سوره صف
سوره صف شصت‌و‌یکمین سوره قران کریم است و جزء ۲۸ قرآن می‌باشد و محل نزول آن مدينه منوره است، و دارای چهارده آیه می‌باشد .سوره صف به سوره حضرت عیسی و سوره حواریین موسوم است.
صف
صف به معنای صف كشیدن و در صف كردن است. لازم و متعدی به‌كار می‌رود و آن این كه اشیاء مانند انسان و غیره در یك ردیف و خط مستوی قرار گیرند[۱].
مفهوم کلی سوره
- یادآوری ایمان و معاد؛
- دوستی جهاد و مجاهدان؛
- پیروزی نهایی اسلام بر ادیان دیگر؛
- بشارت مسیح(علیه السلام) در مورد پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم)[۲].
اسامی سوره
- صف؛
- حواریون؛
- عیسی(علیه‌السلام)[۳].
علت نام‌گذاری
سبب نام‌گذاری این سوره به «صف» آیۀ چهارم این سوره است كه می‌گوید خدا رزمندگانی را كه هم چون صفی محكم می‌جنگند، دوست می‌دارد.
«سوره حواریون» و «سوره عیسی»؛ از آنجا كه در آیات ششم و چهاردهم این سوره از عیسی(علیه‌السلام) و یاران او سخن گفته شده، این سوره را «عیسی» و «حواریون» نامیده‌اند[۴].
تعداد آیات و کلمات و حروف
- سوره صف چهارده آیه دارد[۵].
- سوره صف دویست‌وبیست‌ویک کلمه دارد[۶]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است)
- سوره صف نهصد حرف دارد[۷]. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه‌ها
اساسی‌ترین هدف‌های سوره صف عبارت‌اند از:
- تشویق به ایمان و جهاد در راه خدا؛
- نوید پیروزی مجاهدان و پیروزی نهایی اسلام بر ادیان دیگر[۸].
محتوا و موضوعات
سوره صف در حقیقت بر دو محور اساسی دور می‌زند: یكی برتری اسلام بر تمام آئین‌های آسمانی و تضمین بقاء و جاودانگی آن از سوی خداوند و دیگر لزوم جهاد در طریق حفظ و پیشرفت این آئین.
اما در یك نظر تفصیلی می‌توان آن را به هفت بخش تقسیم كرد.
- شروع سوره با تسبیح خداوند عزیز و حكیم؛
- دعوت به هماهنگی گفتار و كردار و پرهیز از سخنان بی عمل؛
- دعوت به جهاد با عزم راسخ و اتحاد كامل؛
- یادآوری از پیمان‌شكنی بنی‌اسرائیل و بشارت مسیح به ظهور اسلام؛
- تضمین پیروزی اسلام بر همه ادیان؛
- دعوت مؤثر به سوی جهاد و ذكر پاداش‌های دنیوی و اخروی مجاهدان راه حق؛
- اشاره فشرده‌ای به زندگی حواریین مسیح و الهام از آنها؛
- ولی محور اصلی مطالب سوره صف اسلام و جهاد است[۹].
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابی‌بن‌كعب از پیامبر(صلی الله علیه) روایت نموده كه فرمود: «هر كس سوره عیسی(علیه‌السلام) را بخواند حضرت عیسی(علیه‌السلام) مادامی كه در دنیا است برای او صلوات و درود فرستاده و استغفار كند و در روز قیامت رفیق حضرت عیسی(علیه‌السلام) باشد».
ابوبصیر از حضرت باقر(علیه‌السلام) روایت كرده كه هر كس سوره صف را بخواند و در نمازهای واجب و نوافل به قرائت آن مداومت نماید خداوند او را با فرشتگان و پیامبران مرسل هم‌ردیف و هم‌صف قرار خواهد داد[۱۰].
محل و زمان نزول
سوره صف در مدینه بر پیامبر(صلی الله علیه) نازل شده است[۱۱].
قسمتی از سوره صف در سال ششم هجری پس از صلح حدیبیه و قسمتی در سال هشتم هجری است و بعد از سوره احزاب نازل شده است[۱۲].
ویژگی
سوره صف از سور مفصلات می‌باشد[۱۳]. ابن قتیبه می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از سور مثانی آمده‌اند اینکه چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یكدیگر جدا شده‌اند[۱۴].
روایتی است كه از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید[۱۵].
این سوره از سور مسبحات است[۱۶] و همچنین جزو سور ممتحنات نیز آمده است[۱۷].
در آیۀ ششم سوره صف از قول عیسی(علیه‌السلام) بشارت آمدن پیامبری داده شده كه نام او احمد است[۱۸].
پانویس
- ↑ قاموس قرآن، ج 4، ص134.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 20، ص: 337.
- ↑ همان، ص339.
- ↑ همان.
- ↑ الكشف و البیان، ج 9، ص301.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 20، ص340.
- ↑ تفسیر نمونه، ج 24، ص57.
- ↑ ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج 24، ص388.
- ↑ همان.
- ↑ حجةالتفاسیر و بلاغ‌الإكسیر، مقدمه اول، ص28.
- ↑ التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص313.
- ↑ جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
- ↑ جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.
- ↑ غرائب القرآن و رغائب الفرقان، ج 1، ص 34.
- ↑ التمهید فی علوم القرآن، ج1، ص.313
- ↑ تفسیر قرآن مهر، ج 20، ص339.
منابع
برگرفته از سایت معرفی سوره صف - پایگاه جامع قرآنhttps://quran.inoor.ir