حمله به شمال عراق (۲۰۱۴)

حمله به شمال عراق در ۴ ژوئن ۲۰۱۴ با ورود داعش و متحدان آن به شمال عراق آغاز شد. درگیری نیروهای دولتی عراق و شورشیان، به‌شکل محدودتری از دسامبر ۲۰۱۳ آغاز شده بود. حمله به شمال عراق با تهاجم داعش به سامرا و اشغال چندین شهر در ۴ ژوئن آغاز و با تصرف بر موصل در ۱۰ ژوئن و تکریت در ۱۱ ژوئن ادامه یافت . در واپسین ساعات ۹ ژوئن ۲۰۱۴ شب ۱۰ ژوئن (شب ۲۰ خرداد) نیروهای دولت اسلامی عراق و شام (داعش) پیرو پیشروی به شمال عراق، کنترل شهر موصل را به دست گرفتند. حدود ۱۳۰۰ نیروی شبه‌نظامی و مسلح، کنترل مقر دولتی استان نینوا را در دست گرفتند. همچنین نیروهای داعش فرودگاه بین‌المللی موصل و بسیاری از پادگان‌ها و مقرهای دولتی را به تصرف خود درآوردند. در پی این حمله ۵۰۰٬۰۰۰ نفر از ساکنین موصل، خانه‌های خود را ترک کردند. نوری مالکی نخست‌وزیر عراق در پی این تجاوز خواستار عزم ملی مردم برای مقابله با نیروهای داعش شد. نوری مالکی گفت: «تجاوز به موصل که از تاریخ ۱۰ ژوئن مورد یورش نظامیان داعش قرار گرفته‌است، نتیجه یک توطئه بزرگ است.» وی همچنین گفت «تروریست‌ها با استفاده از توطئه‌هایی که در داخل انجام شد توانستند موصل را اشغال کنند و ارتش با قدرت سلاح به این مسئله پایان خواهد داد.»پس از حمله به موصل، در ۱۱ ژوئن (چهارشنبه) شهر تکریت مرکز اداری استان صلاح‌الدین (واقع در شمال سامرا) نیز به اشغال شبه‌نظامیان داعش درآمد. در پی این حمله، زندانیان بازداشتگاه‌های محلی از زندان گریختند. در پی این حمله شماری از نظامیان داعش بر شهر تکریت و ساختمان استانداری، تسلط یافته و مرکز پلیس القادسیه در مرکز شهر را به آتش کشیده و پادگان ضلوعیه در جنوب این شهر را نیز اشغال کردند. پس از تصرف تکریت، داعش به ۱۵۰ کیلومتری شمال عراق رسید. نیروهای پیشمرگه نیز با نیروهای داعش در دهوک درگیر شدند.

آزاد سازی موصل

پایگاه‌های لشکر ۴۶ و ۴۷ تیپ ۱۲ با خروج نیروهای عراق خالی مانده و نیروهای پیشمرگ برای جلوگیری از دست‌یابی گروه‌های مسلح به این پایگاه‌ها، در آنها مستقر شده‌اند.

در پی تصرف موصل، کنسولگری ترکیه نیز در کنترل نیروهای داعش درآمد و ۸۰ نفر از پرسنل و شهروندان اهل ترکیه توسط داعش به حالت گروگان درآمدند. داعش همچنین ۴۹ تن از اعضای کنسولگری ترکیه در شهر موصل را که شامل سربازان ویژه، دیپلمات‌ها و کودکان می‌شود، اسیر کرد.

دولت اسلامی عراق و شام از اعضای خود خواسته بود که پس از تسلط نیروهای خود بر شهر تکریت به سمت بغداد و کربلا پیش‌روی کنند.

داعش با هدف تشکیل دولت اسلامی عراق و شام علاوه بر موصل، مناطق تکریت، دهلاویه و یثرب را نیز به تصرف خود درآورده‌اند.

داعش صریحاً می‌گوید که هدفش تشکیل یک دولت اسلامی است. با کنترل مردم و تشکیل نوعی حکومت مطلقه، داعش می‌تواند از خود تصویر یک دولت نوظهور سایه در عراق را ترسیم کند و طبیعتاً درصدد گسترش آن به سوریه است که هم‌اکنون هم بسیاری از بخش‌های آن منجمله شهر رقه را تصرف درآورده‌است. این شهر را اکنون «قلب تپنده» گروه داعش می‌دانند. شهر رقه پایتخت خلافت اسلامی داعش نامیده شده‌است .

پالایشگاه بیجی، پایگاه هوایی اسپایکر و سد حدیثه سه مرکز استراتژیک، حیاتی و زیربنایی است که داعش در عراق به دنبال آن است. این گروه بارها تلاش کرده‌اند که این اماکن را از دست نیروهای عراقی خارج کنند اما تلاش‌های آنها به نتیجه نرسیده‌است.

داعش در چند ماه نخست اشغال شمال عراق توانست مناطقی را شامل شهرهای موصل و تکریت اشغال کند. داعش علاوه بر این، مناطقی را در شرق سوریه نیز در کنترل خود درآورد. در نخستین ماه‌های اشغال شمال عراق، ۵ میدان نفتی تحت کنترل داعش درآمد. داعش با کمک این میادین هزینه‌های خود را تأمین می‌کند.

وقوع جنایت جنگی

ناوی پیلای، کمیسیر عالی سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر، اعدام‌های جمعی نظامیان، غیرنظامیان، مأمور پلیس به اسارت درآمده، رهبران مذهبی و افراد مرتبط با دولت عراق به دست شبه نظامیان داعش را «جنایات جنگی» خواند. به گفته وی اعدام‌های سیستماتیک به ویژه در نقاطی در تکریت رخ داده‌است.بنابر برخی تصاویر منتشر شده، گروه داعش از کودکان برای عملیات نظامی خود استفاده می‌کند. همچنین این گروه اعلام کرده که «صدها تن» از سربازان عراقی اسیر شده

اعلام خلافت توسط داعش

در ۹ تیر داعش در دو کشور عراق و سوریه «خلافت» اعلام کرد. ابومحمد عدنانی، سخنگوی داعش در شبکه توییتر با یک پیام صوتی افزود که رهبر داعش، ابوبکر بغدادی خلیفه اول «دولت اسلامی» است. سخنگوی داعش افزود که وظیفهٔ هر مسلمانی است که با پذیرش خلافت ابوبکر بغدادی، با او بیعت کند. این در حالی است که ابوبکر بغدادی نیز این انتخاب را پذیرفت و خود را رهبر مسلمانان جهان دانست. شهر رقه سوریه پایتخت خلافت اسلامی داعش نامیده شده‌است.

صدور نفت

داعش در ۱۴ تیر ۱۳۹۳ نخستین محموله‌های نفت را از میدان نفتی عجیل آغاز و آنها را از منطقه کردستان عراق صادر کرد. داعش ۱۰۰ تانکر نفت خام را به قیمت حدود ۱۲ تا ۱۴ هزار دلار در هر تانکر برای تأمین مالی عملیات‌های خود به فروش رساند. شلال عبدالبابان شهردار منطقه توزخورماتو در بیانیه‌ای گفت: افرادی که نفت را از این گروه می‌خرند از راه‌های تحت کنترل این گروه و از طریق شهرهای کِفری یا غدیرکرم به پالایشگاه‌ها یا با هماهنگی ایست‌های بازرسی از طریق شهر مخمور به منطقه کردستان می‌رسانند. آنها همچنین هم‌اکنون کنترل تمامی میدان‌های نفتی و گازی مهم سوریه را در استان دیرالزور که هم‌مرز عراق است، در دست دارند.داعش هر بشکه نفت استان دیرالزور سوریه را به قیمت ۱۲ دلار به فروش می‌رساند. پیش از این، زمانی که چاه‌های نفت دیرالزور در دست دیگر گروه‌های تروریستی قرار داشت، آنها هر بشکه نفت را معادل ۳۰ الی ۵۰ دلار می‌فروختند. یکی از منابع اصلی درآمد تکفیری‌های داعش، نفت و گازی است که از منابع زیر زمینی سوریه غارت می‌کنند. عمده خریداران این نفت و گاز دلال‌های سوختی هستند که نفت خریداری شده را به مقصد اروپا و آمریکا روانه می‌کنند

انتشار نخستین ویدئو از ابوبکر البغدادی وب‌سایت‌ها و حساب‌های کاربری نزدیک به به دولت اسلامی (داعش)، اولین ویدئوی مربوط به وی را که مربوط به خطبه‌های نماز جمعه روز ۱۳ تیر ۱۳۹۳ در مسجد جامع موصل است، منتشر کرده‌اند. این ویدئوی ۲۱ دقیقه‌ای، اولین ویدئوی منتشر شده از فردی است که تاکنون تنها دو تصویر بی‌کیفیت از وی منتشر شده بود. وی در این خطبه ضمن استفاده فراوان از مفاهیم دینی و فن خطابه با زبانی آمیخته به تهدید از کاربرد شمشیر برای برپایی حکومت و پیگیری اهداف خود اشاره کرده‌است. وی برای مشابهت با خلفای صدر اسلام نیز لباسی با رنگ سیاه پوشیده و دستاری بر سر بسته‌است .

تخریب مساجد و آرامگاه‌ها

گروه داعش پس از اشغال شهر تاریخی موصل در شمال عراق، اماکن مقدس به ویژه مساجد و آرامگاه‌های مقدس در نزد شیعیان را تخریب نمود. حداقل چهار آرامگاه مقدس در نزد اعراب سنی و صوفی توسط بولدوزر خراب گردید. همچنین شش مسجد شیعی به وسیله انفجار تخریب گردید.

تبلیغات و جنگ روانی

داعش در زمان اعلام خلافت اقدام به تولید خبر و گزارش در اینترنت، تهیه فیلم‌های تبلیغاتی و حتی فروش تی‌شرت‌هایی با آرم «داعش» و تبلیغ گسترده آن در فضای مجازی در سطح دنیا کرد. استفاده و چاپ نقشه جهان، عبارات «الدولة الاسلامیة»، «لا اله الا الله» و «محمد رسول‌الله» بر روی پیراهن‌ها و تی‌شرت‌ها یک نمونه دیگر از این کارهاست. این تیشرت‌ها با آرم گروه تروریستی «دولت اسلامی عراق و شام، در برخی فروشگاه‌های ترکیه و کشورهای جنوب شرق آسیا دیده شده‌است .

دست‌یابی به مواد شیمیایی

در ۱۹ ژوئن افراد داعش توانستند به انبار مهمات در منطقه «المثنی» در ۷۰ کیلومتری شمال بغداد نفوذ کنند. سفیر عراق در سازمان ملل در گفت: در این انبار مهمات دست‌کم ۲۵۰۰ موشک وجود داشتند که کلاهک‌های آن مجهز به گاز سمی سارین یا پس‌مانده‌های این گاز بوده‌اند. دوربین‌های ویدئویی این مرکز نشان می‌دادند که مهاجمان در ابتدا مأموران حفاظتی این مرکز را خلع سلاح کرده و بعد بخش‌هایی از این مرکز شیمیایی را به مکانی نامعلوم منتقل کردند. به گفته مقامات عراقی سلاح‌های شیمیایی این مرکز در گذشته نابود شده‌اند و به همین دلیل از مواد شیمیایی موجود نمی‌توان به بمب‌های شیمیایی دست یافت.

اخراج مسیحیان از نینوا

ابوبکر بغدادی در بیانیه‌ای به مسیحیان مهلت داد تا ظرف یک شبانه روز از استان نینوا خارج شوند. عناصر داعش منازل مسیحیان را با حرف «ن» علامت‌گذاری کردند (علامت اختصاری «نصاری») و بالای این حرف نوشتند «اموال دولت اسلامی». داعش در بیانیه خود به مسیحیان هشدار داد تا مسلمان شوند در غیر این صورت یا جزیه دهند یا از شهر و دیار خود خارج شوند، ضمن اینکه تأکید کرد در زمان خروج از شهر و دیار فقط می‌توانند لباس‌هایشان را همراه ببرند زیرا اموال دیگر آنها در مالکیت دولت اسلامی خواهد بود. آنها اموال و دارایی‌های مسیحیان را غارت کرده و نمی‌گذاشتند که مسیحیان هیچ‌کدام از وسایل یا دارایی‌های خود را بردارند. به دنبال این تهدیدات، مسیحیان مجبور شدند به منطقه خودمختار کردستان عراق فرار کنند.

پناهندگی فرانسه

فرانسه آمادگی خود را برای اعطای پناهندگی به مسیحیان موصل اعلام کرد. وزارت کشور و دستگاه دیپلماسی فرانسه در بیانیه مشترکی اعلام کردند: ما به تمامی مسیحیان موصل که از خطر گروه داعش فرار کرده و به کردستان عراق مهاجرت کرده‌اند، کمک‌رسانی می‌کنیم و آماده دادن پناهندگی به این افراد برای آمدن به فرانسه هستیم.

آتش زدن کلیسای ۱۸۰۰ ساله

تروریست‌های داعش پس از اخراج مسیحیان از موصل، کلیسای تاریخی این شهر که ۱۸۰۰ سال قدمت داشت را به آتش کشیدند.

اجباری کردن خدمت سربازی

داعش خدمت سربازی را برای جوانان موصل اجباری کرد. داعش در سطح شهر اعلام کرد خدمت سربازی الزامی و اجباری شده‌است و جوانان این شهر باید به عنوان جنگجو به صفوف داعش پیوندند. پس از به خدمت گرفتن جوانان در این شهر، آنان را برای شرکت در جنگ، به سوریه اعزام می‌کند یا در درگیری‌های درون عراق با نیروهای دولتی بکار می‌گیرد.

انهدام پل سامرا

عوامل داعش با کارگذاری بمب پل مهمی را در غرب شهر سامرا که روی رود دجله ساخته شده بود، به‌طور کامل منهدم کردند. این پل یکی از پل‌های استراتژیک و مهم بود که شهر سامرا را به شهر تکریت (مرکز استان صلاح‌الدین) و استان نینوا را نیز به بغداد (پایتخت عراق) متصل می‌کرد .

نسل‌کشی ایزدی‌ها

پس از عقب‌نشینی نیروهای پیشمرگ کرد از شمال غرب عراق، حدود ۴۰ هزار ایزدی ساکن شهرهای کردنشین شنگال (سنجار) و زمار در اطراف موصل، پس از فرار تلاش کردند که خود را به اقلیم کردستان عراق برسانند. شمار زیادی از این افراد که از خانوادهای کرد ایزدی (یزیدی) هستند، پس از فرار از دست داعش به کوه‌های اطراف پناه بردند. سازمان ملل متحد از آواره شدن ۲۰۰ هزار نفر در این منطقه خبر داد و گفت که بسیاری از بیجاشدگان پیروان آیین ایزدی هستند.

نیروهای داعش دست کم دو نیایشگاه ایزدیان در شنگال را ویران کردند و با یورش به بانک‌ها و ساختمان‌های دولتی دست به غارت اموال زدند. تروریست‌های داعش به پیروان آیین ایزدی هشدار دادند که اسلام بیاورند، مالیات بدهند یا این منطقه را ترک کنند، در غیر این صورت مجازات مرگ در انتظار آنها خواهد بود. داعش، پیروان آیین ایزدی را به شیطان‌پرستی متهم می‌کند و پیروان آن را «کافر» می‌داند .

کشتار ایزدیان

شبه‌نظامیان دولت اسلامی در جریان حملاتشان به ایزدیان، ۵۰۰ نفر از پیروان این اقلیت دینی کشتند و برخی را زنده به گور کردند. نزدیک به ۴۰ کودک ایزدی در میان کشته شدگان وجود داشت. همچنین ۳۰۰ زن ایزدی ربوده شدند که به عنوان کنیز فروخته شدند. ۳۰۰ کودک از خانواده‌های آواره ناچار شدند از فرط گرسنگی از برگ‌های درختان کوهستان‌های سنجار بخورند و جان خود را از دست دادند. ۲۰ تا ۳۰ هزار آواره عراقی در کوهستان سنجار تحت محاصره گروه تروریستی داعش بودند، که پس از مدتی آزاد شدند.

