قزلباشیه

قزلباشیه یا صاحبان عمامه سرخ که در آغاز شعار شاه اسماعیل صفوی و لشکریان او بود و آن رمزی از تاج سرخ سلطان حیدر است که دوازده ترک به نشانه دوازده امام داشت.

پراکندگی جغرافیایی

آنان در آناطولی پراکنده‌‏اند و مذهب‌شان ترکیبی از عقاید «نصیریه» است و نژاد آنها مخلوطی از کرد و ترک می‌‏باشد.

آداب و رسوم

قزلباشیه موی سر را نمی‌‏تراشند و ریش‌ها را بلند می‌کنند و نماز پنج‏‌گانه را به جا نمی‌آورند و ماه رمضان روزه نمی‏‌گیرند، تنها دوازده روز از آغاز ماه محرم را روزه می‌‏گیرند و بر شهادت امام حسن و امام حسین می‌‏گریند.

اعقتادات

ایشان معتقدند که خدا در علی (ع) تجسّم یافت چنان که پیش از وی در بدن قدّیسان دیگر چون حضرت عیسی (ع) و حضرت موسی (ع) و حضرت داوود (ع) حلول کرده بود. حضرت عیسی و حضرت مریم علیهما السلام را مظهر الوهیت می‏‌دانند و از بین نمازها، نماز شب را با آواز می‏‌خوانند و گاهی با نواختن آلات موسیقی برگزار می‏‌کنند و حضرت علی، حضرت عیسی، حضرت موسی و حضرت داوود علیهم السلام را مورد تقدیس قرار می‌‏دهند. از جمله عبادات ایشان؛ شبِ چراغ ‏کشان است که آن را به ترکی «چراغی سوندیران» گویند و در آن تاریکی بر گناهان خود می‌‏گریند و اظهار پشیمانی می‌کنند. سپس تکه‏‌ای نان و کاسه‌‏ای از شراب گرفته، نان را در آن می‌‏اندازند و بین حاضران تقسیم می‌کنند. کردهای قزلباش، گوسفندی را ذبح کرده و گوشتش را با نان و شراب بین مردم تقسیم می‌کنند. به روحانیون خود «دده» می‏‌گویند و معتقدند که دده‌ها، واسطه‏‌ای بین خدا و انسان‌اند.