فطحیه خلّص

فطحیه خلّص‏ فرقه‌ای از «فطحیه» بودند که امامت‏ دو برادر را همزمان در صورتی که برادر بزرگ‌تر پسری نداشته باشد، جایز می‌‏دانستند و بعد از امام یازدهم، جعفر بن علی معروف به جعفر کذّاب را امام می‏‌شمردند.

موسس گروه

موسس این گروه، شخصی به نام علی بن طاحی خزاز از متکلمان اهل کوفه و مشهور به فطحیه بود.

تاریخچه

فطحیه خلّص به روایتی از امام صادق (ع) استناد می‌کنند که به جز در باره امام حسن و امام حسین علیهماالسلام که هر دو همزمان امام بودند، امامت همزمان دو برادر در جای دیگر جایز نیست. البته امامی که از دنیا رفته است اگر دارای فرزند باشد، به طور طبیعی سلسله امامت از او به پسرش منتقل می‌شود، در غیر این‌صورت امامت به برادرش خواهد رسید. هم‌چنین درباره این روایت که می‌فرماید: «انّ الامام لا یغسله الّا الامام» یعنی امام را جز امام غسل نکند، درست است و جز این روا نیست، چون جعفر بن محمد (ع) در گذشت بدنش او را پسرش موسی بن جعفر به فرمان عبداللّه افطح غسل کرد. چون وی پس از عبداللّه امام بود اگر‌چه می‏‌توانست امام را غسل ندهد، چون وی نزد عبداللّه افطح امام صامت و خاموش و عبداللّه امام ناطق و گویا بود. از فقیهان ایشان عبداللّه بن بکیر بن اعین بود و گمان می‌کردند که حسن بن علی عسکری (ع) پس از پدرش امام بود و بعد از درگذشت امام، جعفر بن علی معروف به کذّاب به امامت نشست.

نتیجه

از منابع مختلفی که درباره این گروه صحبت کرده‌اند، به دست می‌آید که نمی‌توان فطحیه خلص را گروهی جداگانه و فرقه خاصی دانست و از این جهت پیوندی با افطحیه معروف ندارند، زیرا در منابع کلامی و روایی آمده است که افطحیه یا فطحیه در همان سال‌های نخست تشکیل، منهدم و نابود شدند و اگر گروهی در عصر امام رضا (علیه‌السلام) و یا حضرت مهدی (علیه‌السلام) به فطحیه متصف شده‌اند، به دلیل استفاده آنان از ابتکار افطحیه مبنی بر تصحیح و توجیه امر امامت در دو برادر بوده است. روی همین جهت، تاریخ نگارانی که با دقت احوال فرقه‌های عصر امام رضا و امام زمان علیهم‌السلام را نگاشته‌اند، سخنی از افطحیه یا فطحیه خلص که مربوط به زمان یاد شده باشد، نگفته‏‌اند.