محاصره آمرلی

حدود ۱۵ هزار نفر از اعضای شهر ترکمن‌نشین و شیعه آمرلی بیش از هفتاد روز در محاصره نیروهای گروه دولت اسلامی بود و در این مدت، امدادرسانان تنها چند بار از راه هوایی به این شهر کمک‌های غذایی و بهداشتی رساندند. در جریان عملیات اخیر نیروی هوایی آمریکا، بریتانیا، فرانسه و استرالیا در کمک‌رسانی هوایی به ساکنان آمرلی شرکت داشته‌اند. ارتش عراق با پشتیبانی گروه‌های مسلح شیعه و کرد به حمله‌ای گسترده دست زد تا به محاصره شهر آمرلی پایان دهد. ارتش و نیروهای پشتیبان آن از شمال و جنوب دست به حمله زدند. نیروهای پیشمرگ کرد هم در غرب طوز خورماتو بودند که در حدود شمالی آمرلی است و واحدهای ارتش عراق و شبه‌نظامیان شیعه از سمت جنوب در حال نزدیک شدن به آمرلی. در نهایت در ۳۰ اوت با پشتیبانی گروه‌های مسلح شیعه و کرد و با حمایت حملات هوایی آمریکا، عملیات گسترده‌ای را برای پایان دادن به محاصره این شهر آغاز کرد، که منجر به پایان محاصره آمرلی گشت. ساعت ۱۲ و ۳۰ دقیقه به وقت محلی عراق، نیروهای مشترک پیشمرگ و ارتش عراق پس از جنگی ۶ ساعته وارد شهر شیعه‌نشین آمرلی شدند. تندیس‌های تاریخی در موزه نینوا در شهر موصل به تصویر کشیده شد. عناصری از داعش با تیشه و چکش و با پرت کردن آثار تاریخی از بلندی، این تندیس‌های ارزشمند را شکسته و ویران کردند. در بخشی از ویدیو تابلوهایی که برای معرفی آثار تاریخی، در کنار تندیس‌ها، نصب شده بود به نمایش گذاشته می‌شود که بر اساس این تابلوها برخی از تندیس‌ها و آثار متعلق به قرن هشتم پیش از میلاد است. باستانشناسان و متخصصان، موزه نینوا در موصل را از مهم‌ترین موزه‌های جهان می‌دانند که هزاران اثر ارزشمند را در خود جای داده‌است .

رویدادها

اقدامات عراق

برکناری برخی از فرماندهان ارتش عراق

نوری مالکی نخست‌وزیر عراق سپهبد مهدی الغراوی و معاونش سرلشکر عبدالرحمن حنظل و رئیس ستاد او سرهنگ حسن عبدالرزاق را برکنار کرد. وی همچنین سرتیپ ستاد «هدایه عبدالکریم»، فرمانده تیپ پیاده‌نظام سوم را برکنار کرد و به دادگاه نظامی ارجاع داد. نوری مالکی خاطرنشان کرد که به زودی چند تن دیگر از فرماندهان نظامی را برکنار و آنان را به دادگاه نظامی معرفی یا بازنشسته می‌کند.

واکنش استاندار نینوا

اثیل نجیفی استاندار نینوا در پی این یورش گفت فرماندهان و نیروهای ارتش عراق که در استان نینوا مستقر بودند سلاح‌های خود را به نیروهای منطقه کردستان عراق تسلیم کرده و به این منطقه فراری شده‌اند و بقیه سلاح‌های آنها نیز به کنترل نیروهای داعش درآمده‌است .

پیام صوتی

ابو محمد عدنانی شامی در یک پیام صوتی گفته‌است: «به پیش‌روی‌های خود ادامه دهید جنگ هنوز تمام نشده اما در بغداد و کربلا خاتمه خواهد یافت. در آمادگی کامل باشید و به سمت بغداد پیش روی کنید.»

اعلان جهاد آیت‌الله سیستانی

سید علی سیستانی، مرجع تقلید شیعه، از شیعیان خواسته تا «سلاح بردارند و با پیکارجویان افراطی مبارزه کنند». سخنگوی ایشان اعلام کرده‌است که «شهروندانی که قادر به حمل اسلحه هستند، وظیفه دارند که در دفاع از کشور و مردم خود و اماکن مقدس، به نیروهای امنیتی کشور بپیوندند».

اقدامات کردستان عراق

نیروهای پیش‌مرگه

نیروهای پیشمرگه در خارج از کرکوک با تانک تی ۵۵

سرلشکر شیرکو رئوف گفت که نیروهای پیش‌مرگ در پایگاه نظامی تل الورد و دیگر مراکز نظامی منطقه الرشاد در ۲۵ کیلومتری جنوب‌غربی استان کرکوک مستقر شده‌اند تا خلأ امنیتی ناشی از عقب‌نشینی نیروهای تیپ ۱۲ ارتش عراق از این منطقه را برطرف سازند.

در پی تسلط اعضای داعش بر شهر تکریت به‌طور کامل درگیری‌های دیگری در مناطق دهوک و سامراء میان اعضای داعش و نیروهای گارد منطقه کردستان عراق (پیشمرگ) رخ داد. همچنین درگیری‌هایی در سامرا بین نیروهای عراقی و نظامیان داعش در ورودی شمالی شهر واقع در ۱۱۰ کیلومتری شمال بغداد روی داد.

حدود ۵۰۰ دختر کرد از نیروهای پیشمرگه کردستان عراق در سلیمانیه خود را آماده نبرد با داعش کردند. برخلاف دیگر اقوام عراق، در میان کردها از دیرباز زنان نیز در کنار مردان در جنگ‌ها شرکت داشته‌اند. این افراد که بین ۱۸ تا ۴۵ سال سن دارند طوری آموزش دیدند که تحت شرایط سخت جنگی، قادر به نبرد باشند.

احتمال تجزیه عراق و استقلال کردستان

مسعود بارزانی رهبر منطقه کردستان عراق قویا اشاره کرد که برای کسب استقلال رسمی از باقی عراق تلاش خواهد کرد. او در مصاحبه‌ای گفت: «معلوم است که عراق دارد از هم می‌پاشد…. وقت آن است که مردم کردستان آینده خود را تعیین کنند و تصمیم مردم هرچه باشد آن را اجرا خواهیم کرد.» نچیروان ادریس بارزانی، نخست‌وزیر اقلیم خودمختار کردستان عراق هم گفت که ممکن است همه عراق نتواند در آینده به صورت یک کشور باقی بماند همچنین بازگشت به شرایط پیش از پیروزی‌های داعش بسیار دشوار خواهد بود. [۱۱۹] در ۱۲ تیر ۱۳۹۳ مسعود بارزانی، از پارلمان این اقلیم خواست برای برگزاری همه‌پرسی دربارهٔ استقلال کردستان از عراق تاریخ تعیین کند. وی گفت: «آنچه در کشور به وقوع می‌پیوندد نشان دهنده شکست سیاست‌های نوری مالکی نخست وزیر عراق است، ماه ۶ ما پیش به نوری مالکی هشدار دادیم اما او به هشدارهای ما گوش نداد و این هم نتایج آن است». بارزانی گفت: «برای تعیین سرنوشت ملت کرد از حمایت‌های بین‌المللی برخورداریم و آنهایی که از ما حمایت نمی‌کنند نیز دشمن ما نیستند.»

انضمام کرکوک به کردستان

بارزانی گفت از سازمان ملل متحد خواسته‌است تا در برنامه‌ریزی برای برگزاری رفراندومی در کرکوک برای انضمام این استان به کردستان، بر اساس ماده ۱۴۰ قانون اساسی عراق کمک کند. وی پس از دیداری با نیکولای ملادنف، نماینده ویژه سازمان ملل در عراق گفته بود ما از سازمان ملل می‌خواهیم تا در تحولات کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه عراق، جایی که قرار است رفراندومی شفاف برگزار کنیم، مشارکت داشته باشد. بارزانی در ۱۲ تیر ۱۳۹۳ پارلمان با اشاره به این اختلاف، گفت: «ما ۱۰ سال صبر کردیم که در چارچوب قانون اساسی عراق و طبق ماده ۱۴۰ اختلاف نظر در باره کرکوک را حل کنیم ولی همه تلاش‌ها بی نتیجه بود.»

پس از آنکه ارتش عراق به دنبال حملات گسترده شبه نظامیان داعش از شهر کرکوک خارج شد، نیروهای پیشمرگه حکومت اقلیم کردستان عراق کنترل این شهر نفت‌خیز را به دست گرفتند. بارزانی تأکید کرد: «پیشمرگه‌های کرد از مناطقی که اکنون تحت کنترل آنهاست خارج نخواهند شد.» پیشتر بارزانی با ادعای این مسئله که کرکوک جزو منطقه کردستان عراق است گفته بود که اقلیم کردستان عراق مجبور نیست بهای سیاست‌های اشتباه بغداد را بپردازد.

واکنش‌ها به استقلال کردستان

جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا گفت که کردستان را یک ناحیه مجزا نمی‌داند و تأکید کرد که ایالات متحده آمریکا معتقد است «یک عراق متحد قوی‌تر خواهد بود.» همچنین بخش بزرگی از جامعه جهانی، به ویژه ترکیه و دیگر کشورهای غربی مخالف تجزیه عراق هستند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز (۲۹ ژوئن/ ۸ تیر) از استقلال کردهای عراق در جهت ایجاد امکان همکاری‌های گسترده‌تر با «نیروهای میانه‌رو در منطقه» حمایت کرد. نتانیاهو در سخنرانی‌اش کردها را «ملت مبارزی» خواند که «تعهدات سیاسی خود را اثبات کرده‌اند و ارزش استقلال را دارند.» اسرائیل از دهه ۱۹۶۰ روابط تجاری، اطلاعاتی و نظامی محتاطانه‌ای با کردها برای توازن قوای خود با کشورهای عرب منطقه برقرار کرده‌است.

صالح مسلم رهبر کردهای سوریه و حزب دمکراتیک کردستان سوریه گفت: جدایی کردها از عراق مورد تأیید ما نیست، در شرایط فعلی جدایی منطقه کردستان عراق از کل عراق به نفع کردها نخواهد بود. تجزیه کشورها و رودررو قرار دادن ملیت‌ها با یکدیگر عملی صحیح نیست. وی با ادعای این که الگوی دولت ملی در قرن ۲۱ کارایی ندارد، افزود: الگوی دولت ملی، قومیت‌های مختلف را رودرروی یکدیگر قرار می‌دهد و کسی این مدل را در قرن حاضر قبول ندارد. او گفت: ما از جدایی از سوریه دفاع نمی‌کنیم، کردها و سوری‌ها درصدد ساختن یک سوریه مبتنی بر حقوق بشر با هم یاری یکدیگر هستند.

حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی آفریقایی وزارت امور خارجه ایران، گفت که این کشور هرگز اجازه تجزیه عراق را نمی‌دهد و این موضوع را «به صراحت» به دولت اقلیم کردستان اعلام کرده‌است. وی گفت: ایران جلوی تحقق «رویاهای نتانیاهو» را خواهد گرفت. امیرعبداللهیان با «دوستانه» توصیف کردن روابط ایران و رهبران کردستان عراق، این رهبران را به «خویشتن‌داری» فراخواند و تأکید آنان بر برگزاری همه‌پرسی را «شتابزده» دانست.

عبدالفتاح سیسی، رئیس‌جمهور مصر گفت: همه‌پرسی که هم‌اکنون کردها به منظور جدایی از عراق، خواهان برگزاری آن هستند در واقع سرآغاز فاجعه‌ای برای عراق خواهد بود که از دولت کردستان شروع و بعد از آن به مناطق کردنشین سوریه و دیگر مناطق اردن که در آن زندگی می‌کنند، کشیده می‌شود. چنین رفراندومی باعث شروع فروپاشی «فاجعه آمیز» عراق و تبدیل آن به کشورهای کوچک می‌شود که اکنون با حمله داعش شروع شده‌است.

در میان ۱۵ حزب و گروه سیاسی کردستان ایران از جمله «حزب دمکرات کردستان ایران»، «حزب دمکرات کردستان»، «حزب کومله کردستان ایران» و «پژاک» به عنوان احزاب تأثیرگذار از برگزاری همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق حمایت کرده‌اند. حتی پژاک هم پذیرفته‌است به آراء مردم کردستان عراق در همه‌پرسی احترام بگذارد.

کندن خندق (کَندَگ)

مسئولان اقلیم کردستان عراق اعلام کردند که این اقلیم با حفر خندقی طولانی از مرزهای سوریه تا مرز ایران، خود را از مناطق متشنج جدا می‌کند و هم‌اکنون عملیات حفر این خندق در مرزهای اربیل، موصل و اطراف کرکوک و دهوک آغاز شده‌است. وزارت پیش‌مرگ اقلیم کردستان عراق اعلام کرد که این اقلیم حفاری خندق را در مرزهای خود با مناطقی که ارتش عراق از آنها عقب‌نشینی کرده‌است آغاز کرده و این خندق از شهر مرزی ربیعه، سوریه در مرز عراق با سوریه در استان نینوا آغاز و در مرزهای عراق و ایران در شهر جلولا، در استان دیالی پایان می‌یابد.

اقدامات ایران

نیروی زمینی ارتش ایران در مرزهای غربی و جنوب غربی کشور به حالت آماده‌باش درآمد.مؤسسه بین‌المللی پژوهش‌های استراتژیک در لندن (IISS) در روز (۲ ژوئیه/۱۱ تیر) در گزارشی خبر داد، شواهدی به دست آمد که حاکی از ارسال سه فروند جت جنگنده سوخو ۲۵ از سوی ایران به عراق بود. هواپیماهای سوخو به قطعاتی مختلف تقسیم شده بودند و با هواپیمای ترابری نظامی (پرواز مستقیم) به عراق تحویل داده شدند. این نوع جنگنده تنها در اختیار ایران است (این جنگنده‌ها رنگ و شماره مخصوص ایران را داشتند) و ایران این جت‌ها را همراه با خلبانانش به عراق داد. در گزارش نوشت شد که ایران دست‌کم ۱۰ خلبان از نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را نیز به عراق فرستاده که در پروازهای عملیاتی به خدمت گرفته خواهند شد. همچنین خلبان ایرانی، شجاعت علمداری مورجانی در سامرا کشته و پیکر وی در ۱۳ تیر در شیراز تشییع شد.

اقدامات آمریکا

وعده اعزام نیرو توسط آمریکا

باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد که اقداماتی را انجام می‌دهد تا ۳۰۰ مشاور نظامی به عراق اعزام شده و به کمک و مشاوره دادن به نیروهای ارتش این کشور بپردازند. وی گفت: ما در ابتدای امر به دنبال تمرکز بر کمک کردن به سربازان عراقی مسئول تأمین امنیت بغداد هستیم و سپس می‌خواهیم به سربازان در نواحی دیگر عراق و حومه پایتخت کمک کنیم و مطمئن شویم که آنها از عهده دفاع از مردم و مقام‌های عراقی بر می‌آیند.

تقاضای عراق از آمریکا

وزیر خارجه عراق اعلام کرد که بغداد رسماً از آمریکا خواسته‌است تا حملات هوایی علیه نیروهای داعش انجام دهد. هوشیار زیباری، وزیر خارجه عراق در سخنانی با اعلام این خبر گفت: احتمال همه چیز از جمله درخواست از ایران برای ورود به تحولات کنونی وجود دارد و در رابطه با بحران کشور هیچ گزینه‌ای منتفی نیست. وی گفت: راه حل نظامی تنها راه برای حل بحران عراق نیست اما ما از آمریکا رسماً درخواست کرده‌ایم که به حملات هوایی علیه شبه نظامیان داعش دست بزند. وزیر خارجه عراق در عین حال تأکید کرد که بغداد از عربستان نیز خواسته‌است تا علمای خود را مجاب کند فتواهایی در حرام شمردن جنگیدن در کنار القاعده صادر کنند.

حملات پهپادی

مقام‌های آمریکایی گفتند عراق خواستار انجام حملات پهپادی و افزایش نظارت توسط پهپادهای آمریکایی شده‌است.

گفتگوی ایران و آمریکا

یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گفت مقامات ایران و آمریکا شب ۲۶ خرداد ۱۳۹۳ برایر ۱۶ ژوئن ۲۰۱۴ در مورد بحران عراق در وین مذاکره کردند. ویلیام برنز دیپلمات شماره ۲ وزارت خارجه این کشور ۲۶ خرداد ۱۳۹۳ در حاشیه مذاکرات هسته‌ای ایران در وین در خصوص بحران عراق و پیش روی‌های داعش با مقامات ایران گفتگوهایی داشته‌است.

