ابوسعید حسن بن عبدالله سیرافی
قاضی ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی که به اختصار «ابوسعید سیرافی» خوانده می‌شود، عالم مشهور نحو، لغت، فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام است.
| ابوسعید حسن بن عبدالله سیرافی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | قاضی ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی |
| نامهای دیگر | ابوسعید سیرافی |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 284 ق، ۲۷۶ ش، ۸۹۷ م |
| محل تولد | روستای سیراف، بوشهر |
| سال درگذشت | 368 ق، ۳۵۷ ش، ۹۷۹ م |
| محل درگذشت | بغداد،قبرستان خیزران |
| دین | اسلام، شیعه |
| شاگردان |
|
| آثار |
|
| فعالیت‌ها |
|
معرفی اجمالی
«قاضی ابوسعید حسن بن عبدالله بن مرزبان سیرافی» که به اختصار «ابوسعید سیرافی» خوانده می‌شود، عالم مشهور نحو، لغت، فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام است. او اهل سیراف (از توابع استان بوشهر) بود.
نام و مذهب پدر
پدرش زرتشتی بود و بهزاد نام داشت؛ ولی بعد از مسلمان شدن، نام عبدالله بر خود نهاد.
سال تولد
ابوسعید در سال ۲۸۴ ق و به قولی دیگر ۲۹۰ ق به دنیا آمد.
تحصیلات
تحصیلات خود را تا سن ۲۰ سالگی در سیراف گذراند و به عمان مهاجرت کرد و پس از اخذ اجتهاد، به وطن برگشت. سپس راهی بغداد شد و در آنجا منصب قضاوت را عهده‌دار بود. ابن ندیم با وی دوست بود و سید رضی پیش از ده سالگی از او نحو آموخت.
ویژگی‌ها
وی فردی پرهیزکار و عفیف بود و با اجرت استنساخ کتاب‌ها روزگار می‌گذراند و درآمد دیگری نمی‌پذیرفت. کرخی، فقیه بزرگ شیعی، او را تحلیل و تکریم می‌کرد و بر همه برتری می‌داد و مجلس فتوا برایش ترتیب داده بود. وی عالمی جامع بود و در نحو، فقه، لغت، شعر، عروض، قرائت، حدیث، کلام، حساب و هندسه چیره‌دست بود. ابوسعید علم نحو را از ابن سراج و لغت را از ابن درید آموخت تا این‌که خود از اکابر و اعاظم علمای زمان خویش شد. وی در فقه، حدیث، علوم قرآن و کلام از اساتید بنام بود؛ اما در نحو و لغت عرب، خاصه نحو بصریان، اشتهار بیشتری یافت. بر اثر شهرتی که داشت، مرجع امراء، علما و افاضل بود. از آن جمله، نوح سامانی نامهای به او نوشت و چهار صد سؤال که غالب آن‌ها الفاظ لغوی بود، از وی پرسید و دیلمی وزیر نامهای مشتمل بر سئوالاتی در باب قرآن بدو نوشت و مروان بن محمد ملک دیلم از آذربایجان یکصد و بیست سؤال در باب قرآن و حدیث نزد او فرستاد و همچنین عده‌ای دیگر و او همه را جواب داد.
سیرافی همان کسی است که با ابوبِشر متّی بن یونس القُنّائی مناظره‌ی بزرگی در رجحان نحو عربی بر منطق یونانی کرد و صورت این مناظره در کتاب «الامتاع و المؤانسة» آمده است.
وفات و محل دفن
او در دوم رجب سال ۳۶۸ ق درگذشت و در مقبره خیزران دفن گردید.
آثار
برخی از کتاب‌های او عبارتند از:
- الوقف و الابتداء
- شرح کتاب سیبویه در نحو
- اخبار النحویین البصریین
- اللغات الوصل و القطع
- صنعه الشعر و البلاغة
- شرح مقصوره ابن درید
- الاقناع فی النحو که پسرش یوسف آن را بعد از او کامل نمود[۱].
پانویس
- ↑ تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، ج ۱، ص ۱۴۲ ـ ۱۴۳