حضرت اسحاق
اسحاق (اسحق) فرزند حضرت ابراهیم خلیل الرحمن (علیه‌السلام) از انبیای بزرگ الهی بود. مادرش ساره نام داشت. حضرت ابراهیم آن دو را در سرزمین فلسطین به جا نهاد و برادر بزرگتر اسحاق، اسماعیل، را به همراه مادرش، هاجر، به سرزمین مکه برد. حضرت اسحاق نیای قوم بنی اسرائیل و یکی از پیامبران این قوم به شمار می‌آید. نقل است که اسحاق در هنگامی که پدرش، ابراهیم، صد سال و مادرش، ساره، نود سال داشت به دنیا آمد، و خداوند قبل از تولد او، آمدنش را به حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) بشارت داده بود. بنا بر اخبار و روایات اسلامی اسحاق در 40 سالگی با رفقه بتوئیل بن الیاس ازدواج کرد و در 60 سالگی از وی صاحب دو فرزند همزاد با نام‌های عیسی و یعقوب شد. وی پس از برادرش، حضرت اسماعیل به پیامبری مبعوث شد. به فرمان خدا در شام بر جای برادر نشست. یعقوب را به جانشینی پس از خویش تعیین نمود و همه پیروان ابراهیم و اسماعیل به او پیوستند. گفتنی است که نام حضرت اسحاق 17 بار در قرآن کریم ذکر شده و به برخی از صحنه‌های زندگی او اشاره شده است. اسحق در 160 یا 180 سالگی درگذشت و در فلسطین در کنار آرامگاه ابراهیم و ساره به خاک سپرده شد. وی از انبیاء مورد احترام یهودیان و مسیحیان و مسلمانان است.
| حضرت اسحاق | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | حضرت اسحاق |
| پدر | حضرت ابراهیم(علیه‌السلام) |
| مادر | ساره |
| مدفن | بیت‌المقدس |
خلاصه‌ای از زندگی‌نامه حضرت اسحاق
اسحاق نبی (علیه‌السلام) دومین فرزند حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) -دومین پیامبر اولو العزم که دارای شریعت و کتاب مستقل بود- می‌باشد. نام مادر آن‌حضرت؛ ساره(سلام الله علیها) است[۱]. ساره یکی از بانوان بزرگ و مشهور تاریخ است که دختر لاحج نبی (علیه‌السلام) بود[۲].
گزارش شده است که خداوند اسماعیل (علیه‌السلام) را در 99 سالگی و اسحاق (علیه‌السلام) را در 112 سالگی به حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) عنایت کرد[۳].
اسامی و القاب
مشهور لغویان «اسحاق» را واژه‌ای عبری می‌‌دانند که از «ایصحق» به معنای «خندان» گرفته شده است[۴].
برخی از القاب و توصیفاتی که برای آن‌حضرت در قرآن کریم ذکر شده است عبارتند از:
همسر
بر اساس برخی گزارش‌ها، حضرت اسحاق (علیه‌السلام) در 40 سالگی با «رفقه» دختر «بتوئیل بن الیاس» ازدواج کرد و در 60 سالگی از وی صاحب دو فرزند شد[۹]. البته درباره نام همسر آن‌حضرت اقوال دیگری نیز موجود است؛ مانند «رفقا» دختر «بتاویل بن الیاس[۱۰]»؛ یا «ربقا» دختر «بوهر»[۱۱].
فرزندان
درباره تعداد و نام فرزندان اسحاق (علیه‌السلام) باید گفت: ثمره پیوند حضرت اسحاق با همسرش، پس از 20 سال دو پسر توأم و دوقلو بود. فرزند نخست را عیسو[۱۲]. و دیگری را که به دنبال وی به دنیا آمده بود، یعقوب نام نهادند[۱۳].
نبوت
خداوند در قرآن کریم نزول وحی بر رسول اکرم(صلی الله علیه) را مانند نزول آن بر نوح و پیامبران بعد از او و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق (علیه‌السلام) و ... می‌داند و می‌فرماید: «ما به تو وحی فرستادیم همان‌گونه که به نوح و پیامبران بعد از او وحی فرستادیم و (نیز) به ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و ...[۱۴]».