ورود وزیر خارجه آمریکا به بغداد

در دوم تیر ۱۳۹۳ (۲۳ ژوئن ۲۰۱۴) جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا، وارد بغداد، پایتخت عراق شد. کری در این سفر اقدامات آتی ایالات متحده برای کمک با عراق را مطرح کرد و از مقام‌های عراقی خواست که هر چه سریعتر دولت جدید فراگیر را تشکیل دهند. جان کری در حالی به عراق سفر کرد که حکومت این کشور کنترل مرزهای غربی را از دست داده و گذرگاه‌های مرزی عمده با سوریه و اردن به دست پیکارجویان افتاده‌است .

صدور مجوز حمله هوایی علیه داعش توسط اوباما

باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در ۱۷ مرداد ۱۳۹۳ گفت: نیروی هوایی این کشور ارسال هوایی کمک‌های بشردوستانه به آوارگان عراقی را آغاز کرده‌اند و در صورت تهدید منافع این کشور در عراق، جنگنده‌های آمریکایی اجازه یافته‌اند به مواضع داعش حمله کنند. سخنان رئیس‌جمهوری آمریکا دقایقی بعد از آن مطرح شد که یک مقام ارشد وزارت دفاع این کشور تأیید کرد هواپیمای ترابری نظامی آمریکا با پرواز بر روی مناطقی از عراق، کمک‌های بشردوستانه نظیر آب و غذا و تجهیزات ضروری برای آوارگان این کشور ریخته‌اند. اوباما همچنین گفت: «آمریکا نمی‌تواند و نباید در برابر هر بحرانی که به وجود می‌آید اقدام کند.» با وجود این، اوباما تأکید کرد سربازان آمریکایی به عراق باز نخواهند گشت و این کشور قصد اعزام نیرو به عراق را ندارد و این اقدام آمریکا در جهت پیش‌گیری از وقوع نسل‌کشی در عراق صورت می‌گیرد. وی هم‌زمان گفت: «ما باید برای پیش‌گیری از نسل‌کشی با دقت و مسئولانه اقدام کنیم … امروز آمریکا برای کمک مداخله می‌کند و اگر نیروهای دولت اسلامی به اربیل نزدیک شوند ما حمله هوایی علیه آنها ترتیب خواهیم داد.»

ائتلاف جهانی

وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا گفت: چهل کشور برای تشکیل ائتلاف علیه داعش اعلام موافقت کردند. هدف از این ائتلاف هماهنگی و همکاری در مورد تهدیداتی است که داعش به وجود می‌آورد. این کشورها نقش‌های متفاوتی خواهند داشت، البته تمامی آنها به‌طور مستقیم از عراق حمایت نظامی نمی‌کنند. ائتلاف به دنبال قطع درآمد و جلوگیری از حمایت خارجی و ایدئولوژیکی داعش است. ایران و ترکیه در بین این ۴۰ کشور نیستند. [۱۴۵] ده کشور عرب، عربستان سعودی، بحرین، مصر، عراق، اردن، کویت، لبنان، عمان، قطر و امارات متحده عربی در این نشست حضور داشتند. این کشورها برای همکاری با آمریکا علیه گروه دولت اسلامی (داعش) اعلام آمادگی کرده‌اند. این کشورها متعهد شده‌اند که مانع از جریان تأمین مالی و پیوستن پیکارجویان به دولت اسلامی‌شوند. آمریکا ممکن است علاوه بر حملات هوایی علیه پیکارجویان در عراق، به اقدام علیه آنان در خاک سوریه نیز بپردازد. روسیه هشدار داده‌است که چنین اقدامی بدون مجوز سازمان ملل به منزله تجاوز به قلمرو سوریه و نقض فاحش حقوق بین‌الملل است. تونی ابوت، نخست‌وزیر استرالیا، گفت کشورش برای کمک به مقابله با پیکارجویان دولت اسلامی ۶۰۰ نیروی نظامی به امارات متحده عربی اعزام کرد. این اقدام در پاسخ به درخواست آمریکا برای رویارویی بین‌المللی علیه دولت اسلامی گرفته شد. کمک‌های نظامی استرالیا همچین شامل ۸ جنگنده سوپر هورنت می‌شود.

بازار نفت

تأثیرات جنگ بر بازار نفت

ناآرامی‌های عراق و تسخیر موصل توسط داعش، اقتصاد دنیا را تحت تأثیر قرار داده‌است. به دنبال ادامهٔ درگیری‌ها در عراق، شاخص نفت خام برنت در روزهای ابتدایی جنگ به ۱۱۴ دلار رسیده، در حالی‌که قیمت قبل آن بین ۱۰۲ تا ۱۰۸ دلار قرار داشته‌است. به گزارش مؤسسه رتبه‌بندی «فیچ رستینگ»، در صورت گسترش درگیری‌ها در تغییر مناطق عراق و احتمال کاهش تولید نفت این کشور، احتمالاً بهای جهانی نفت به شدت افزایش خواهد یافت، چرا که افزایش تولید نفت عراق می‌تواند موجب افزایش رشد تولید جهانی نفت در بلندمدت شود.

روز شمار

۱۹ خرداد

در واپسین ساعات شامگاه ۹ ژوئن ۲۰۱۴ میلادی، نیروهای دولت اسلامی عراق و شام (داعش) پیرو پیشروی چند روز پیش، به شمال عراق، کنترل بیشتر مناطق شهر موصل را به دست گرفتند. حدود ۱۳۰۰ نیروی شبه نظامی و مسلح کنترل مقر دولتی استان نینوا را در دست گرفتند. همچنین نیروهای داعش فرودگاه بین‌المللی موصل و بسیاری از پادگان‌ها و مقرهای دولتی را به تصرف خود در آوردند. در پی حملات داعش، حدود ۵۰۰ هزار نفر از ساکنین موصل خانه‌های خود را ترک کردند. منطقه کردستان عراق سه روز پیش از تصرف شهر موصل، کمک‌های نظامی را به دولت عراق پیشنهاد داده بود و اعزام سه تیپ از نیروهای پیشمرگه عراق برای درگیری با نیروهای داعش را پیشنهاد کرده بود اما فرماندهی نیروهای مسلح عراق کمک کُردها را نپذیرفت. خانواده‌های آواره شهر موصل از شهر گریختند که تعداد آنها به بیش از یکصد و پنجاه هزار نفر می‌رسید و به مناطق دیگر رفتند. برخی به سمت منطقه کردستان و شهرهای اربیل و دهوک و برخی دیگر روانه استان کرکوک شدند.

۲۰ خرداد

پس از این حمله نیروهای کمکی ارتش عراق و همچنین نیروهای پیشمرگ کرد نیز برای مقابله با داعش وارد عمل شدند. گزارش‌ها حاکی است در صورت منهدم شدن تأسیسات بزرگترین سد عراق در موصل احتمال مرگ ۲۵۰ هزار نفر وجود دارد. گزارشی که در سال ۲۰۰۷ از سوی آمریکا تهیه شده حاکی است انهدام این سد یک خطر جدی است. در چنین حالتی سیل به راه افتاده به شهر بغداد نیز می‌رسد به گونه‌ای که ارتفاع آب در معابر پایتخت عراق به ۵ متر خواهد رسید. این مطلب در حالی منتشر می‌شود که پیشتر داعش با اشغال سد فلوجه و باز کردن دریچه‌های آن موجب شدند هزاران هکتار از زمین‌های کشاورزی در این منطقه به زیر آب برود. بر اساس گزارش‌ها، در جریان درگیری‌ها، نیروهای پیشمرگ کرد توانستند کنترل سد موصل را از دست داعش خارج کنند.

نوری مالکی نخست وزیر عراق در پی این تجاوز خواستار عزم ملی مردم برای مقابله با نیروهای داعش شد. نوری مالکی گفت تجاوز به موصل که از تاریخ ۱۰ ژوئن مورد یورش نظامیان داعش قرار گرفته‌است، نتیجه یک توطئه بزرگ است. وی همچنین گفت «تروریست‌ها با استفاده از توطئه‌هایی که در داخل انجام شد توانستند موصل را اشغال کنند و ارتش با قدرت سلاح به این مسئله پایان خواهد داد.»

در پی تصرف موصل، کنسولگری ترکیه نیز در کنترل نیروهای داعش در آمد و ۸۰ نفر از پرسنل و شهروندان اهل ترکیه توسط داعش به حالت گروگان در آمدند داعش همچنین ۴۹ تن از اعضای کنسولگری ترکیه در شهر موصل را که شامل سربازان ویژه، دیپلمات‌ها و کودکان می‌شوداسیر کرد.

۲۱ خرداد

یک روز پس از تصرف موصل مزدوران دولت اسلامی عراق و شام، کنترل دومین شهر عراق یعنی تکریت (مرکز اداری استان صلاح‌الدین) را نیز در دست گرفتند. مردان مسلح از چهار جهت مختلف وارد شهر تکریت شدند، آنها سپس جهت تقویت نیروهای خود اقدام به آزادسازی زندانیان کردندتلویزیون عراق در تاریخ ۱۲ ژوئن اعلام کرد که ارتش عراق شهر تکریت را بازپس گرفته‌است و هم‌اکنون ارتش عراق کنترل کامل این شهر را بر عهده دارد. برخی گزارش‌ها از همکاری نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای بازپس‌گیری تکریت خبر می‌دهند.

پس از حمله به موصل، در ۱۱ ژوئن (چهارشنبه) نیز شهر تکریت مرکز اداری استان صلاح‌الدین (واقع در شمال سامرا) به اشغال شبه نظامیان داعش در آمد. در پی این حمله زندانیان بازداشتگاه‌های محلی از زندان گریختند و شماری از نظامیان داعش بر شهر تکریت و ساختمان استانداری تسلط یافته و مرکز پلیس القادسیه در مرکز شهر را به آتش کشیده‌اند و پادگان ضلوعیه در جنوب این شهر را نیز اشغال کردند. پس از تصرف تکریت داعش به ۱۵۰ کیلومتری شمال عراق رسیده‌است. نیروهای پیش‌مرگ نیز با نیروهای داعش در دهوک درگیر شدند.

پایگاه‌های لشکر ۴۶ و ۴۷ تیپ ۱۲ با خروج نیروهای عراق خالی مانده و نیروهای پیشمرگ برای جلوگیری از دستیابی گروه‌های مسلح به این پایگاه‌ها، در آنها مستقر شده‌اند .

۲۲ خرداد

داعش دو شهر استان دیاله در شرق عراق را تحت کنترل خود در آورد. نیروهای داعش در استان دیاله تا ۴۲ کیلومتری مرز ایران پیشروی کردند.

۲۴ خرداد

چاک هیگل، وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا، روز شنبه (۱۴ژوئن/۲۴خرداد) دستور داد که ناو هواپیمابر "یو اس‌اس جورج اچ دبلیو بوش" از شمال دریای عرب به سمت خلیج فارس حرکت کند. رزم‌ناو موشک انداز یو اس اس فیلیپین و ناوشکن یو اس اس تروکستون، ناو هواپیمابر آمریکایی را همراهی خواهند کرد.

۲۵ خرداد

در ۲۵ خرداد ۱۳۹۳ (۱۵ ژوئن) داعش شهرک تلعفر واقع در استان نینوا عراق را تحت کنترل خود درآورد. اکثر ساکنان تلعفر ترکمن‌های شیعه هستند و تصرف این منطقه به منزله نخستین منطقه شیعه‌نشین است که به تصرف اعضای داعش در آمد . پس از آن نیروی هوایی عراق هم چندین بار به این شهر حمله کرد.

نیروهای داعش پایگاه اسپاکیر متعلق به نیروی هوایی عراق در شمال تکریت را تصرف کردند. پس از تصرف ۱۷۰۰ نفر از دانشجویان این پایگاه که خود را تسلیم کرده بودند توسط نیروهای داعش اعدام شدند و ۸۰۰ نفر از دانشجویان سنی عفو شدند.

شهر سنی‌نشین بعقوبه، مرکز استان دیاله در ۶۰ کیلومتری بغداد پس از نبردی سنگین به دست شورشیان افتاد. شبه‌نظامی‌های سنی چندین محله شهر را به متصرف شدند و با اشغال مرکز پلیس شهر اسلحه‌های زیادی به‌دست آوردند.

۲۶ خرداد

گروه دولت اسلامی عراق و شام مرقد پیامبران یونس و دانیال نبی در موصل را بست. این در حالی است که منابع عراقی از کشته شدن بیش از ۳۰۰ عضو داعش در تل‌عفر خبر دادند. نیروهای داعش پس از اینکه دو ضریح یونس و دانیال پیامبر را در موصل عراق بستند تمام کارمندان این دو مرقد را به گروگان گرفتند. افراد مسلح داعش در شهر موصل هم‌چنین مقبره‌های ابن الجزری و ابن الاثیر (صاحب کتاب "الکامل") را تخریب کردند. یک منبع امنیتی عراقی اعلام کرد که نیروهای نظامی بیشتری از طریق هوایی وارد منطقه تل‌عفر در غرب موصل شدند تا به ساکنان آن کمک کنند. همچنین یک منبع امنیتی در عراق اعلام کرد که بیش از ۳۰۰ عضو داعش در تل‌عفر کشته شدند و نیروهای امنیتی به پیشروی‌هایی در این منطقه دست یافتند.

۲۷ خرداد

در عصر ۲۷ خرداد ۱۳۹۳، گروه داعش ۶۰ کارگر خارجی از جمله ۱۵ تبعه ترکیه را در عراق به گروگان گرفت. داعش پس از شناسایی هویت‌های کارگران افرادی را که عراقی بودند آزاد کرده و ۶۰ کارگر خارجی از جمله ۱۵ تبعه ترکیه را به گروگان گرفت و در میان بازداشت شدگان چند پاکستانی، ترکمنستانی و نپالی وجود داشتند. همچنین دو مهندس ترک نیز در میان گروگان‌ها هستند. نیروهای داعش پیش‌تر نیز به مقر کنسولگری ترکیه در موصل یورش برده و ۴۹ تن از کارمندان آن را به گروگان گرفته بودند.

۲۸ خرداد

ارتش عراق در ۲۸ خرداد ۱۳۹۳ اعلام کرد که کنترل مناطقی در شهر بعقوبه در شمال بغداد را به دست آورده‌است. این در حالی است که داعش گذرگاه مرزی القائم در مرز عراق با سوریه را تحت تصرف خود درآورد. نیروهای عراقی روز ۲۷ خرداد ۱۳۹۳ با حمله افراد مسلح در شهر بعقوبه در ۶۰ کیلومتری شمال شرق بغداد مقابله کرده و توانستند از طریق درگیری‌ها سه منطقه را تحت کنترل خود درآورند. همچنین عبدالامیر محمدرضا الزیدی، فرمانده عملیات دجله اعلام کرد که گروهی از افراد مسلح دست به حمله‌ای در بعقوبه زدند و نیروهای امنیتی با این حمله مقابله کردند .

نقشه درگیری‌های بعقوبه

در تاریخ ۲۸ خرداد ۱۳۹۳ بزرگترین پالایشگاه نفتی عراق (بیجی) تعطیل شد و کارکنان خارجی آن از منطقه خارج شدند. مقامات پالایشگاه بیجی عراق گفتند: این پالایشگاه به دلیل ناآرامی‌های امنیتی تعطیل شده و کارکنان خارجی آن از منطقه خارج شده‌اند اما کارکنان محلی هنوز حضور دارند و ارتش کنترل پالایشگاه را در اختیار دارد. پالایشگاه بیجی یکی از سه پالایشگاه عراق است که نفت مناطق شمالی عراق را پالایش می‌کند. یکی از مهندسان پالایشگاه بیجی گفت: به دلیل حملات اخیر شبه نظامیان، مسوولان پالایشگاه تصمیم گرفتند که کارکنان خارجی را خارج کنند و واحدهای تولیدی را برای اجتناب از خسارات گسترده تعطیل کنند

۲۹ خرداد

در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۹۳ منابع امنیتی عراق اعلام کردند، ۱۵۰ افسر عربستانی به‌طور محرمانه وارد موصل شده‌اند. منابع امنیتی عراق اعلام کردند که ۱۵۰ افسر عربستانی به‌طور محرمانه از طریق استان مرزی الحسکه سوریه با هماهنگی داعش وارد موصل شده‌اند. این افسران با هدف حمایت از داعش به فرماندهی فهد مصباح وارد موصل شده‌اند. نیروهای امنیتی عراق همچنین ابو یمامه الدوسری عربستانی الاصل را در حمله داعش به پالایشگاه داعش در شمال شهر تکریت کشتند.

