بابکیه

بابکیه نام فرقه‏‌اى از «غلاة» شیعه منسوب به بابک خرم دین مشهور‌ترین پیشواى خرم‌دینان است. بابک در زبان پهلوى «پاپک» خونده می‌شود.

پیشینه بابکیه

فرقه بابکیه از پیروان بابک خرّم دین می‌باشند. ف اگر چه در برخی از کتاب‌ها، بابکیه از غلات شیعه دانسته شده است، اما با بررسی قیام بابکیان در تاریخ درمی‌یابیم که: 1. بابکیان گروهی سیاسی بودند که بر ضدّ حکومت شورش کرده بودند. 2. قیام‌شان رنگ و بوی ملی داشت نه مذهبی 3.هیچ ارتباطی با بزرگان شیعه نداشتند و شاید اصلا شیعه را نمی‌شناختند.

اصل و نسب بابک

از اصل و نسب بابک اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی وی را فرزندی نامشروع دانسته‌اند و برخی دیگر او را از نوادگان ابومسلم خراسانی معرفی کرده‌اند. ابن‌ندیم می‌نویسد: «جاویدان بن شهرک (یا سهرک) که رئیس جاویدانیه (از خرمیه) بود در راه برگشت از زنجان در ده بلال آباد در منزل مادر بابک اقامت می‌کند و در آن‌جا کاردانی بابک را می‌پسندد و وی را با اجازه مادرش با خود می‌برد. پس از مدتی جاویدان از دنیا می‌رود و همسر او که عاشق بابک شده بود، به پیروان جاویدان می‌گوید روح وی در بابک حلول کرده و به جای جاویدان همسر وی می‌شود. روایت دیگری نیز نقل شده است که پدر بابک از مردم مداین و روغن فروش بود و به آذربایجان رفت و در آن جا دل باخته زنى یک چشم شد و را به زوجیت خود در آورد و بابک از آن زن به دنیا آمد. در یکى از سفرها که به کوه سبلان رفته بود، شخصی از پشت به او خنجرى زد و بر اثر زخم خنجر درگذشت. پس از مرگ وى مادر بابک به دایگى مى ‏پرداخت تا این که بابک ده‏ ساله و به گاو چرانى مشغول گشت و به خدمت شبل بن منقى ازدى در آمد و ستوربان او شد واز غلامانش طنبور نواختن آموخت. بابک در ادامه از آن جا به تبریز رفت و دو سال نزد محمد بن رواد ازدى بود. سپس نزد مادرش بازگشت در حالی که هجده سال از سن او گذشته بود. ابوالمعالى صاحب کتاب «بیان الادیان» مى‏‌نویسد: زمانى که زندگى در اردبیل بر بابک و مادرش تنگ شد، راهى منطقه دیگر شده و در دهی که از آن محمد بن رواد الازدى بود ساکن شدند.اهل آن ده از مزدکیان و خرم دینان بودند و پیشواى ایشان، جاویدان بن شهرک بود. وی چون مى‌دانست که بابک طنبور را به خوبی می‌نوازد، بنا بر این، وى را نزد خود نگاه داشت.

مبارزات

بابک خرم دین بعد از رسیدن به زعامت خرّمیان با عباسیان مبارزه و بخش مهمی از از آذربایجان را تصرف می‌کند. شروع نهضت بابک در سال 201 هجری قمری بوده است، سال‌هایی که در اثر مرگ‌ هارون الرشید (193هـ. ق) و نزاع‌های امین و مأمون بر سر خلافت و هم چنین قحطی گسترده؛ اقتدار حکومت مرکزی عباسی رو به افول بود. قیام بابک علاوه بر مذهبی بودن، صبغه سیاسی و ملی نیز داشت. مأمون در طول سال‌های حکومت خود، لشگریان بسیاری را به جنگ بابکیه فرستاد اما توفیقی در رویارویی با بابک نداشتند. لشگریان بابک پس از مرگ مأمون در سال 218 هجری قمری، به مناطق مرکزی ایران نظیر اصفهان و ری حمله کردند، هرچند که در این امر توفیق نیافتند.

سر انجام

بابک خرمدین در سال ۲۰۱ق به خونخواهی ابومسلم خراسانی و بر ضد حکومت مأمون شورش کرد و عدۀ زیادی به او پیوستند. پس از ۲۲ سال نبرد با حکومت، در سال ۲۲۳، در جنگ با افشین ایرانی که از سوی معتصم مأمور جنگ با بابک شده بود، اسیر و کشته شد و بدنش به دار آویخته شد.