عزمیه و سلفیت


ریشه‌های جریان سلفی‌گری در مصر به قرن بیستم می‌رسد. اختلاف بین دو جریان از منابع معرفت و روش تفسیر و تفقه شروع می‌شود و در بسیاری از عقاید و اعمال تسری پیدا می‌کند.

سلفیت
سلفیت

صوفیان همواره توسط سلفی‌ها به بدعت در دین و خرافه متهم می‌شوند. در مقابل تصوف از خود دفاع و عقاید سلفی‌ها را برداشتی سطحی و به دور از روح حقیقی دین می‌داند. بر اساس تحلیل‌های پذیرفته شده در طریقت عزمیه، سلفیت در مصر یک جریان مصری نیست؛ بلکه در پی دسیسۀ انگلیس از جانب عربستان سعودی وارد مصر شده است. دلیل این امر نیاز حکومت آل سعود به افزایش عمق نفوذ استراتژیک در مصر است.

جریان شناسی سلفی‌گری در مصر

پیدایش جنبش سلفی در مصر به اوایل دهه دوم قرن بیستم برمی‌گردد. گرچه سال‌ها پیش جنبش اصلاح دینی توسط جمال‌الدین اسدآبادی شکل گرفته بود؛ اما جنبش سلفی خود را وامدار این جریان نمی‌دانست و از آن فاصله می‌گرفت. نخستین حلقه‌های سلفی را می‌توان در رشید رضا و دوستانش مثل شیخ محب‌الدین الخطیب جست. مهم‎ترین جریان‌های سلفی در مصر عبارتند از:

  • الجمعیة الشرعیه لتعاون العملین بالکتاب والسنة المحمدیة.
  • جماعة الدعوة والتبلیغ.
  • الدعوة السلفیة السلفیة الجامیة المدخلیة.
  • جنبش سلفی برای اصلاح (حفص).
  • اخوان‌المسلمین.

سایر جریان‌های سلفی

عزمیه بر این باورند که دین‌داری مصری همواره با گرایش‌های باطنی و صوفیانه همراه بوده است و عربستان برای ترویج تدین ظاهرگرای نجدی خود از تریبون مورد اعتماد در جهان اسلام همانند مصر استفاده کند.

تقابل علمی با سلفی‌گری

مهم‌ترین فعالیت‌های جریان‌های سلفی مصر در مقابله با تصوف، شبهات کلامی است. طریقۀ عزمیه در پاسخ به شبهاتی که سلفیان به تصوف وارد کرده‌اند آثار زیادی منتشر کرده که در این نوشتار خلاصه‌ای از دیدگاه رسمی عزمیه را بیان خواهیم کرد.

توحید

یکی از اصول اعتقادی ابن‎ تیمیه مسأله تقسیم توحید است. وی توحید را به توحید ربوبیت، توحید الوهیت و توحید اسماء و صفات تقسیم می‌کند.

اسماء و صفات الهی

تکفیر

توسل

تبرک

بنا بر قبور

زیارت

دشمنی با اهل‌بیت و دوستی با دشمنان آنان

جستارهای وابسته

پانویس

منابع

  • ر. ک: کتاب جریان‌های معاصر تصوف در مصر طریقت عزمیه نوشتۀ حمید ساجدیان.