در تاریخ ۲۹ خرداد ۱۳۹۳ یک مقام محلی عراق اعلام کرد در پی درگیری‌ها میان نیروهای امنیتی و اعضای داعش سه روستای شمال عراق به تصرف نیروهای داعش درآمد. فرماندار شهرستان طوزخرماتو اعلام کرد که افراد مسلح توانستند سه روستا واقع در بین شهرستان طوزخرماتو و منطقه آمرلی واقع در جنوب کرکوک را به تصرف خود درآوردند. در حالی که ۲۰ غیرنظامی در این درگیری‌ها کشته شدند. شهرستان طوزخرماتو در ۱۷۵ کیلومتری شمال بغداد و آمرلی در ۸۵ کیلومتری جنوب کرکوک است. وی افزود: این شهرستان تحت کنترل نیروهای پیشمرگ است و اوضاع امنیتی عادی است و تمام نیروها برای رویارویی با هرگونه حمله احتمالی در آماده باش کامل به سر می‌برند. وی ادامه داد، درگیری‌ها موجب مهاجرت ۲۰۰۰ خانوار به اماکن امن در مرکز شهرستان یا منطقه آمرلی شده‌است. یک مقام در پلیس استان صلاح الدین نیز گفت: نیروهای امنیتی بیجی را از تمامی کارمندان خالی کرده‌اند و ارتش تسلط کامل بر پالایشگاه دارد. همچنین خبرگزاری رویترز اعلام کرد که امروز ۳۰۰ کارمند پالایشگاه بیجی در جریان آتش‌بس اعلام شده میان نیروهای امنیتی و اعضای داعش از این پالایشگاه خارج شدند. شبه‌نظامیان داعش همچنین بنرهای سیاه خود را بر روی برج‌های مراقبت پالایشگاه بیجی آویزان کردند.

۳۰ خرداد

در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۹۳ منابع محلی عراق از مسلط شدن داعش بر شهر معتصم در جنوب سامراء خبر دادند و این در حالی است که درگیری‌های ارتش عراق با داعش در شهر تلعفر و پالایشگاه بیجی همچنان ادامه دارد. درگیری میان نیروهای امنیتی و ارتش عراق با شبه‌نظامیان دولت اسلامی عراق و شام در شهر ترک‌نشین تلعفر همچنان ادامه دارد و این در حالی است که نیروهای عراقی از کنترل بر این شهر خبر داده‌اند. درگیری میان نیروهای دولتی عراق و نیروهای داعش در بزرگترین پالایشگاه نفت عراق در شهر بیجی نیز همچنان ادامه دارد و دو طرف مدعی هستند که کنترل پالایشگاه را در دست دارند. سخنگوی نظامی ارتش عراق پیشتر اعلام کرده بود که طرح ارتش برای آزادسازی شهر تلعفر آغاز شده و به زودی نتیجه آن مشخص خواهد شد. در همین حال منابعی در ارتش عراق اعلام کردند که بخش‌های اصلی استان دیالی از کنترل مخالفان خارج شده و نیروهای دولتی تقریباً بر تمامی مناطق این استان تسلط دارند. در بغداد نیز گردان عاشورا، وابسته به مجلس اعلای اسلامی عراق نزدیک به پنج هزار از نیروهای خود را به بغداد اعزام کرده تا در مقابل تهدیدات احتمالی داعش آمادگی این شهر ارتقا یابد.

نیروهای عراقی از بغداد به سمت شمال آماده می‌شوند تا آماده به یک ضدحمله علیه داعش گردند. نیروهای عراقی در ناحیه پیرامون سامرا در بزرگراهی در فاصله ۱۰۰ کیلومتری از شمال پایتخت عراق جمع شده‌اند و این منطقه خط مقدمی در مبارزه با گروه داعش است. یک منبع نزدیک به نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق اعلام کرد: دولت پس از اینکه پیشروی‌های داعش را متوقف کرد در حال حاضر تصمیم دارد تا به این گروه پاسخ دهد. تلویزیون عراق نیز تصاویری از عبدالله الجبوری، استاندار صلاح‌الدین را نمایش داد که وی به سربازان در منطقه الاسحاقی می‌گفت که آنها به سمت تکریت، الشرقاط و نینوا حرکت خواهند کرد. وی با بیان اینکه این نیروها متوقف نخواهند شد، گفت: تعداد نیروهای دولتی در اطراف سامرا از ۵۰ هزار تن بیشتر است. مردم عراق نیز اعلام کردند که نیروهای دولتی همچنان در پالایشگاه نفتی بیجی در فاصله ۱۰۰ کیلومتری شمال سامراء مستقر هستند. بالگردهای عراقی نیز به پاکسازی منطقه الضلوعیه میان سامرا و بغداد پرداختند. یک منبع امنیتی عراقی نیز اعلام کرد که درگیری‌ها در المقدادیه در استان دیالی در شمال شرق عراق افزایش پیدا کرده‌است و نیروهای امنیتی به بخش‌هایی که داعش آن را تحت تصرف خود درآورده بودند، یورش برده و در جریان این درگیری‌ها ۱۰۰۰ غیرنظامی نیز به سمت شمال کشور فرار کردند. همچنین درگیری‌هایی میان داعش با پیش‌مرگ‌های کرد در منطقه جلولاء روی داد که کردها بخش‌های شمالی آن را تحت کنترل درآورده‌اند. هزاران عراقی از روستاها و مناطق استان دیالی به سمت شهر خانقین در همان استان گریختند که نیروهای پیش‌مرگ کنترل آن را در دست دارند. آوارگان عراقی که تعداد آنها حدود ۲۵ هزار تن برآورد شده‌است از کمبود شدید مواد غذایی و آب و همچنین قطع برق رنج می‌برند. منابع امنیتی اعلام کردند که در درگیری‌های جلولاء سه فرد مسلح کشته شده و چهار تن دیگر زخمی شدند. درگیری‌ها در منطقه تل‌عفر در شمال عراق نیز ادامه دارد. یک مقام نظامی عراقی گفت که افراد مسلح مجدداً نیروهای خود را برای حمله جدیدی به پالایشگاه نفتی بیجی آماده می‌کنند. نیروهای دولتی در تلاش هستند مانع از کنترل افراد مسلح بر منطقه استراتژیک تل‌عفر در نزدیکی مرزهای ترکیه و سوریه شوند. قاسم عطا، سخنگوی فرمانده کل ارتش عراق اعلام کرد که نیروهای هوایی دست به چندین حمله به پایگاه‌های افراد مسلح زدند. این در حالی است که افراد مسلح گفته‌های دولت را تکذیب کرده و مدعی هستند که منطقه تل‌عفر را کاملاً تحت تصرف خود درآورده‌اند. وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد: داعش کارخانه سابق تولید سلاح‌های شیمیایی که زمان آن به دوره صدام برمی‌گردد، تحت تسخیر خود درآوردند. جن ساکی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در گفت، به ما اطلاع داده شده‌است که داعش مجتمع الامثنی را اشغال کرده‌است اما ما بعید می‌دانیم که آنها از کارخانه‌ای که برای تولیدات سلاح‌های شیمیایی بوده‌است، استفاده کنند. وی اعلام کرد که آمریکا نسبت به اینکه داعش پایگاه‌های نظامی را تحت اشغال خود درآورده، نگران است. از سوی دیگر منابع امنیتی اعلام کردند که ۳۴ تن از نیروهای عراقی در درگیری‌ها با داعش در منطقه القائم در نزدیکی مرزها با سوریه کشته شدند. در همین حال صباح الفتلاوی، فرمانده عملیات سامرا با بیان اینکه افراد مسلح در این مناطق حاضر هستند، اعلام کرد که این افراد از سوی نیروهای عراقی محاصره شده‌اند. در حال حاضر این نیروها در مسیر سامرا در شمال بغداد جمع شده‌اند تا دست به حمله گسترده‌ای از چند محور جهت آزادسازی موصل از داعش بزنند. این نیروهای عراقی متشکل از ۶۰ هزار نظامی هستند که تجهیزاتی همچون تانک و توپ در اختیار دارند و منابع امنیتی در مصاحبه با ایلاف اعلام کردند که نیروهای عراقی در حال حاضر کنترل امور را در دست گرفته و تعداد افراد داوطلبی که برای پشتیبانی از نیروهای عراقی مصمم هستند به پانصد هزار نفر می‌رسد .

موصل (۳۸۰ کیلومتری شمال بغداد): دومین شهر بزرگ عراق و اولین شهری است که به دست تروریست‌ها افتاد. صدها هزار تن از ساکنان این شهر که حدود یک میلیون تن در آن سکونت دارند به مناطق دیگر گریخته‌اند و گزارش‌های ضد و نقیضی در خصوص کسانی که همچنان در داخل موصل هستند وجود دارد. برخی مدعی هستند که برخی از ساکنان موصل از داعش استقبال کرده‌اند و گزارش‌های دیگر حاکی از این است که مردم موصل تحت فشار شدید گروه‌های تندرو قرار گرفته‌اند. تکریت (۱۶۰ کیلومتری شمال بغداد): بزرگترین شهر استان صلاح‌الدین که در گذشته پایگاه صدام بود. تکریت دومین شهری است که پس از موصل به دست تروریست‌ها افتاد و افراد مسلح آن را مقر خود کرده و برای ادامه پیشروی‌های خود به سمت جنوب عراق صدها زندانی را آزاد کردند. نیروهای عراقی دست به حملات هوایی به کاخ‌های صدام زده‌اند که افراد مسلح در آن مخفی شده‌اند. بعقوبه (۶۰ کیلومتری شمال شرق بغداد): افراد مسلح برای چند ساعت سه منطقه در بعقوبه را تحت تصرف خود درآوردند که اهل تسنن و تشیع ساکن آن بوده و بزرگترین شهر استان دیالی به‌شمار می‌آید اما نیروهای امنیتی عراقی توانستند شبه نظامیان داعش را بیرون برانند. ۴۴ زندانی نیز در داخل مرکز پلیس در مرکز این شهر در جریان درگیری‌ها کشته شدند. بیجی (۲۰۰ کیلومتری شمال بغداد): نیروهای عراقی پس از درگیری‌های مسلحانه با داعش توانستند پالایشگاه بیجی را به صورت کامل تحت کنترل خود درآورند. کرکوک (۲۴۰ کیلومتری شمال بغداد): بزرگترین شهر استان کرکوک است که سرشار از چاه‌های نفتی است و قومیت‌های مختلف در آن زندگی می‌کنند، این شهر از کنترل دولت مرکزی خارج شده‌است و به دست پیشمرگ‌های کرد افتاده است. سامرا (۱۱۰ کیلومتری شمال بغداد): در این شهر دو مرقد دو امام شیعیان قرار دارد که انفجاری در سال ۲۰۰۶ به این مرقدها باعث شد جنگ طایفه‌ای میان اهل تسنن و تشیع دربگیرد. افراد مسلح در حمله به این شهر شکست خورده‌اند چرا که نیروهای بسیاری از بغداد وارد سامرا شده‌اند و سامرا مقری برای آغاز عملیات نیروهای عراقی جهت پاکسازی مناطق شمال کشور شده‌است. بغداد: با وجود اینکه افراد مسلح نتوانستند وارد بغداد شوند اما اوضاع کلی در پایتخت عراق دچار تنش است و تعداد بسیاری از نیروهای امنیتی و همچنین نیروهای مبارزه با تروریسم در مناطق گوناگونی در بخش غربی بغداد مستقر هستند تا با هرگونه فعالیت گروه‌های تروریستی مخفی مقابله کنند. همچنین مقررات منع آمد و شد شبانه در برخی از مناطق اطراف این شهر تمدید شده‌است.

۳۱ خرداد

نیروهای عراقی در موصل، تکریت و تلعفر به گروه داعش حمله‌ور شدند. اوضاع امنیتی در رمادی و فلوجه در پی کمک مردم و عشایر به نیروهای ارتش بهتر شده‌است. نیروهای عراقی در مرکز صلاح‌الدین به ویژه سامرا، بلدات و الاسحاقی با حمله به مراکز تجمع داعش، ده‌ها نفر از آنان را به کشتند. نیروهای ارتش عراق با تسلط بر اکثر مناطق شهر تلعفر، در حال حمله به داعش هستند که این امر منجر به فرار این شبه نظامیان به سمت موصل شده‌است. فرمانده نیروهای دفاع از تلعفر از برنامه‌ریزی نقشه‌ای کامل و همه‌جانبه برای آزادسازی استان نینوا از دست داعش، پس از پاک‌سازی شمال و حومه منطقه تلعفر خبر داده است. ارتش عراق در شهر فلوجه پیرزوی‌هایی در مبارزه علیه داعش کسب کرده‌است. صباح الفتلاوی، فرمانده عملیات سامرا گفت: نیروی هوایی عراق ۲۴ دستگاه خودروی داعش را در شمال شرق سامرا منهدم کرد. وی افزود: در این عملیات محل تجمع گروه داعش هدف قرار گرفت و انبارهای سلاح آنان در منطقه جلام سامرا در شمال‌شرق این شهر ویران شد. فرمانده عملیات سامرا از تسلط نیروهای امنیتی و ارتش عراق بر سه چهارم استان صلاح الدین خبر داد و تأکید کرد که نیروهای عراقی برای عملیاتی گسترده و پاکسازی کامل این استان آماده می‌شوند. از سوی دیگر، عشایر استان‌های ذی‌قار و المثنی نیروی مشترکی را برای حفظ امنیت صحرای السماوه و الناصریه تشکیل دادند. شمار نیروهای مشترک عشایر ذی‌قار و المثنی ۱۵۰۰ تن است که وظیفه آنها تأمین امنیت صحرای السماوه و الناصریه است. همچنین نیروهای امنیتی عراقی در شهر حدیثه در غرب استان الانبار، هرگونه رفت‌وآمد را ممنوع اعلام کردند. این اقدام برای مقابله با هرگونه حمله عناصر داعش به شهر حدیثه (۱۸۰ کیلومتری غرب رمادی) صورت گرفته‌است. شبه نظامیان داعش در منطقه السعدیه در دیالی، با انتشار سندی تحت عنوان السعدیه اعلام کرد که بر افراشتن هر پرچمی به غیر از پرچم این گروه ممنوع است. در این سند بر الزامی بودن رعایت مقررات دادگاه شرعی داعش تأکید شده‌است. داعش همچنین به ساکنان این منطقه در خصوص هرگونه همکاری با دشمنان هشدار داده است. معاون نخست‌وزیر عراق خبر منتشر شده از سوی برخی رسانه‌ها به ویژه شبکه بی‌بی‌سی دربارهٔ تسلط گروه تروریستی داعش بر پالایشگاه نفت بیجی را تکذیب کرد.

یک مقام ارشد امنیتی عراق روز ۲۱ ژوئن (۳۱ خرداد) به سی‌ان‌ان گفته‌است، شهر مرزی و استراتژیک «القائم» و سه شهر دیگر به کنترل داعش در آمده‌است.

۱ تیر

منابع محلی در غرب عراق از تسلط گروه شبه نظامی داعش بر سه شهر در استان الانبار و نیز مقر فرماندهی نیروهای ارتش عراق در این استان خبر دادند. فرماندهی نیروهای ارتش عراق در استان الانبار موسوم به "عملیات الجزیره و البادیه" صبح امروز مقر این فرماندهی در غرب استان را ترک کرد و ساعاتی بعد شبه‌نظامیان داعش به همراه دیگر گروه‌های مخالف عراقی مقر این فرماندهی را به تسخیر کردند. فرماندهی عملیات الجزیره و بادیه تمامی نیروهای نظامی، سلاح‌های سنگین و نیمه سنگین و ادوات نظامی خود را از این مقر خارج کردند و به سمت مناطق دیگر این استان عقب نشینی کردند. همچنین شبه‌نظامیان مسلح توانستند شهرهای راوه، عانا در استان الانبار و در نزدیکی مقر فرماندهی عملیات الجزیره را به کنترل خود درآورند. شبه نظامیان داعش در تلاش هستند تا مناطق مرزی با سوریه و اردن را به کنترل بگیرند و در این رابطه گذرگاه قائم در مرز با سویه را چندی پیش به تصرف درآوردند و شهر الرطبة در مرزها با اردن نیز امروز به کنترل نیروهای داعش در آمد. نیروهای داعش ظهر امروز نیز گذرگاه الولید در مرز عراق با سوریه و یک گذرگاه در مرز عراق با اردن را به تصرف در آورده‌اند. ارتش عراق اعلام کرده‌است که عقب‌نشینی فرماندهی عملیات الجزیره از استان الانبار تاکتیکی بوده و برای تجدید قوا برنامه‌های استراتژیک صورت گرفته‌است.

