نعمانیه

نعمانیه‏ از فرقه‌های شیعه و پیرو «ابوجعفر محمد بن نعمان احول» معروف به مؤمن الطاق‌‏اند.

تاریخچه

نوشته‌اند که وی از چهره‌های معروف شیعه كوفه و از یاران امام صادق (علیه‌السلام) بود. شیخ طوسی گاهی او را از یاران امام جعفر صادق (ع) و گاهی از اصحاب امام موسی كاظم (ع) شمرده است و می‌گوید که مخالفانش به او شیطان‌الطاق لقب داده‌اند. وی در طاق محامل در كوفه دكان داشت و شیخ طوسی و نجاشی از وی كتاب‌های بسیاری روایت كرده‏‌اند. ابوالحسن اشعری از این فرقه به عنوان شیطانیه نام می‌برد و می‌نویسد: آنها پنداشتند كه خداوند در نفس خود جاهل نیست لكن عالم به اشیاء است و آنها را تقدیر و اراده می‌كند و پیش از آن‌كه آنها را تقدیر و اراده كند، علم به آنها نداشته است. عبدالقاهر بغدادی می‏‌نویسد: مؤمن‌الطاق رشته امامت را از علی (ع) به فرزندش موسی بن جعفر (ع) كشانید و از «قطعیه» بود.

اعتقادات

مومن‌الطاق معتقد بود که حركات همان افعال آفریدگان است، زیرا خداوند به آنها امر به فعل كرده است و نیز گفتند که معارف همه اضطراری است. شهرستانی نقل می‌کند که مؤمن الطاق می‌گفت که خداوند نوری از نورها به صورت آدمی است.

آثار

نعمان دارای آثار مختلفی بود. او کتابی به نام افعل و لا تفعل نوشته و در آن کتاب می‌گوید فرقه‌‏های بزرگ عالم به چهار گروه تقسیم می‌شوند. 1. قدریه، 2. خوارج، 3.عامه(سفیان)، 4. شیعه نام دیگر کتاب‌های نعمان از قرار زیر است. کتاب الاحتجاج فی امامة امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) کتاب بر رد خوارج. مناظرات با ابی‌حنیفه و مرجئة. کتاب الامامة. کتاب المعرفة. کتاب الرد علی المعتزلة فی امامه المفضول. کتاب الجمل فی امر طلحه و الزبیر و عائشة. کتاب اثبات الوصیة.