که این مهم تنها به دست اندیشمندان اسلامی، قابل تحقق می باشد.

اینجانب بار دیگر ضمن تشکر از همه بزرگوارانی که در این همایش شرکت کرده اند، عزت و اعتلای بیش از پیش اسلام و تعالی مسلمانان در سرتاسر جهان را از خداوند عزوجل خواستارم و امیدوارم کاستی‌های موجود، با همت و تلاش همگان، مرتفع گردد. بمنّه و کرمه إنّه ولیٌ قدیر.

گزیده‌ای از سخنرانی رئیس جمهور ایران

آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، در مراسم افتتاحیۀ سی و هفتمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی ضمن تبریک میلاد حضرت رسول (صلی‌الله علیه وآله وسلم) و ایام هفته وحدت و گرامی‌داشت یاد شهدا و طلایه داران و بزرگان عرصه تقریب که در جهت ایجاد وحدت تلاش کردند، اظهار داشت: امروز موضوع وحدت از اهمیت بسزایی برخوردار است. همواره در تاریخ اسلام وحدت اسلامی دارای اهمیت بوده و روز به روز این اهمیت بیشتر می‌شود.

وی افزود: توجه به وحدت یک امر فردی و نگاه مقطعی نیست؛ بلکه فکری و اندیشه‌ای با محوریت حق است.

ایشان تصریح کرد: امروز وحدت به معنای وحدت در مذاهب و جغرافیا نیست و باید به‌عنوان اتحاد و انسجام برای حفظ منافع امت اسلامی مطرح گردد.

رئیس جمهور اظهار کرد: امت اسلامی با ریشه معنوی که دارد مجموعه ای دارای یک هدف و مقصد است. خدایی شدن و خدا را در همه سطوح و ابعاد زندگی دیدن و قانون خدا را اجرا کردن است.

آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه رسول الله (صلی‌الله علیه وآله وسلم) جلوه اخلاق، صبر است، اظهار کرد: موفقیت او پرتوی شرح صدر او است، جلوه ایمان، مجاهدت در راه خداست و الگویی برای تمام بشریت است.

ایشان ضرورت انسجام و وحدت را به‌عنوان نگاه مشترک جهان اسلام مورد تاکید قرار داد و گفت: امروز همگان این نگاه مشترک را دارند که راه مقابله با دشمن تسلیم و سازش نیست، بلکه مقاومت است. گزینه سازش از روی میز برداشته شده و امروز هیچ دغدغه‌مندی در فلسطین، لبنان و سایر کشورهای اسلامی از سازش سخن نمی‌گوید و گزینۀ همه مجاهدین جهان اسلام مقاومت و ایستادگی مقابل دشمن است و این گزینه دشمن را وادار به عقب‌نشینی خواهد کرد.

دکتر رئیسی با اشاره به تاکید رهبر انقلاب بر ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنان اظهار داشت: امروز در فلسطین ابتکار عمل و خلاقیت در دست مجاهدان بوده و این در پرتو راهبرد مقاومتی است که مسلمانان در برابر دشمنان انتخاب کرده‌اند.

سخنرانی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی

متن سخنرانی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در مراسم افتتاحیه این اجلاس به شرح ذیل است:

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم بسم الله الرحمن الرحیم والحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد وآله الطاهرین و صحبه المنتجبین و من تبعه باحسانه الی یوم الدین.

تبریک عرض می‌کنم اعیاد سعیده ولادت پیامبر اعظم (صلی‌الله‌علی وآله‌ وسلم) و ولادت امام جعفر صادق (علیه‎السلام) را به همه‌ میهمانان عزیز و حضار محترم در سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی. همچنین تشکر می‌کنم از ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی که دعوت ما را پذیرفتند. خیر مقدم عرض می‌کنیم به تمامی علما و فرهیختگان حاضر به خصوص میهمانانی که از خارج از کشور و خارج از تهران دعوت ما را پذیرفتند و قدم رنجه فرمودند.

گسترش گفتمان امت واحده، هدف اصلی بنیادین ما در کنفرانس‌های وحدت است. این مفهوم قرآنی، آرمانی است که جوامع اسلامی به سمت آن حرکت کنند و در نهایت امیدوار باشیم که ابتکاری همچون اتحادیه کشورهای اسلامی به منصۀ ظهور نزدیک شود، مرزهای کشورهای اسلامی کمرنگ شود، پول واحد اسلامی رواج یابد و مجلس واحدی که بتواند قوانین و مقررات مشترک و اجماعی را به تصویب برساند، در این اتحادیه فعال شود.