پیکارجویان داعش مدعی شده‌اند که در ادامه پیشروی‌های خود توانسته‌اند پس از تصرف گذرگاه قائم، دو شهر راوه و عانا را هم در کنترل خود بگیرند.

داعش بر اکثر شهرهای این استان انبار تسلط یافته‌است. این درحالی است که نیروهای ارتش عراق کنترل داعش بر مرزهای عراق با سوریه و اردن و نیز تسلط داعشی‌ها بر دو گذرگاه الولید با سوریه و طریبیل با اردن را تکذیب کردند، از سوی دیگر ۲۱ تن از شخصیت‌های برجسته دو شهر راوه و عانه به دست اعضای داعش در پی تسلط آنها بر غرب عراق کشته شدند. یک منبع امنیتی در استان الانبار اعلام کرد که اعضای داعش پس از درگیری با نیروهای گارد مرزی دو گذرگاه الولید و طریبیل در الانبار را تحت تصرف خود درآورند و این در حالی است که وزارت کشور عراق روز ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴ مطابق با ۱ تیر ۱۳۹۳، کنترل داعش بر دو گذرگاه الولید و طریبیل در الانبار را تکذیب کرده بود. سعد معن، سخنگوی وزارت کشور عراق اعلام کرد که دو گذرگاه الولید و طریبیل به صورت عادی فعالیت می‌کنند و تحت نظارت نیروهای امنیتی هستند. وی ادامه داد: اخباری مبنی بر کنترل گروه‌های داعش بر این دو گذرگاه صحت ندارد.

در همین حال یک منبع امنیتی در استان نینوا روز ۲۲ ژوئن ۲۰۱۴ مدعی شد که اعضای داعش پس از درگیری‌های شدید با ارتش عراق منطقه تلعفر واقع در شمال غرب موصل را تحت تصرف خود درآوردند. روزنامه الیوم السابع نیز به نقل از یک منبع امنیتی عراقی گزارش داد که نیروهای داعش فرودگاه نظامی تلعفر در غرب شهر موصل را پس از عقب‌نشینی نیروهای ارتش تحت تصرف خود درآوردند. این منبع اعلام کرد که عقب‌نشینی ارتش به عنوان یک روش تاکتیکی است تا دوباره نیروهای نظامی را مستقر ساخته و دست به حمله جدیدی بزنند. به رغم اینکه قاسم عطا، سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق گفت که عقب‌نشینی نیروهای دولتی از شهرک‌های عانه، هیت و الرطبه در استان الانبار در یک اقدام تاکتیکی بود و این نیروها در شهرک حدیثه که در آن یک سد آبی مهم قرار دارد مستقر شده‌اند اما تحولات میدانی حکایت از آن دارد که نیروهای عراقی رفته رفته در حال تخلیه اکثر مناطق الانبار هستند. برخی منابع گزارش دادند که افراد مسلح منطقه الشرقاط از توابع استان صلاح‌الدین در شمال بغداد را تحت تصرف خود درآوردند و در سلیمانیه از توابع منطقه کردستان عراق درگیری‌های پراکنده‌ای تقریباً به صورت روزانه میان نیروهای پیشمرگ کرد با افراد مسلح رخ می‌دهد. افراد مسلح دو تن از نیروهای پیشمرگ را کشته و در مقابل نیز ۱۲ تن از افراد داعش کشته شدند. همچنین افراد مسلح داعش مناطق العباس، الریاض و روستای البشیر در شهر تازه در جنوب شرق کرکوک را تحت تصرف خود درآوردند. قاسم عطا، سخنگوی فرمانده کل نیروهای مسلح عراق از پاکسازی منطقه جرف الصخر در شمال استان بابل و کشتن بیش از ۱۰ داعشی خبر داد. وی پیشتر اعلام کرده بود که در دو استان صلاح الدین و بابل ۵۲ عضو داعش به هلاکت رسیده و ۱۶ خودروی آنها منهدم شده‌است. یک منبع در پلیس عراق اعلام کرد که نیروهای امنیتی ابو عبدالرحمان الناصری یک عضو داعش را در جریان عملیات تفتیش در استان صلاح الدین بازداشت کردند، این منبع ادامه داد که این عضو داعش به کشتن هشتاد عضو دستگاه‌های امنیتی در تکریت و بیجی متهم است و این فرد رابطه نزدیکی با صدام داشته‌است. همچنین یک منبع در نیروهای مسلح عراق اعلام کرد که نیروی هوایی ارتش پایگاه‌های نیروهای داعش در منطقه بیجی در ۴۰ کیلومتری شمال تکریت را هدف قرار دادند که این حمله به کشته و زخمی شدن تعدادی از آنها انجامید. نیروهای داعش همچنین ۲۱ تن از سرشناسان دو شهر راوه و عانه واقع در غرب بغداد را به قتل رساندند. منابع پزشکی و امنیتی عراق اعلام کردند که اعضای داعش این افراد را در خیابان‌های این دو شهر به ضرب گلوله کشته‌اند. نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق سرلشکر الذیب ابو الولید را مأمور کرده بود تا موصل را از اعضای داعش پس بگیرد.

۲ تیر

در حالی که نیروهای امنیتی عراق با کمک عشایر توانستند استان دیالی را به صورت کامل پاکسازی کنند، در حمله‌ای در جنوب عراق ۷۰ زندانی کشته شدند. یک منبع در پلیس استان بابل در تاریخ ۲۳ ژوئن ۲۰۱۴ اعلام کرد هنگامی که نیروهای امنیتی زندانیان را به زندان ناصریه در شرق حله (۹۵ کیلومتری جنوب بغداد) انتقال می‌دادند حمله‌ای مسلحانه رخ داد که بر اثر آن ۷۰ زندانی کشته شده و ۱۰ تن دیگر زخمی شدند. نیروهای امنیتی، منطقه وقوع این حادثه را بستند و افراد مجروح را به بیمارستان نزدیکی انتقال داده و جسد زندانیان را به پزشک قانونی بردند. در همین راستا نیروهای امنیتی عراق چند روستا و شهر در سامرا واقع در استان صلاح‌الدین را از کنترل داعش خارج کردند. نیروهای امنیتی امروز تمام شهرها و روستاهای سامرا واقع در استان صلاح‌الدین را پاکسازی کردند. از سوی دیگر یک منبع از عشایر استان دیالی اعلام کرد که داعش از سه گروه مسلح در این استان خواسته است تا با داعش بیعت کرده و ظرف ۴۸ ساعت سلاح خود را تحویل دهند. این منبع اعلام کرد که داعش گروه‌های "الجیش الاسلامی" و فرقه نقشبندیه و افراد مسلح عشایر در ناحیه سعدیه را تهدید کردند در صورتی که به این درخواست داعش عمل نکنند آنها را می‌کشند. یک منبع در پلیس استان دیالی اعلام کرد که تعدادی از اعضاء داعش شش منزل مسکونی رهبران "الجیش الاسلامی" و فرقه نقشبندیه را در دیالی به آتش کشیده‌اند. منابع عراقی اعلام کرده‌اند که گروه داعش از تشکیل هشت دادگاه شرعی در شهر موصل خبر داده است. این منابع افزودند نیروهای داعش تمثال حضرت مریم و تمثال دیگری از ابوتمام، شاعر مشهور عرب و چند تصویر دیگر را با این ادعا که این تمثال‌ها سمبل شرک هستند، از بین بردند. از سوی دیگر یک منبع در پلیس استان صلاح‌الدین امروز اعلام کرد که داعش اعضای ۵۰ خانواده را که از ناحیه العلم به کرکوک مهاجرت کرده بودند ربوده‌است و این شرط را مطرح کرده که در مقابل کنترل بر این ناحیه این افراد را آزاد می‌کند. همچنین داعش منطقه ملاعبدالله در نزدیکی استان کرکوک را تحت تصرف خود درآورد. از سویی دیگر سخنگوی دولت اردن این مسئله را تکذیب کرد که مرزها میان عراق و اردن بسته شده باشد. وی اظهار کرد که روند عبور و مرور در مرزها میان عراق و اردن بسیار محدود شده‌است .

نیروهای داعش سرکنسول ترکیه را با به تل حمیس و از آنجا به الشدادی و در نهایت به شهر الرقه در سوریه بردند. نیروهای داعش می‌گویند به زودی دو بالگرد ارتش عراق را از فرودگاه موصل به شهر الشدادی می‌برند و در حال حاضر منتظر رسیدن متخصصان فنی خود می‌باشند تا این دو بالگرد را به السدادی حمل کنند. گروه داعش اخیراً به تقویت مواضع خود در مناطق تحت کنترل خود در جنوب و شرق الحسکه سوریه به ویژه در الشدادی و مرکده پرداخته است زیرا این دو منطقه خط مقدم دیر الزور محسوب می‌شوند. نیروی هوایی اردن ۴ دستگاه خودرو وابسته به گروه داعش را در مرزهای این کشور هدف گرفت و منهدم کرد. قاسم عطا با تکذیب برخی گزارش‌ها مبنی بر سقوط شهر تل‌عفر در استان شمالی نینوا، تأکید کرد که کنترل این شهر در دست نیروهای امنیتی عراق است.

۳ تیر

نیروهای امنیتی عراق شمار زیادی از عناصر وابسته به گروه داعش از جمله چند فرمانده قطری را در ۴۵ کیلومتری شمال غرب شهر حله مرکز استان بابل کشتند. یک مقام نظامی عملیات بابل گفت: نیروهای داوطلب به همراه نیروهای امنیتی اقدام به نصب کمین در مسیر عناصر داعش در منطقه البهبهان از توابع ناحیه جرف الصخر در ۴۵ کیلومتری شمال غرب شهر حله کردند که منجر به کشته شدن ۲۰۰ فرد مسلح از جمله چند فرمانده قطری شد.

فیصل العبادی فرمانده پلیس بصره گفت: طی روزهای گذشته بین ۹۰ تا ۱۰۰هزار نیروی مردمی برای نبرد با عناصر داعش در استان بصره داوطلب شده‌اند.

شبه‌نظامیان داعش اعلام کردند که پالایشگاه بیجی، بزرگ‌ترین پالایشگاه عراق را به‌طور کامل به تصرف خود درآورده‌اند اما منابع امنیتی عراق ورود آنها به این پالایشگاه را تکذیب کرده‌اند

۴ تیر

محمد القریشی معروف به ابوالولید فرمانده یگان ویژه شهر تلعفر تأکید کرد نیروهای عراقی، خسارت‌ها و تلفات سنگینی به داعش پس از نبردهای شرق فرودگاه تلعفر وارد کردند. وی افزود روحیه سربازان بسیار عالی است و ما به زودی برای بیرون راندن داعش آماده می‌شویم.

۵ تیر

نیروهای ارتش عراق با بالگرد در اطراف تکریت به مواضع داعش حمله کردند. مقام‌های آمریکایی و عراقی گفته‌اند که به اعتقاد آنها بمباران مواضع شورشیان داعش در اطراف شهر مرزی قیم در روز سه شنبه کار هواپیماهای نظامی سوریه بوده‌است. عراق می‌گوید حمله در خاک سوریه بوده‌است.

۶ تیر

منابع عراقی در الانبار اعلام کردند ارتش و عشایر عراقی حمله نیروهای داعش به استان الانبار را دفع کرده‌اند. به گفته این منابع، نیروهای امنیتی با همکاری عشایر حمله داعش به نزدیکی سد حدیثه در الانبار را دفع کردند.

۷ تیر

تلویزیون عراق اعلام کرد که تکریت در کنترل ارتش قرار گرفته‌است و مسئول نظامی داعش در تکریت کشته شده‌است. سخنگوی نیروهای مسلح عراق نیز گفت سرکرده‌های داعش در حال فرار از تکریت هستند. همچنین مسئول نظامی داعش و ۶۰ داعشی دیگر در تکریت کشته شدند. بنا بر گزارشی دیگر ۳۵ عضو داعش در جنوب شهر سامراء کشته شدند. ارتش عراق به سوی تکریت از چهار محور حمله کرد. داعش همچنین چند مسجد شیعیان در تلعفر را آتش زد. یک منبع امنیتی در استان صلاح الدین اعلام کرد که نیروهای امنیتی عراق با پشتیبانی نیروهای مردمی فرودگاه تکریت را به صورت کامل پاکسازی کرده و حرکت به سمت شهر را ادامه می‌دهند. آیت اله سیستانی از گروه‌های سیاسی خواست بر سر تعیین رئیس‌جمهور و نخست وزیر به توافق برسند. وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد، هواپیماهای جنگنده و بدون سرنشین این کشور برای شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات در آسمان عراق پرواز می‌کنند. ارتش عراق می‌گوید عملیات گسترده‌ای را برای بازپسگیری شهر تکریت از شورشیان داعش، آغاز کرده‌است. پهپادها پایگاه‌های گروه داعش در غرب موصل را هدف قرار دادند. در درگیری‌های مسلحانه در شمال شرق بعقوبه، دو عضو داعش کشته شده و سه تن از نیروهای پیشمرگه زخمی شدند. در استان دیالی یکی از رهبران فرقه نقشبندیه و پنج تن از معاونانش در درگیری‌های مسلحانه در شرق بعقوبه کشته شدند. نیروهای پیشمرگ کرد همچنین تمامی ورودی‌های منطقه تلکیف در شمال موصل را برای جلوگیری از ورود اعضای داعش بستند.

۸ تیر

عراق می‌گوید به منظور مبارزه با داعش، تعدادی جنگنده جت از روسیه خریداری کرده‌است. شبه نظامیان گروه داعش در شرق استان دیاله به منطقه‌ای نزدیک به مرز ایران فرار کرده‌اند. اعضایی از داعش در منطقه ترکمن‌نشین السعدیه دیاله به کوه‌های حمریت در نزدیک مرز عراق و ایران فرار کرده‌اند. نیروهای مسلح عراقی همراه با طوائف دیاله عملیات بزرگی علیه داعش آغاز کرده‌اند. نیروهای امنیتی عراق هشت تن از اعضای داعش را در شهر فلوجه در استان الانبار کشتند. منبع امنیتی عراق تاکیدکرد عملیات نظامی گسترده ارتش علیه گروه داعش در مناطق مختلف استان الانبار ادامه دارد.

۹ تیر

داعش در دو کشور عراق و سوریه "خلافت" اعلام کرد. ابومحمد عدنانی، سخنگوی داعش در شبکه توییتر با یک پیام صوتی افزود که رهبر داعش، ابوبکر بغدادی خلیفه اول "دولت اسلامی" است. سخنگوی داعش افزود که وظیفهٔ هر مسلمانی است که با پذیرش خلافت ابوبکر بغدادی، با او بیعت کند. این در حالی است که ابوبکر بغدادی نیز این انتخاب را پذیرفت و خود را رهبر مسلمانان جهان دانست. یکی از اعضای داعش اعلام کرد مرزهای کنونیِ بین کشورهای اسلامی که حاصل تجزیه امپراتوری عثمانی است، نتیجه موافقت‌نامه منعقدهٔ سایکس–پیکو بین فرانسه و بریتانیا است و باید برچیده گردد و مرزها باید به حالت پیش از جنگ جهانی اول باز گردد

۱۰ تیر

وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که حدود ۳۰۰ سرباز دیگر را به عراق اعزام کرد، این درحالی است که تلویزیون عراق از هلاکت ابوبکر چچنی سرکرده داعش در کرکوک خبر داده است. فرماندهی عملیات سامرا تأکید کرد که اعضای داعش به صورت دسته جمعی از استان صلاح‌الدین در حال فرار هستند. ابوبکر البغدادی رهبر گروه داعش از مسلمانان جهان خواسته برای کمک به ساختن یک کشور اسلامی به عراق و سوریه مهاجرت کنند.ابوبکر البغدادی رهبر داعش فرمان عفو تعدادی از زندانیان را صادر کرد. اولین جلسه پارلمان جدید عراق به دلیل اختلافات نمایندگان و گروه‌های مختلف عراقی از حد نصاب خارج و به هشت ژوئیه (۱۷ تیر) موکول شد. گروهی از علمای سنی مذهب عراق با اعلام بیانیه‌ای از گروه داعش حمایت کردند. آنها در بیانیه خود گفتند که حضور در ارتش عراق حرام است. این افراد همچنین از سران قبائل و خانواده‌های عراقی خواستند فرزندان خود را از ارتش فرا بخوانند و آنها را به عضویت در گروه‌های مسلح مخالف دولت تشویق کنند، چراکه این یک وظیفه دینی است. پس از این اقدام این گروه از علمای سنی مذهب، اسامه النجیفی رئیس پارلمان عراق و ائتلاف متحدون، اعلام کردند دیگر به توافق «عزت و صلح ملی» پایبند نیستند و استعفا می‌دهند. داعش تصاویری از رژه اعضای خود همراه با موشک‌های اسکاد و تانک‌های تی-۵۵ در شهر سوری رقه منتشر کرد. با این حال تعدادی از کارشناسان می‌گویند ۹۹٪ از این موشک‌ها غیرقابل استفاده است و تهدیدی برای نیروهای دولت عراق محسوب نمی‌شود. مشخص نیست که تروریست‌های داعش چگونه به موشک‌های ساخت شوروی دست پیدا کردند، با این حال گزارش‌ها خبری نشان داد که این موشک‌ها پس از تصرف یک پایگاه نظامی در منطقهٔ دیرالزور سوریه بدست آمده است. این موشک‌ها ابتدا در اختیار ارتش آزاد سوریه بود.

