بیت المقدس
شهر بیت المقدس که پیش از اسلام به نام های اورشلیم و ایلیا نیز خوانده می شده، از جمله شهر‌هایی است که هر یک از ادیان اسلام، مسیحیت و یهود، تقدس خاص و ویژه ای برای آن قائل اند. در این شهر تپه‌ای وجود دارد که بدان تپۀ موریا می گویند. در محدوده بالای تپه موریا حصاری کشیده شده که مسلمانان تمام آن را حرم شریف می نامند. این حرم، نمادهای زیارتی بسیاری را در خود جای داده است. این حرم شریف به حسب ادله، همان مسجد الاقصی‌ای است که در قرآن از آن یاد شده است. البته در این محوطه مسجدی وجود دارد که آن را نیز مسجد الاقصی می نامند، اما آن مسجد الاقصی که در قرآن ذکر شده و قبلۀ اول مسلمانان بود و خداوند درباره آن فرمود: «بَارَکْنَا حَوْلَه» همان محوطه حرم شریف است.[۱]
| نام شهر | بیت المقدس |
|---|---|
| کشور و استان | فلسطین / قدس |
| جمعیت | ۹۱۹٬۴۳۸ نفر |
| مساحت | ۱۲۵٫۲ کیلومتر مربع |
| دین | اسلام / یهود / مسیحیت |
| نام‌های دیگر | یُبوس / اورشلیم / صهیون / ایلیا |
| نام‌های قرآنی | القریه / الارض المبارکه / الزیتون / الساهره |
تاریخچه بیت المقدس
فلسطین به لحاظ مقام و موقع مذهبى خاصى که در میان مسلمانان و مسیحیان و یهودیان داشته و دارد، به عنوان سرزمینى مقدّس مطرح شده و همواره در میان پیروان این ادیان از اهمیّت ویژه اى برخوردار بوده است.
هیچ مسألهاى در جهان اسلام و در بین پیروان دیگر ادیان، اهمیتى به اندازه مسأله فلسطین نیافته است. اهمیّت ویژه فلسطین در میان مسلمانان، بیشتر به لحاظ وجود اماکن مقدّسه در آن سرزمین است. از آن جمله مى توان به شهر ایلیا اشاره کرد که پس از فتح فلسطین به همّت مسلمانان، بیت المقدس نامگذارى شده است.
بیت المقدس یا قدس شریف، سرزمینى است که در بین سه دین از ادیان بزرگ معاصر یعنى اسلام، مسیحیت و یهودیت که داراى پیروان کلان در جهان هستند، اهمیت بسیار زیادى دارد و مقدس شمرده مىشود.
ویژگى که براى بیت المقدس به لحاظ دینى مى توان برشمرد این است که هیچ نقطه‌اى در جهان از لحاظ تقدس مثل قدس نمىباشد حتى جایى مانند مکه یا مدینه، على رغم همه تقدس و اهمیتى که دارند، باز تنها در نزد پیروان یک دین(اسلام) محترم شمرده مى شود.
در حالى که قدس براى هر سه دین بزرگ آسمانى داراى تقدس بوده و از اهمیت طراز اول در نزد آنان برخوردار است. مطالبى که در پى مىآید به خوبى بیانگر تقدس این سرزمین مىباشد.[۲]
قدمت بیت المقدس
بنابر شواهد باستان شناختی، سابقه حیات بشر در منطقه بیت المقدس، به دوره نخست از دوران چهارم زمین شناسی برمی گردد. گویند که آنجا به صورت "دژی" بوده که عرب های کوچنده از جزیرةالعرب که همان کنعانی های سامی نژاد بودند، حدود 3000 سال قبل از میلاد اینجا را از دست کنعانی ها خارج کردند.
دولت یهود از حدود 1020 سال قبل از میلاد تأسیس شد و تنها مدت 80 سال حکمرانی داود و سلیمان نبی، دارای تشکیلات و سازمان سیاسی بود. حضرت سلیمان در سال چهارم حکومتش 539 سال بعد از وفات حضرت موسی، بنابر وصیت پدرش، بنای بیت المقدس را شروع کرد، 979 سال بعد از وفات حضرت موسی پیغمبر، بخت نصر دوم بابلی به آنجا حمله کرد و آنجا را خراب نمود و این شهر 70 سال به صورت خرابه باقی ماند و این اولین ویرانی قدس بود، بعدا در جنگی که بین ایران و بابل شد، به دست کوروش هخامنشی فتح شد و این پادشاه ایرانی اجازه داد تا بیت المقدس و معابد آنها بازسازی شود.
حدود 200 سال در تصرف ایرانیان بود که در این مدت، بعد از سقوط هخامنشیان، شهر در تصرف اسکندر مقدونی درآمد. 63 سال قبل از میلاد رومی ها و 40 سال قبل از میلاد، پارتیان ایرانی بر بیت المقدس مسلط شدند و مدتی بعد، رومیان و ایرانیان بر آنجا مسلط شدند که حضرت عیسی مسیح در دوره حکومت هر دو به دنیا آمد.
سال 132 و 66 میلادی شورش‌هایی بزرگ در این منطقه روی داد که به شدت از طرف رومیان سرکوب شد. تیتوس (صیطوس) شاه روم، 40 سال بعد از صعود حضرت عیسی به آسمان در همان اولین سال حکومتش به آنجا حمله کرد، هیکل یا (معبد سلیمان) را آتش زد و همه کتب را سوزاند و قدس را از بنی اسرائیل خالی کرد که این آغاز پراکندگی یهود در سراسر جهان بود و این منطقه تا فتح آن بدست مسلمانان در تحولات نظامی و سیاسی بود.
برگزیده شدن نام مسجدالاقصى توسط خداوند
همان طور که شهر بیت المقدس در طول تاریخ نامهاى متعددى مثل یبوس، یورشالیم – اورشلیم، ایلیا، بیت همیقداش، بیت المقدس، قدس و… داشته است، پرستشگاه، کهن و مهم آن نیز که اکنون نزد ما مسلمانان حرم شریف و مسجدالاقصى نامیده مى شود، در طول تاریخ نامهایى مثل هیکل حضرت سلیمان و… داشته است.
از آن جا که این پرستشگاه را حضرت داوود و حضرت سلیمان به فرمان خداوند بنیان نهادند تا موحدان در آن جا به عبادت خداوند بپردازند، مسلمانان نیز مثل همهى موحدان تاریخ به آن توجه داشتند. به همین دلیل، ابتدا به سوى آن نماز بر پا مىکردند.
نام مسجدالاقصى را نخستین بار خداوند بزرگ بر این مکان مقدس و پرستشگاه کهن تاریخ نهاد.
خداوند تبارک و تعالى در آیهى اول سورهى اسراء که موضوع معراج حضرت رسول اکرم(ص)را مطرح کرده است، چنین مىفرماید:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَىٰ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ
پاک و منزه است خدایى که در مبارک شبى بنده خود حضرت محمد(ص) را از مسجد الحرام به مسجد الاقصایى که پیرامونش را به حضور و قدوم خاصان مبارک ساخت، سیر داد تا آیات خدا را به او بنمایاند. به درستى که خداوند شنوا و بیناست.