سی و هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی با موضوع همکاری‌های اسلامی برای دستیابی به ارزش‌های مشترک در حالی آغاز می‌شود که جهان اسلام طی سال گذشته شاهد تحولات گسترده و عمیقی بوده است. در این مجال به اختصار به مهمترین آنها می‌پردازم:

اول: قرآن کریم، یگانه راهنمای وحیانی حفاظت‌شده برای بشریت است. صلح و دوستی با مسلمانان و هم‌پیمانان و مقاومت در برابر طاغوت و ظلم مستکبران از آموزه‌های حیات‌بخش آن است. قرآن با امر به عدالت و احسان از ولنگاری فرهنگی، هرزگی و فحشا نهی کرده و دینی تمدن‌ساز را نوید می‌دهد که داعیه جهانی و آرمانی آخرالزمانی دارد. داعیه ظهور مهدی موعود (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف) خواب از چشم ظالمان ربوده است. مستکبران عالم تلاش می‌کنند که اسلام‌هراسی را دامن بزنند و مستضعفان عالم را از حق خودشان که همانا حاکمیت بر جهان است، محروم سازند؛ اما این قرآن است؛ کتابی که حاکمیت مستضعفان را علیه تمامی ظالمان و مستکبران عالم نوید می‌دهد و آنان را وارثان نهایی زمین معرفی می‌کند. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با طراحی کنفرانس بین‌المللی مناره 2 و جشنواره آن، از همۀ رسانه‌های مؤثر در جهان اسلام، انسان‌رسانه‌های مشهور در شبکه‌های اجتماعی، سازمان‌های مردم‌نهاد و اقشار عمومی دعوت می‌کند تا فعالیت‌های خود را در حوزل قرآن کریم در این رویداد تاریخی به صحنه بیاورند.

دوم: مایۀ امید است که جهان اسلام رو به صلح عادلانه نهاده و تلاش می‌کند گفتمان ستیزه‌جویی را از منطقه حذف کند. ما از توقف جنگ‌های بی‌حاصل در یمن و سوریه استقبال می‌کنیم. گفت و گو را یگانه راه برای دستیابی به صلحی پایدار در منطقه می‌دانیم و از این که طرف‌های درگیر، سلاح به زمین گذاشته و از کشته شدن انسان‌های بی‌گناه و آسیب‌های انسانی پیشگیری کردند، تقدیر می‌کنیم. از کشورهای اسلامی می‌خواهیم تلاش خود را برای ریشه‌کنی جنگ و خونریزی درون جهان اسلام افزایش دهند. مسلمانان از تمامی اقوام و مذاهب برای ایفای نقش در تمدن نوین اسلامی نیازمند امنیت پایدار هستند. یکی از مهمترین ارزش‌های مشترکی که جوامع اسلامی با همکاری می‌توانند به آن دست پیدا کنند، امنیت پایدار است؛ امنیت در سه لایه ملی، منطقه‌ای و جهانی مد نظر است. به همین جهت ما با افزونگی به کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی تهران و ابتکار و نوآوری کنفرانس‌های منطقه‌ای و کنفرانس‌های موضوعی این توفیق را داشته‌ایم که گفتمان وحدت را در سطوح مختلف گسترش دهیم.

سوم: بازایجاد روابط سیاسی بین عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران مهمترین تحول به سوی همکاری و دوستی بین کشورهای اسلامی را رقم زد و نور امیدی در دل بیدارگران جهان اسلام گردید که دو مدرسه سیاسی عقیدتی از نزاع دست برداشته و به سوی همکاری، اقدامات مؤثری را به انجام رسانیدند. با توجه به گفت و گوهای گسترده که مجمع با علما و فرهیختگان جهان اسلام داشته مایلم از طرف ایشان و از سوی خودم از این حرکت وحدت‌آفرین تشکر کنم. هم از دولت سیزدهم که همکاری‌های منطقه‌ای و همسایگانی را در اولویت روابط خود قرار داده و هم از پادشاهی سعودی که از رویه‌ فراملی‌گرایی مذهبی به رویه‌ همکاری‌های منطقه‌ای روی آورده است و الگویی برای دیگر کشورهای واگرای منطقه شده و این تنبه را ایجاد کرده که هرگز دولت‌های بیگانه نمی‌توانند تأمین کننده اهداف توسعه پایدار در منطقه باشند. این حرکت دوجانبه از سوی یکدیگر، نویدبخش صلحی پایدار و همکاری‌ بادوام در منطقه است. امیدواریم همکاری دو کشور گسترش یابد و به هم‌افزایی در حوزه دانش و فناوری، امنیت منطقه‌ای، قدرت سیاسی و مبادلات سودمند اقتصادی و فرهنگی منجر گردد و هم‌گرایی رسانه‌ای جای واگرایی تبلیغات مذهبی را بگیرد.