۱۱ تیر

مقام‌های عراق ادعای ترک سربازان ارتش این کشور در مرز عراق و عربستان سعودی را تکذیب کردند. عربستان سعودی اعلام کرده ۳۰ هزار سرباز به مرزهای خود با عراق گسیل کرده‌است. ترکیه اعلام کرده‌است ۳۲ راننده کامیون این کشور که در دست شبه نظامیان سنی اسیر بودند آزاد و تحویل دیپلمات‌های این کشور شده‌اند. با وجود این، هنوز ۴۹ شهروند دیگر ترکیه در اسارت شبه نظامیان قرار دارند. هندوستان اعلام کرده ۴۶ پرستار اهل این کشور که توسط شورشیان مسلح به اسارت گرفته شده‌اند، در سلامت به سر می‌برند اما آنها را به مکانی جدید منتقل کرده‌اند. ۴۰ کارگر هندی پیمانکار ساختمانی هم که در موصل توسط شبه نظامیان سنی به اسارت گرفته شده بودند همچنان در اختیار نیروهای داعش هستند اما به آنها آسیبی نرسیده است.

۱۲ تیر

شبه نظامیان افراط‌گرای سنی در مناطق تحت تصرف خود "پاکسازی" را آغاز کردند. پناهجویانی که از مناطق تحت تصرف داعش گریختند گفته‌اند شبه نظامیان این گروه به‌طور روش‌مند و سیستماتیک غیرسنی‌ها و مخالفان خود را 'از سر راه بر می‌دارند' (اکثراً شیعیان و مسیحیان). از زمان شروع بحران در شمال عراق تا این زمان حدود یک میلیون نفر از شهروندان این مناطق آواره شده‌اند (اکثراً شیعه، مسیحی و کرد هستند). همچنین به گزارش سازمان ملل متحد، از زمان آغاز پیش‌روی‌های داعش ۲۴۶۱ نفر کشته شده‌اند. تعدادی دیگر از شهرها و روستاهای سوریه در نزدیکی رود فرات در مرز عراق و سوریه، به اشغال داعش در آمد.

۱۳ تیر

نیروی هوایی ارتش عراق به دسته‌های اعضای داعش که قصد تسخیر بزرگترین پالایشگاه عراق در شهر بیجی را داشتند، حمله کردند.

۱۴ تیر

سخنگوی دفتر فرمانده کل ارتش عراق اعلام کرد که نیروهای امنیتی این کشور منطقه العوجه، زادگاه صدام حسین در استان صلاح‌الدین را به صورت کامل تحت کنترل خود درآوردند. قاسم عطا، سخنگوی دفتر فرمانده کل ارتش عراق، با بیان این خبر گفت: نیروهای امنیتی با کمک نیروهای هوایی توانستند ۳۰ فرد مسلح در العوجه را به کشته و ده‌ها بمب را خنثی کنند و چندین روستا در استان صلاح‌الدین پاکسازی نمایند. از سوی دیگر، یک منبع امنیتی در استان صلاح‌الدین اعلام کرد، بر اثر انفجار یک عامل انتحاری که مقر ارتش در جنوب تکریت را هدف قرار داده بود، ۱۰ سرباز کشته و ۳۵ تن دیگر زخمی شدند. داعش در ۱۴ تیر ۱۳۹۳ نخستین محموله‌های نفت را از میدان نفتی عجیل آغاز و آنها را از منطقه کردستان عراق صادر کرد. داعش ۱۰۰ تانکر نفت خام را به قیمت حدود ۱۲ تا ۱۴ هزار دلار در هر تانکر برای تأمین مالی عملیات‌های خود به فروش رساند. شلال عبدالبابان شهردار منطقه توزخورماتو در بیانیه‌ای گفت: افرادی که نفت را از این گروه می‌خرند از راه‌های تحت کنترل این گروه و از طریق شهرهای کِفری یا غدیرکرم به پالایشگاهها یا با هماهنگی ایست‌های بازرسی از طریق شهر مخمور به منطقه کردستان می‌رسانند. آنها همچنین هم‌اکنون کنترل تمامی میدان‌های نفتی و گازی مهم سوریه را در استان دیرالزور که هم‌مرز عراق است، در دست دارند. وب‌سایت‌ها و حساب‌های کاربری نزدیک به به دولت اسلامی (داعش)، اولین ویدئوی مربوط به وی را که مربوط به خطبه‌های نماز جمعه روز ۱۳ تیر ۱۳۹۳ در مسجد جامع موصل است، منتشر کرده‌اند. این ویدئوی ۲۱ دقیقه‌ای، اولین ویدئوی منتشر شده از فردی است که تاکنون تنها دو تصویر بی‌کیفیت از وی منتشر شده بود. وی در این خطبه ضمن استفاده فراوان از مفاهیم دینی و فن خطابه با زبانی آمیخته به تهدید از کاربرد شمشیر برای برپایی حکومت و پیگیری اهداف خود اشاره کرده‌است. وی برای مشابهت با خلفای صدر اسلام نیز لباسی با رنگ سیاه پوشیده و دستاری بر سر بسته است سایت تابناک.

۱۷ تیر

داعش ۱۲ تن از ائمه مساجد در شهر موصل عراق مرکز استان نینوا را به قتل رساند. یک منبع عشایر استان صلاح‌الدین اعلام کرد که عشایر دو منطقه بیجی و شرقاط علیه اعضای داعش در استان صلاح‌الدین قیام کرده و توانستند سه تن از اعضای این گروه شبه نظامی را کشته و تعدادی از خودروهای آنها را تحت به تصرف خود درآورند و این اقدام عشایر برای پشتیبانی نیروهای امنیتی در جنگ خود علیه تروریست صورت می‌گیرد. عشایر الجبور در شهر تکریت توانسته‌اند در درگیری‌ها با اعضای داعش ۳۰ تن از آنها را بکشند. دستگاه مبارزه با تروریسم عراق نیز با همکاری با نیروی هوایی ارتش ۶۰ خودروی داعش که از موصل به سمت پالایشگاه بیجی در حرکت بودند هدف قرار داد و توانست بیش از ۴۵ خودروی داعش را نابود کند. شبکه البغدادیه نیز گزارش داد که تدابیر شدید امنیتی در بغداد اتخاذ شده‌است و تعداد بسیاری از نیروهای امنیتی در پایتخت عراق مستقر شده‌اند.

۱۸ تیر

مقامات عراقی گفته‌اند که کارخانه از کارافتاده سلاح‌های شیمیایی عراق به‌دست داعش افتاده است. محمد علی حکیم نماینده دائم عراق در سازمان ملل در پیامی به بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد: دولت عراق کنترل خود را بر تأسیسات المثنی در شمال بغداد در ۱۱ ژوئن گذشته از دست داد و اعضای داعش مواد شیمیایی که در این تأسیسات وجود داشت را تحت تصرف خود درآورده‌اند.

۲۰ تیر

داعش شبکه تلویزیونی جدیدی با نام "دابق" را در شهر موصل عراق راه‌اندازی کرد. این شبکه اخبار و اطلاعاتی را در خصوص جنگ‌ها در عراق و سوریه طی دوره گذشته پخش می‌کند. در ۱۸ ژوئن گذشته فاش شده بود که عربستان سعودی کارشناسانی را به موصل فرستاده تا شبکه تلویزیونی وابسته به گروه داعش را راه بیندازند.

۲۸ تیر

به دنبال تهدید مسیحیان توسط داعش، هزاران مسیحی موصل به سمت کردستان عراق مهاجرت کردند. داعش مسیحیان را مجبور به اسلام آوردن یا پرداخت جزیه کرده بود. بر اساس گزارش‌ها از سوریه، داعش ۲۷۰ نفر از محافظان و کارمندان یک میدان گازی در استان حمص در سوریه را به قتل رساند.

۷ مرداد

براساس فرمان جدید دولت اسلامی (داعش) به ساکنان موصل که از طریق بلندگوها در شهر اعلام شد، اهالی نینوا و مرکز آن موصل، از این پس فقط باید البسه پاکستانی به تن کنند. عناصر گروه داعش، به مردم محلی اعلام کردند که تا پایان تعطیلات عید فطر فرصت دارند دخترانشان را برای جهاد نکاح (برای اعضای مسلح داعش) آماده کنند. عملیات سرشماری زنان و معاینه آنان برای تصدیق انجام ختنه، توسط عناصر داعش در نینوا و مرکز آن موصل آغاز شده‌است. داعش آرامگاه پیامبران، یونس، شیث و جرجیس را تخریب کرده و کلیسای مریم عذرا را نیز به آتش کشیده‌اند.

واکنش‌ها و مواضع

سازمان‌ها و اتحادیه‌های فراملیتی

اتحادیه اروپا: هشدار داد که ادامه پیشروی شبه نظامیان داعش به سوی بغداد به شدت ثبات منطقه را تهدید می‌کند. وزرای خارجه اتحادیه اروپا اعلام کردند: ادامه اقدامات داعش در مناطق مختلف عراق موجب بی‌خانمان شدن و آوارگی تعداد زیادی از شهروندان غیرنظامی در مناطق مختلف عراق شده‌است. وزرای خارجه اروپا از دولت عراق خواسته‌اند تا زمینه‌های نارضایتی سنی‌ها را برطرف کند.

اتحادیه عرب: این اتحادیه حملات غیرانسانی و مجرمانه گروه داعش را در موصل محکوم کرد. نبیل الربیع از اعضاء این اتحادیه خواستار کمک جهانی در این خصوص شد.

سازمان ملل متحد: بان کی‌مون دبیرکل سازمان ملل متحد از رهبران سیاسی جهان خواست تا علیه داعش متحد شوند. بان کی مون ضمن اعلام حمایت کامل خود از بیانیه مرجع عالیقدر شیعیان در خصوص حفظ وحدت عراق، نسبت به عواقب وخیم خشونت‌های طایفه‌ای در این کشور هشدار داد. وی حمایت کامل خود را از بیانیه آیت‌الله العظمی سید علی سیستانی در خصوص تأکید بر لزوم حفظ وحدت عراق اعلام کرد و افزود: این بیانیه براساس عقل و منطق صادر شده‌است. بان کی مون همچنین ضمن انتقاد و اعلام نارضایتی از کشتارها و اقدامات داعش، خواهان محاکمه عاملان این کشتارها شد. وی همچنین نسبت به عواقب وخیم خشونت‌های طایفه‌ای در عراق هشدار داد.سازمان ملل متحد در تاریخ ۴ تیر ۱۳۹۳ اعلام کرد که طی ماه گذشته ۱۰۰۰ نفر در عراق کشته شدند.

سازمان اطلاعاتی آمریکا (سیا): اعلام کرد گروه تروریستی داعش به سرعت در حال جمع‌آوری تسلیحات، پول نقد و عضو جدید است. به گزارش روزنامه آمریکایی «واشینگتن پست»، یکی از مقامات ارشد اطلاعاتی آمریکا فاش کرد که ارزیابی اطلاعاتی آمریکا نشان می‌دهد که داعش هم‌اکنون در مقایسه با سال‌های قبل بسیار قوی شده‌است زیرا توانسته دستاوردهایی را هم در کشور عراق و هم سوریه به دست آورد و این گروه تروریستی که پیشتر وابسته به القاعده بود، اکثر توانمندی خود را در جنگ عراق بازسازی کرده‌است.

سازمان دیده‌بان حقوق بشر: می‌گوید که شورشیان مسلح مخالف دولت سوریه با فراهم کردن امکاناتی، از جمله آموزش، به جذب کودکان و نوجوانان می‌پردازند و وظایف نظامی به آنان محول می‌کنند. به گفته دیدبان حقوق بشر به خصوص دولت اسلامی عراق و شام (داعش) کودکانی را که گاه ۱۴ سال دارند جذب کرده، تمرین می‌دهد و آنان را به عملیات انتحاری می‌گمارد.اعضا و هواداران داعش حضور چشمگیری در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی دارند و فعالانه به تبلیغ باورهای خود و جذب داوطلب از کشورهای مختلف می‌پردازند.

یونسکو:دبیرکل یونسکو با صدور بیانیه‌ای شرایط برخی محوطه‌های تاریخی عراق را بحرانی اعلام کرده و از طرف‌های درگیر خواست صدمه‌ای به آثار تاریخی وارد نکنند. با گذشت چند روز از آغاز سی‌وهشتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در مرکز ملی همایش‌های قطر در دوحه، دکتر ایرینا بوکووا دبیرکل سازمان یونسکو با صدور بیانیه‌ای نسبت به شرایط آثار تاریخی عراق هشدار داد. جنگ بین دولت عراق و گروه داعش علاوه بر مرگ هزاران تن و آواره شدن صدها هزار تن دیگر باعث شده که صدها محوطه تاریخی و موزه در عراق به حال خود رها شده و براساس تصاویر ماهواره‌ای، کاوش‌های غیرمجاز برای کشف آثار تاریخی ارزشمند در آنها به‌طور شبانه‌روزی توسط مردم محلی و همچنین گروه‌های مسلح با هدف فروش آنها برای بدست آوردن پول یا اسلحه ادامه داشته باشد. سازمان انرژی: جامی وبستر مدیر ارشد سازمان انرژی IHS می‌گوید، ناآرامی‌های سیاسی در عراق تولید نفت این کشور را به خطر خواهد انداخت، اما اصلی‌ترین میادین نفتی این کشور در جنوب و در وضعیت امنیتی مناسبی قرار دارد، ولی با این حال ارتش باید از خطوط لوله و دیگر زیربناهای ارتباطی به خوبی محافظت کند. وی همچنین گفته‌است که در حال حاضر و با توجه به شرایط، خطر زیادی این منطقه را تهدید نمی‌کند اما در صورت پیشروی بیشتر داعش، تولید این منطقه با خطر مواجه خواهد شد.

آژانس بین‌المللی انرژی: اهداف تولیدی عراق به شدت تحت تأثیر بی‌ثباتی‌های سیاسی این کشور و محدودیت تولید در این منطقه است. بنابر گزارش این سازمان تقاضای جهانی نفت در حال افزایش است. براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی طی چند دههٔ آینده، تولید نفت عراق برابر با نیمی از افزایش تولید جهانی می‌شود

دولت‌ها

بلاروس: خبر تحویل فوری جنگنده «سوخو» به عراق را رد کرد.

مصر: عبدالفتاح سیسی رئیس‌جمهور مصر می‌گوید به آمریکا و اروپا در مورد کمک به داعش هشدار داده بودم. به آنها گفته بودم، این گروه بعد از سوریه به سمت عراق، اردن و عربستان خواهد آمد. سیسی در واکنش به تلاش مسعود بارزانی برای اعلام استقلال کردستان عراق گفت چنین رفراندومی باعث شروع فروپاشی «فاجعه‌آمیز» عراق و تبدیل آن به کشورهای کوچک می‌شود که اکنون با حمله داعش شروع شده‌است. رئیس‌جمهوری مصر با بیان اینکه داعشی‌ها برای بدست گرفتن کنترل مصر نقشه داشتند گفت: من به آمریکا و اروپا در مورد فراهم کردن هر نوع کمک به داعش هشدار داده بودم و به این کشورها گفته بودم که آنها از سوریه بیرون می‌آیند تا عراق و سپس اردن و بعد عربستان سعودی را هدف قرار دهند.