چهارم: دشمنان اسلام هرگز از خصومت خود دست برنمی‌دارند. کوتاه شدن دست طمع آنها از منطقه از جمله الزامات دستیابی به امت واحده است. اخراج امریکا از افغانستان فرصتی تکرار ناپذیر در عصر حاضر برای آسایش و آرامش ملت افغانستان به دست داده است. امیدواریم امارت اسلامی افغانستان از این فرصت برای خدمتی عادلانه و صادقانه به همه اقوام و مذاهب مختلف بهره جوید و اتهام قومیت‌گرایی را با رعایت حقوق همۀ شهروندان و ایجاد فرصت‌های برابر برای آنها، از خود بزداید. تعصبات قومی و زبانی، جز بازگشت خسارات سابق و درگیری و نزاع ملی، پیامد دیگری در بر نخواهد داشت. در کنار آن، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی آمادگی خود را برای ایفای نقش سازنده برای دستیابی امارت اسلامی افغانستان به همه‌جانبه‌گرایی اعلام می‌کند.

پنجم: همکاری با هم‌پیمانان کشورهای اسلامی از جمله روسیه و چین، روابط گسترده اقتصادی و سیاسی را تضمین می‌کند و جهان اسلام را به دالان مبادلاتی اقتصادی و فرهنگی تبدیل خواهد کرد. این دالان، نویدبخش مبادلات اقتصادی و فرهنگی اثربخش‌تری برای همکاری و هم‌افزایی بین کشورهای اسلامی است و مسیری را رقم می‌زند که به فقرزدایی کمک کرده و رفاه و آسایش جوامع اسلامی را بیش از پیش به ارمغان آورد.

ششم: خانواده به‌عنوان محوری‌ترین کانون تربیت نسل بشر یک ارزش فطری و انسانی است که در اسلام بر آن تأکید شده است. مقابله با این فطرت و تلاش شیطانی برخی کشورهای غربی برای جایگزینی آن با همجنسان و احیاناً حیوانات به دور از شأن و کرامت انسانی است. فرصتی برای پرورش نسل جدید به دست نمی‌دهد و مخالف آموزه‌های تمامی ادیان آسمانی است. همکاری کشورهای اسلامی برای مخالفت با تلاش‌هایی که موجب تعریفی غیرانسانی از خانواده شده تا آن را در اسناد بین‌المللی وارد کنند، ضروری است. جهان اسلام باید در فضاهای مختلف به ترویج ارزش‌های مشترک خود بپردازد. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با ابتکار کنفرانس بین‌المللی کرامت با محوریت خانواده، دانش تولید شده در جوامع اسلامی به‌ویژه بین فرهیختگان دانشگاه‌های جهان اسلام را هدف قرار داده است.

هفتم: حمایت از مردم ستمدیدۀ فلسطین همچنان اولویت ارزش‌های مشترک جهان اسلام برای دستیابی به وحدت است. حرکت خودجوش فلسطینیان برای دفاع از حقوق انسانی خود، در کرانه باختری، نوار غزه و داخل فلسطین اشغالی، نیازمند پشتیبانی همه‌جانبۀ جهان اسلام است. این نیاز نه فقط در گفتمان، بلکه در عمل نیز باید بروز و ظهور یابد. در این حال مسئولیت کشورهای همسایه سنگین‌تر است. هشدار ما به کسانی است که عادی‌سازی روابط با رژیم غاصب صهیونیستی را مزمزه می‌کنند. به آنها گوشزد می‌کنیم که هرگز هم‌پیمانی با رژیم غاصب صهیونیستی برای جهان اسلام به سودمندی نخواهد انجامید. طعم تلخ همیاری با دشمنان اسلام را در قضیه بنی‌قریظه به‌خاطر بیاورید. زمانی که برای این رژیمِ غاصب، فرصتی پیش آید، از پشت به شما خنجر خواهد زد. او بر هیچ عهد و پیمانی استوار نیست و ویرانی، ترور و نزاع در جهان اسلام را دنبال می‌کند و اینک در ضعیف‌ترین زمان خود قرار گرفته، اما پیروزی بزرگ به حول و قوه الهی نزدیک است. و اخری تحبونها نصرٌ من الله و فتحٌ قریب و بشر المؤمنین.