فرانسه: با اعلام این که در کنار عراق در جنگ با گروه تروریستی داعش می‌ایستد، تأکید کرد که نباید به تروریست‌ها اجازه داد که وجود خود در عراق را تثبیت کنند. لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه در یک تماس تلفنی با هوشیار زیباری، وزیر خارجه عراق در خصوص تحولات بحران کنونی این کشور گفتگو کرد. وی با بیان این که فرانسه در کنار عراق در جنگ علیه داعش می‌ایستد، گفت: نباید به تروریست‌ها اجازه داد تا وجود خود را در عراق تثبیت کنند و جای پایی را برای خود در این کشور ایجاد کنند. فابیوس در این گفتگو همچنین بر اهمیت حفظ وحدت و تمامیت عراق و همچنین اهمیت پایبندی تمام رهبران عراقی به حفظ وحدت ملی و روند سیاسی در کشورشان تأکید کرد و افزود: فرانسه به تحولات عراق و خطراتی که می‌تواند امنیت و ثبات منطقه را مورد تهدید قرار دهد، اهمیت می‌دهد. فرانسوا اولاند رئیس‌جمهوری فرانسه در نشستی امنیتی از مقامات بغداد خواست فوراً یک راه حل سیاسی پایدار برای به دست آوردن حمایت سازمان ملل از دولت خود پیدا کنند. براساس بیانیه‌ای که دفتر فرانسوا اولاند منتشر کرد همچنین رئیس‌جمهوری فرانسه از همه اعضای جامعه عراق خواست تا به گفتگو پایبند باشند تا سریعاً دولت وحدت ملی را به اجرا درآورند. اولاند همچنین بر حمایت پاریس از مردم عراق به منظور مبارزه با تروریسم تأکید کرد.

آلمان: اورسلا فوندرلاین وزیر دفاع آلمان بر این باور است باید ابتدا برای مهار داعش فکر اساسی شود و سپس همسایگان عراق را مجاب کنیم تا به این جنگ خاتمه داده و راه‌حلی پایدار و استوار اجرا شود. من در آمریکا در خصوص وضعیت عراق با جان کری وزیر امور خارجه آمریکا صحبت کردم و هردوی ما قبول داشتیم که باید سه مسئله مورد رسیدگی قرار گیرد: اول از همه اینکه چطور جلو داعش را بگیریم. این مسئله فوری است. مسئله دوم این است که چطور نوری مالکی، نخست وزیر عراق را وادار به تشکیل دولتی کنیم که شامل همه گروه‌ها شود. سوم اینکه چطور کشورهای همسایه عراق را قانع کنیم تا به این جنگ خاتمه داده و راه‌حلی پایدار و استوار را برقرار سازند

ایران:مقام معظم رهبری اعلام کرد ما از هیچگونه دخالت خارجی در عراق حمایت نمی‌کنیم و قویا با دخالت آمریکا در این کشور مخالفیم. حوادث کنونی عراق به دلیل اختلافات میان شیعه و سنی نیست بلکه جنگ واقعی میان کسانی است که خواهان بازگشت حضور آمریکایی‌ها به این کشور هستند و آنهایی که حفظ استقلال عراق را می‌خواهند. آمریکا باید از عراق پرهیز کند چون دولت و مردم این کشور با کمک رهبران مذهبی برجسته قادرند به این فتنه انگیزی‌ها پایان دهند. رهبر ایران تندروهای داعش را دشمن شیعیان و سنی‌هایی دانست که خواستار استقلال عراق هستند. وی مقامات آمریکایی را به تلاش برای به دست گرفتن کنترل دوباره عراق از طریق گسترش اختلافات فرقه‌ای متهم کرد. رئیس‌جمهور اسلامی ایران حسن روحانی حملات داعش را محکوم کرد. وی گفت: «ملت و دولت ایران در کنار مردم و دولت عراق هستند. روحانی با اشاره به ضرورت مبارزه با تروریسم و خشونت و ضمن محکوم کردن جنایات فجیع تروریست‌ها و کشتار مردم بی‌گناه آن کشور و نیز ابراز خرسندی از وحدت و یکپارچگی مردم این کشور در مبارزه با تروریسم و خشونت، به نقش مرجعیت شیعه اشاره کرد و اظهار داشت: اینکه مرجعیت بزرگوار شیعه، آیت‌الله سیستانی اعلام نمود که همه باید در مبارزه با تروریست‌ها مشارکت داشته باشند، نقش مهمی در بسیج مردم عراق در مقابله با جنایت و کشتار تروریستی خواهد داشت.»علی لاریجانی نیز می‌گوید باید ارسال سلاح و پول برای تروریست‌ها متوقف شود. عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران در پاسخ به این پرسش که در مذاکرات‌تان با آمریکا دربارهٔ موضوع عراق هم بحث شد؟ گفت: خیر؛ فقط موضوع هسته‌ای مورد بحث قرار گرفت. محمدرضا نقدی نیز گفت داعش می‌خواهد جنگ در عراق را جنگ مذهبی جلوه دهد، البته درست است که امروز نوادگان یزید تحت عنوان داعش با مسلمانان می‌جنگند، اما فرماندهی نوادگان یزید را آمریکا عهده‌دار است. مجمع روحانیون مبارز ضمن محکومیت اقدامات داعش تأکید کرد برادران شیعه و سنی تحت تأثیر تبلیغات تفرقه‌انگیز قرار نگیرند. پیرو هجوم داعش به شهر موصل عراق، وزیر امور خارجه ایران عصر ۱۱ ژوئن در تماس تلفنی با وزیر امور خارجه عراق ضمن محکوم کردن اقدامات اخیر این گروه‌ها که منجر به کشته، زخمی و آواره شدن تعدادی از شهروندان عراقی شده‌است، مراتب پشتیبانی ایران از دولت و مردم عراق در مبارزه با تروریسم را اعلام کرد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در این گفتگو، «ضرورت حمایت مؤثر بین‌المللی از دولت و ملت عراق در مبارزه علیه تروریسم تکفیری» را مورد تأکید قرار داد. دو طرف در این گفتگو با تأکید بر این که «داعش و گروه‌های تکفیری، دشمن همه مردم عراق هستند، بر ضرورت تقویت و تحکیم همبستگی ملی در مقابله با تروریست‌ها تأکید کردند.» سید حسن فیروز آبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در واکنش به اتفاقات اخیر در عراق گفت: دولت، ارتش و مردم مسلمان و انقلابی عراق با اتحاد و انسجام می‌توانند از شرایط پیش آمده، انقلاب عراق را مستحکم کنند. آمریکا که از نتیجه انتخابات موفق عراق خشنود نیست، خود پایه‌گذار گروه‌های تروریستی در زمان وزارت خانم کلینتون است. وی افزود، داعش ترفند اسرائیل برای ایجاد حاشیه امن برای صهیونیست‌ها می‌باشد.

عراق:دولت نوری مالکی در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۹۳ با انتشار بیانیه‌ای عربستان را به پشتیبانی از شبه‌نظامیان داعش و افزایش قتل‌عام در کشورش متهم کرد. در بیانیه دولت نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق آمده‌است: عربستان مسوول حمایت مالی و روحی از شبه‌نظامیان داعش و گروه‌های وابسته به آن است و به دلیل این اقدامات جرایمی در عراق روی داده است که قتل‌عام محسوب می‌شود. ریختن خون عراقی‌ها، تخریب نهادهای دولتی عراق و مکان‌های تاریخی و مذهبی از جمله اقدامات خرابکارانه شبه‌نظامیان تندور است. عراق می‌گوید از روسیه و بلاروس هواپیما می‌خرد. دولت عراق همچنین از تأخیر در تحویل هواپیماهای آمریکایی شکایت کرده‌است. نماینده سازمان ملل در عراق می‌گوید طرح داعش، نابودی عراق است. لقمان عبدالرحیم الفیلی، سفیر عراق در واشینگتن می‌گوید: عراق برای مقابله با داعش به شدت از دیگر دولت‌ها همچون ایران، سوریه و روسیه کمک می‌خواهد چرا که نمی‌تواند منتظر کمک نظامی بیشتر آمریکا بماند وی پیشتر هشدار داده بود که افراط‌گران داعش می‌توانند تبدیل به هزار تروریست جهانی نظیر اسامه بن لادن شوند . نوری مالکی می‌گوید: اعلام دولت خلافت از سوی داعش پیامی واضح به همه کشورهای منطقه است. تشکیل خلافت از سوی داعش پیامی به کشورهای منطقه دارد مبنی بر اینکه همه شما در یک دایره قرمز قرار گرفته‌اید. ژنرال سعد معان سخنگوی وزارت کشور عراق ویدئوی منتشر شده در تاریخ ۱۳ تیر ۱۳۹۳ از سوی داعش را جعلی خواند و اعلام کرد فردی که در این فیلم ظاهر شد، «ابوبکر البغدادی» نیست.

اسرائیل:بنیامین نتانیاهو اعلام کرد بهتر است آمریکا با ایران دربارهٔ ساماندهی اوضاع عراق همکاری نکند بلکه به طرف‌های درگیر در آن اجازه دهد تا یکدیگر را ضعیف کنند. آنچه که ما امروز در عراق و سوریه شاهد آن هستیم دشمنی میان تندروهای شیعه از یک سو و تندروهای سنی به رهبری القاعده، داعش و دیگران است که هر دوی این جبهه‌ها دشمنان آمریکا به‌شمار می‌روند. نتانیاهو خطاب به آمریکا گفت: وقتی دشمنان شما با یکدیگر می‌جنگند دیگر نیازی نیست که یکی را تقویت کنید بلکه باید هر دو را تضعیف کنید. وی ادامه داد: در حال حاضر آمریکا باید دو کار انجام دهد یکی اینکه به داعشی‌ها اجازه ندهد که کنترل عراق را به دست گیرند و دوم اینکه به ایران اجازه ندهد قدرت را در عراق، لبنان و سوریه در اختیار بگیرد. وی مدعی شد که این مسئله به تهران امکان کنترل (عراق) از طریق سوریه را می‌دهد چرا که ایرانی‌ها حامی نظام سوریه هستند و در لبنان هم حزب‌الله به عنوان متحد آن حضور دارد. [۲۸] تل آویو بر این عقیده است که استقلال کردستان عراق قطعی است و بحران عراق به جدایی کردستان ختم می‌شود. کردها برای خود یک کشور دموکراتیک ایجاد کرده‌اند و عراق در حال فروپاشی است. حفظ یکپارچگی عراق بدون دخالت نظامی ممکن نیست. شیمون پرز رئیس‌جمهور اسرائیل نیز می‌گوید که در خصوص نا آرامی‌های عراق با باراک اوباما صحبت کرده‌است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز (۲۹ ژوئن/ ۸ تیر) از استقلال کردهای عراق در جهت ایجاد امکان همکاری‌های گسترده‌تر با «نیروهای میانه‌رو در منطقه» حمایت کرد. نتانیاهو در سخنرانی‌اش کردها را «ملت مبارزی» خواند که «تعهدات سیاسی خود را اثبات کرده‌اند و ارزش استقلال را دارند.» اسرائیل از دهه ۱۹۶۰ روابط تجاری، اطلاعاتی و نظامی محتاطانه‌ای با کردها برای توازن قوای خود با کشورهای عرب منطقه برقرار کرده‌است. بخش بزرگی از جامعه جهانی، خصوصاً ترکیه و آمریکا و دیگر کشورهای غربی مخالف تجزیه عراق هستند.

لبنان: میشل سلیمان رئیس‌جمهور سابق لبنان با بیان اینکه سناریوی عراق در لبنان تکرار نخواهد شد، تأکید کرد: آنچه لبنان را تهدید می‌کند مشکلات و خلأ سیاسی است نه داعش. وی گفت، فروپاشی و دو دستگی ارتش لبنان یا تکرار سناریوی عراق که اخیراً گروه داعش کنترل برخی از مناطق این کشور را در دست گرفته، بعید دانست و گفت: آنچه لبنان را تهدید می‌کند مشکلات و اختلافات سیاسی است نه داعش. سلیمان عنوان داشت: به عقیده من محیط لبنان برای چنین گروه‌هایی مناسب نیست. تروریسم بها و هزینه سنگینی دارد و تروریست‌ها هیچ‌گاه در لبنان پیروز نخواهند شد. روسیه - وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد، افزایش فعالیت افراطیون در عراق و حضور آنها در سوریه باعث شده تا منطقه به کانون گسترده‌ای برای تروریسم تبدیل شود. فعالیت افراطیون در عراق و حضور آنها در سوریه گسترش یافته‌است. این گروه‌ها از سوی خارجی‌ها حمایت مالی می‌شوند که این مسئله موجب شده تا منطقه تبدیل به کانون گسترده‌ای برای تروریسم شود. این وزارتخانه در بیانیه‌ای از جامعه بین‌الملل خواست تا به شکل فعال با دولت عراق به منظور گسترش و صلح و امنیت در کشور همراه شوند.

سوریه: دولت بشار اسد اعلام کرد «برای کمک به بغداد برای مقابله با تروریسم آماده است .

عربستان سعودی: سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان گفت عربستان خود بیشترین خسارت را از تروریسم دیده و بیشترین رویارویی را با آن داشته‌است. وزیر خارجه عربستان ادامه داد که نوری مالکی به عنوان سیاستمدار عراقی باید سیاست‌های عربستان را در زمینه مبارزه با تروریسم و عملکرد آن را در این زمینه پیگیری کند در واقع سیاست‌های طایفه گرایانه مالکی خود عامل ایجاد تنش و ناامنی در عراق است. سعود الفیصل افزود: کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) در زمینه مبارزه با تروریسم هماهنگی لازم و مهارت و توان لازم را دارند و اختلافات عربی هرگز هیچ تأثیری روی مبارزه آنها علیه تروریسم نمی‌گذارد. وزیر خارجه عربستان تأکید کرد: ما آماده مبارزه با تروریسم در منطقه هستیم و دولتی اسلامی عراق و شام موسوم به داعش در تلاش برای نابودی عراق است. وی تصریح کرد: ما انواع اقدامات تروریستی را رد و بر مبارزه با آن تأکید می‌کنیم. وزیر خارجه عربستان افزود: بحران عراق نیازمند گفتمان داخلی است نه دخالت خارجی . عبدالله المعلمی سفیر عربستان در سازمان ملل با بیان اینکه وحدت و حاکمیت عراق از خط‌های قرمز برای ریاض هستند، مدعی شد که عربستان از داعش حمایت نمی‌کند. وی تصریح کرد: خطوط قرمز برای ریاض وحدت و حاکمیت عراق است.

ترکیه:رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه گفت: حملات هوایی آمریکا علیه شبه نظامیان عراق منجر به تلفات سنگین غیرنظامی می‌شود در حالیکه واشینگتن چنین استراتژی‌ای را مطلوب نمی‌داند. رجب طیب اردوغان دربارهٔ احتمال حملات هوایی آمریکا به شبه نظامیان دولت اسلامی عراق و شام موسوم به داعش گفت: آمریکا با موضع کنونی و بیانیه‌هایی که صادر کرده چنین حملاتی را مثبت نمی‌داند. وی افزود: عوامل داعش با مردم عادی ادغام شده‌اند. چنین عملیاتی می‌تواند منجر به تلفات بسیار سنگین غیرنظامیان شود.

ایالات متحده آمریکا: باراک اوباما هم در حمایت از دولت عراق، اعلام کرده که «همه گزینه‌ها برای کمک به دولت عراق باز است». جان کری، وزیر خارجه آمریکا نیز گفت: کشورش آماده مذاکره با ایران دربارهٔ عراق است و گزینه همکاری نظامی با ایران برای مبارزه با شبه‌نظامیان داعش را غیرممکن ندانست. وی ادامه داد، اگر ایران بتواند برای پایان دادن به خشونت‌ها درعراق و بازسازی اعتماد در دولت عراق کمک کند، واشینگتن آماده است با تهران گفتگو کند. سخنگوی وزارت دفاع آمریکا روز ۲۶ خرداد ۱۳۹۳ گفت: آمریکا برای کمک به حل بحران عراق به همکاری نظامی با ایران نمی‌اندیشد. جان کربی، سخنگوی پنتاگون پس از اظهارات جان کری مبنی بر اینکه آمریکا آماده است در مورد عراق با ایران مذاکره کند، در گفتگو با خبرنگاران هرگونه احتمال همکاری نظامی ایران و آمریکا در عراق را غیر محتمل دانست. جان کری وزیر امور خارجه آمریکا روز ۲۶ خرداد ۱۳۹۳ در پاسخ به خبرنگاران حضور داعش را یک تهدید علیه عراق دانست و اعلام کرد: آمریکا آماده است در مورد عراق با ایران گفتگو کند.

سه تن از مقام‌های واشینگتن اعلام کرده‌اند که کاخ سفید در حال بررسی اعزام نیروهای ویژه به عراق است و مأموریت محدود آنها شامل آموزش و مشاوره به یگان‌ها و واحدهای عراقی است که بسیاری از آنها پست‌هایشان را در شمال و غرب عراق به خاطر حمله داعش ترک گفته و گریخته‌اند. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: ما در ابتدای امر به دنبال تمرکز بر کمک کردن به سربازان عراقی مسئول تأمین امنیت بغداد هستیم و سپس می‌خواهیم به سربازان در نواحی دیگر عراق و حومه پایتخت کمک کنیم و مطمئن شویم که آنها از عهده دفاع از مردم و مقام‌های عراقی بر می‌آیند. وی ادامه داد، مشاوران نظامی آمریکا به همکاری و تبادل اطلاعات با سربازان عراقی پرداخته و به آنها در مقابله با اقدامات تروریستی داعش کمک می‌کنند. حضور این رایزن‌های نظامی نشانه‌ای از بازگشت سربازان آمریکایی به صحنه نبرد و جنگ در عراق نیست و دولت واشینگتن کاملاً می‌داند که این‌ها تنها مشاوران نظامی‌اند نه سرباز. وی افزود: ما می‌دانیم که اعزام سرباز به عراق باعث حل مشکلات آنها نمی‌شود. باراک اوباما گفت: ضرورت فوری یک روند سیاسی جامع احساس می‌شود اما خواستار استعفای دولت نوری المالکی، نخست وزیر عراق نیستیم چرا که پارلمان عراق در حال کار بر روی یک دولت جدید است. در حال حاضر سرنوشت عراق نامتعادل است. یکی از مقام‌های ارشد دولت واشینگتن که خواست نامش فاش نشود، گفت: دومین مرکز عملیاتی مشترک آمریکا و عراق قرار است در شمال این کشور ایجاد شود و مشاوران نظامی آمریکا در مقر عملیاتی ارتش عراق و احتمالاً یگان‌های نظامی مستقر خواهند شد.

وزیر امور خارجه آمریکا با بیان تمایل کشورش برای مذاکره با ایران گفت: ما به دنبال مشورت با ایران هستیم نه همکاری. جان کری دربارهٔ احتمال همکاری ایران و آمریکا دربارهٔ حوادث اخیر عراق گفت: آمریکا تنها در مشورت و گفتگو با ایران در این باره تمایل دارند و نمی‌خواهند همکاری‌های عملی با ایران داشته باشند. آنچه که من اعلام می‌کنم مبنی بر اینکه ما تنها تمایل گفتگو و مذاکره با ایران دربارهٔ عراق داریم این است که ایرانیان می‌دانند ما به چه فکر می‌کنیم و ما نیز می‌دانیم آنها در فکر چه چیزی هستند تنها در اینجا به اشتراک گذاشتن اطلاعات مدنظر است.جان کری همچنین در دیدار با مسعود بارزانی گفت رهبران کرد یکپارچگی عراق را حفظ کنند.

ماریا هرف، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت ایران و عراق دو کشور همسایه با پیوندهای نزدیک هستند و ایران می‌تواند نقش سازنده‌ای برای تشکیل دولت فراگیر در آن کشور داشته باشد. گروه داعش تهدیدی برای سراسر منطقه و از جمله ایران است. وی با اشاره به نفوذ ایران در عراق گفت: ایران می‌تواند نقش سازنده‌ای برای کمک به تشکیل دولت فراگیر در عراق ایفا کند. البته این به معنای دعوت به مداخله از سوی ایران در عراق نیست. هرف همچنین گفت نمی‌تواند صحت گزارش‌ها دربارهٔ ارسال تجهیزات نظامی به عراق توسط ایران و پرواز پهپادهای ایرانی بر فراز عراق را تأیید کند. دولت آمریکا اعلام کرده که برنامه‌ای برای دخالت مستقیم نظامی در عراق نداشته و هر گونه اقدامی علیه گروه تروریستی داعش بستگی به گفت وگوهای سیاسی در داخل عراق و تشکیل یک دولت فراگیر خواهد داشت . جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا گفت که کردستان را یک ناحیه مجزا نمی‌داند و تأکید کرد که ایالات متحده آمریکا معتقد است «یک عراق متحد قوی‌تر خواهد بود.» بریتانیا: دولت بریتانیا به موجب قانون مبارزه با تروریسم در این کشور فعالیت داعش را ممنوع خواند. دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا با اعلام این مسئله که شبه نظامیان افراطی عراق و سوریه یک تهدید واقعی برای بریتانیا هستند، گفت: به آژانس‌های جاسوسی و پلیس دستور داده شده تا بر فعالیت‌های این گروه و به ویژه افرادی که به بریتانیا بازمی‌گردند، نظارت و تمرکز داشته باشند. ویلیام هیگ وزیر امور خارجه بریتانیا گفت که این کشور باید پاسپورت‌های اتباع انگلیسی یا هر کسی را که قصد سفر به سوریه برای جنگ در این کشور را دارد، یا می‌خواهد برای پیوستن به داعش به عراق سفر کند، باطل کند. وی همچنین گفت که ۴۰۰ تبعه این کشور ممکن است برای مبارزه و پیوستن به گروه‌های مخالف دولت دمشق به سوریه رفته باشند و برخی از آنها نیز به عراق سفر کرده‌اند تا به نیروهای شبه‌نظامی داعش بپیوندند. وی همچنین خواستار تشکیل دولتی فراگیر در عراق شده‌است. مقامات بریتانیا هرگونه پشتیبانی از گروه داعش را که مشغول انجام عملیات‌های نظامی در عراق و سوریه است، ممنوع اعلام کردند. جیمز بروکن شایر، وزیر امنیت و مهاجرت بریتانیا به قانونگذاران این کشور گفت: ممنوع شدن گروه داعش این پیام را می‌دهد که ما با چه شدتی تروریسم را محکوم می‌کنیم. بر این اساس عضویت در گروه داعش و حمایت از آن توسط مقامات بریتانیا ممنوع شده و یک جرم به حساب می‌آید. مقامات وزارت کشور بریتانیا عنوان کردند که دلیل چنین تصمیمی اقدامات این گروه در سوریه بوده‌است و در عین حال تحولات عراق آنها را ملزم به ممنوع کردن این گروه در بریتانیا کرده‌است. یک مقام امنیتی و اطلاعاتی سابق بریتانیا هشدار داد که در حال حاضر بیش از هر کشور دیگری در اروپا شهروندان بریتانیایی برای شرکت در جنگ به عراق و سوریه سفر می‌کنند و آنها پس از پذیرش افراط‌گری علیه غرب و با نیت آسیب رساندن مجدداً به بریتانیا بازخواهند گشت. بارونس نویل جونز وزیر سابق امنیت و مبارزه با تروریسم بریتانیا و همچنین رئیس سابق کمیته اطلاعاتی مشترک بریتانیا اظهار داشت در این کشور بیش از هر کشور دیگری در اروپا جوانان برای شرکت در مبارزات افراط‌گران به خارج سفر می‌کنند. بارونس نویل جونز از اظهارات دیوید کامرون، نخست وزیر بریتانیا مبنی بر اینکه شبه‌نظامیان در منطقه خاورمیانه بزرگترین تهدید علیه بریتانیا هستند دفاع کرد.

افراد و گروه ها

سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله گفت برای جنگ با گروه دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در عراق آماده است. وی اضافه کرد حزب‌الله اجازه تخریب مقدسات در شهرهای نجف، کربلا و سامرا در عراق را نمی‌دهد.

مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق با تأکید بر اینکه کردستان عراق به بخشی از درگیری‌های طایفه‌ای در عراق تبدیل نخواهد شد، خواستار تفاوت قائل شدن میان شبه‌نظامیان داعش و گروه‌های اهل سنت عراقی شد. وی تأکید کرد که نیروهای اقلیم کردستان در کنار اهل سنت و شیعه عراق برای رویارویی با تروریسم آمادگی کامل دارند اما اقلیم کردستان حاضر نخواهد بود که به بخشی از جنگ طایفه‌ای تحت پوشش جنگ با تروریسم تبدیل شود. بارزانی گفت: علاج بحران کنونی عراق تنها از طریق نظامی ممکن نیست و باید با مذاکرات سیاسی این امر حل و فصل شود. وی همچنین می‌گوید بعید است که آمریکا و ترکیه با اعلام «کشور مستقل کردستان» مخالفت کنند. مسعود بارزانی دربارهٔ واکنش واشینگتن و آنکارا نسبت به کشور مستقل کردستان پیش‌بینی کرده و گفت: من انتظار همکاری یا مقاومت فعال را ندارم. وی همچنین می‌گوید دولت منطقه‌ای کردستان عراق به محل امنی برای دیگر اقلیت‌ها که از ناآرامی‌ها فرار می‌کنند، تبدیل شده‌است. هزاران تن به ویژه مسیحیان از مناطقی که شبه‌نظامیان داعش در آن خلافت اعلام کرده‌اند، فرار کرده‌اند. ما از اقلیت‌هایمان علیه چنین تروریست‌هایی حفاظت می‌کنیم. مسعود بارزانی می‌گوید ما به دولت عراق دربارهٔ این تهدید قریب‌الوقوع هشدار دادیم اما آنها علی‌رغم هشدارهای ما دربارهٔ قوی‌تر و مجهزتر شدن شبه‌نظامیان داعش در سراسر مرز، به حرف‌های ما توجهی نکردند. افزایش پشتیبانی‌ها از شبه‌نظامیان داعش از سیاست‌های ناکام دولت که سنی‌ها را در عراق متزلزل کرده، نشات می‌گیرد. سنی‌ها و خواسته‌هایشان دربارهٔ جاده‌ها، بیمارستان‌ها و مدارس بهتر توسط دولت نوری مالکی نادیده گرفته شده‌است. داعش خود را صدای شکایت‌های سنی‌ها توصیف می‌کند. این شبه‌نظامیان تکفیری به تنهایی عمل نمی‌کنند و حامیان صدام نیز با آنها متحد شده‌اند. منطق پشت این اقدام بسیار ساده و قدیمی است «دشمن دشمن من، دوست من است» اما با این وجود اختلافات بسیاری در این ائتلاف وجود دارد. شبه‌نظامیان داعش خواستار یک دیکتاتوری مذهبی هستند در حالی که حامیان صدام خواستار بازگشت قدرتشان می‌باشند

گروه داعش در نواری ویدئویی ضمن درخواست از مسلمانان برای رفتن به جنگ سوریه، اعلام کرد که این گروه بدون هیچ مشکلی به سمت لبنان و اردن نیز پیش خواهد رفت. همچنین این اعضای داعش اعلام کردند: ما در جنگ‌های شام شرکت کردیم و ظرف روزهای اندکی به عراق رفتیم. می‌جنگیم و برمی‌گردیم و پس از آن بدون هیچ مشکلی به اردن و لبنان نیز روی می‌آوریم.

ابوبکر الجنابی یکی از رهبران گروه داعش با بیان اینکه جنگ سوریه و عراق قدرت و توان این گروه را تضعیف نمی‌کند، تصریح کرد: عزت الدوری، معاون صدام با ما همکاری می‌کند. وی اضافه کرد: جنگ در سوریه و عراق قدرت و توان ما را تضعیف نمی‌کند چرا که هر کشوری با کشور دیگر فرق می‌کند. وی افزود: داعش یک گروه نیست بلکه مجموعه‌ای از افکار است. هرکسی می‌تواند رهبران و امیران را به قتل برساند اما نمی‌تواند افکار را از بین ببرد. ما از طریق عقل و فکر خود توانستیم جمع زیادی از داوطلبان جنگ را جذب کنیم. الجنابی در خصوص امکان پیشروی داعش به سمت لبنان نیز گفت: می‌توانم بگویم که به زودی شاهد فعالیت‌هایی در لبنان نیز خواهیم بود. الجنابی افزود: اعضای فرقه نقش‌بندیه، جیش المجاهدین و الجیش‌الاسلامی نیز با ما همکاری می‌کنند. الجنابی ادامه داد: تصمیم باراک اوباما برای پشتیبانی از بغداد کمکی به دولت عراق نمی‌کند چرا که این کشور نیاز به ایجاد تغییری اساسی در سیاست و ساختار خود دارد. در ۹ تیر ۱۳۹۳ خورشیدی داعش در دو کشور عراق و سوریه «خلافت» اعلام کرد. ابومحمد عدنانی، سخنگوی داعش در شبکه توییتر با یک پیام صوتی افزود که رهبر داعش، ابوبکر بغدادی خلیفه اول «دولت اسلامی» است. سخنگوی داعش افزود که وظیفهٔ هر مسلمانی است که با پذیرش خلافت ابوبکر بغدادی، با او بیعت کند. این در حالی است که ابوبکر بغدادی نیز این انتخاب را پذیرفت و خود را رهبر مسلمانان جهان دانست. ابومحمد العدنانی سخنگوی داعش با این جمله که «وعده الهی تحقق یافت»، اعلام کرد که «ابوبکر البغدادی» به عنوان نخستین خلیفه اسلامی بر این کشور حکومت می‌کند. سخنگوی داعش ادعا کرد: «خلافت اسلامی این گروه براساس روش‌های پیامبر گرامی و وعده‌های الهی عمل خواهد کرد». ابوعمر الچچنی از افراد شاخص این گروه هم در سخنانی گفت: امروز خرسندیم در سقوط مرزهایی که طاغوت‌ها ایجاد کرده بودند و مانع نقل و انتقال مسلمانان در سرزمین‌های خود می‌شد، مشارکت داشته‌ایم. وی افزود: طاغوت‌ها خلافت اسلامی را تکه‌تکه و آن را به کشورهایی مثل سوریه و عراق تبدیل و در آنجا براساس قوانینی که وضع کرده بودند، حکومت می‌کردند. [۵۵] داعش بر این عقیده می‌باشد، مرزهای کنونیِ بین کشورهای اسلامی که حاصل تجزیه امپراتوری عثمانی است نتیجه موافقت‌نامه منعقدهٔ سایکس–پیکو بین فرانسه و بریتانیا است و باید برچیده گردد و مرزها باید به حالت پیش از جنگ جهانی اول بازگردد. ابوبکر البغدادی رهبر گروه داعش از مسلمانان جهان خواسته برای کمک به ساختن یک کشور اسلامی به عراق و سوریه مهاجرت کنند. وب‌سایت‌ها و حساب‌های کاربری نزدیک به به دولت اسلامی (داعش)، اولین ویدئوی مربوط به وی را که مربوط به خطبه‌های نماز جمعه روز ۱۳ تیر ۱۳۹۳ در مسجد جامع موصل است، منتشر کرده‌اند. این ویدئوی ۲۱ دقیقه‌ای، اولین ویدئوی منتشر شده از فردی است که تاکنون تنها دو تصویر بی‌کیفیت از وی منتشر شده بود. وی در این خطبه ضمن استفاده فراوان از مفاهیم دینی و فن خطابه با زبانی آمیخته به تهدید از کاربرد شمشیر برای برپایی حکومت و پیگیری اهداف خود اشاره کرده‌است. وی برای مشابهت با خلفای صدر اسلام نیز لباسی با رنگ سیاه پوشیده و دستاری بر سر بسته است

بی‌بی‌سی فارسی

خبرنگار بی‌بی‌سی فارسی در عراق از قول اکثریت مردم این کشور اظهار داشت: «فتوای آیت‌الله سیستانی نقش بسیار مهمی را در بسیج مردم داشته‌است.» این خبرگزاری چنین استقبال گسترده مردمی از فتوای یک مرجع تقلید در ۹۰ سال اخیر کشور عراق را بی‌نظیر دانست.

موسسات و نهادهای مسیحی عراق

موسسات و نهادهای مسیحی در عراق از شورای امنیت سازمان ملل خواستند برای بررسی حملات گروه تروریستی داعش علیه مسیحیان در موصل، تشکیل جلسه دهد.

آمادگی مسلمان هند

هزاران نفر از مسلمانان هندوستان از اقوام و مذاهب گوناگون و از شهرها و ایالت‌های مختلف با راهپیمایی و سردادن شعار اقدامات داعش در عراق و دیگر کشورهای اسلامی را محکوم کردند.

عراقی‌های بریتانیا

اعضای جامعه عراقی‌های مقیم بریتانیا با آمدن به خیابان‌های لندن اتحاد در مقابل شبه نظامیان داعش در کشورشان را خواستار شدند. تظاهرات کنندگان با دیدگاه‌هایی از سراسر طیف سیاسی و مذهبی عراق در این تظاهرات که روز ۱ تیر ۱۳۹۳ در لندن برگزارشد، حضور داشتند.