نزول وحی بر اسحاق در این آیه شریفه خود دلیل بر پیامبری آن‌حضرت است. البته در آیات دیگری از قرآن کریم، مستقیم و غیر مستقیم بر نبوت اسحاق تأکید شده است؛ مانند:
«و اسحاق و یعقوب را به او(ابراهیم) بخشیدیم و هر یک را پیامبر قرار دادیم». [۱۵] «او را به اسحاق، پیامبری شایسته مژده دادیم[۱۶]». این آیات به روشنی بر پیامبری اسحاق (علیه‌السلام) دلالت دارند.
آیین اسحاق
بر اساس گزارش قرآن کریم مکتب و آیین اسحاق (علیه‌السلام) در راستای دعوت توحیدی پدرش ابراهیم (علیه‌السلام) بود. قرآن کریم در‌این‌باره می‌فرماید: «ابراهیم فرزندان خود را به این آیین سفارش کرد. و هم‌‌چنین یعقوب: ای فرزندان من، خداوند این آیین را برای شما برگزید. مبادا که بمیرید، مگر آن‌که همه شما تسلیم باشید[۱۷]».
همان‌گونه که وقتی حضرت یعقوب (علیه‌السلام) در آخرین لحظات عمر شریفش از فرزندان خود پرسید: «پس از من، چه چیز را می‌پرستید؟ گفتند: خدای تو و خدای پدرانت، ابراهیم و اسماعیل و اسحاق، خداوند یکتا را، و ما در برابر او تسلیم هستیم[۱۸]».
بر اساس این آیات، دین و آیین اسحاق نبی (علیه‌السلام) همان دین پدرش ابراهیم بود که دین حنیف بود: 
ما کانَ إِبْراهیمُ یَهُودِیًّا وَ لا نَصْرانِیًّا وَ لکِنْ کانَ حَنیفاً مُسْلِماً وَ ما کانَ مِنَ الْمُشْرِکینَ [آل عمران–67] 
؛ ابراهیم نه یهودی بود نه نصرانی، بلکه حنیفی مسلمان بود، و از مشرکان نبود.
کتاب آسمانی
همان‌گونه که بیان شد، قرآن کریم در آیات متعددی از اسحاق(علیه‌السلام) نام برد و از او یکی از انبیای الهی معرفی نمود، اما در هیچ‌یک از این آیات به کتاب آسمانی که بر آن‌حضرت نازل شده باشد اشاره نکرد و با جست‌وجو در منابع تاریخی، تفسیری و روایی هم مطلبی که بیانگر وجود کتابی آسمانی برای ایشان باشد یافت نشد؛ لذا می‌توان گفت؛ اسحاق مروج دین ابراهیمی بود؛ و چون دارای آیین جداگانه‌ای نبود، کتاب آسمانی که متشکل از آیین و شرایع جدید باشد، نداشت.
صفات و ویژگی‌های شخصیتی
همه پیامبران الهی(علیه‌السلام) دارای ویژگی‌ها و امتیازات خاصی هستند.
- یکی از ویژگی‌های خاص اسحاق این است که به دعای حضرت ابراهیم متولد شد:
الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی وَهَبَ لی عَلَی الْکِبَرِ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبِّی لَسَمیعُ الدُّعاءِ [ابراهیم–39] 
؛ سپاس خدایی را که در این پیری اسماعیل و اسحاق را به من عطا کرد. پروردگار من دعاها را می‌شنود. - از صالحان: حضرت اسحاق علاوه بر مقام نبوت و رابطه وحیانی داشتن با خدا، از صالحان خاص بود: وَ بَشَّرْناهُ بِإِسْحاقَ نَبِیًّا مِنَ الصَّالِحینَ [صافات–112] ؛ و ما او را به اسحاق بشارت دادیم، در حالی‌که پیامبری از صالحان باشد.
- دارای آیین حنیف: «آیا میگویید که ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و نوادگان یهودی یا نصرانی بودند؟ بگو: آیا شما آگاه‌تر هستید یا خدا؟...[۱۹]».
- اخلاص: قرآن کریم درباره اخلاص اسحاق می‌فرماید: «ای پیامبر، به خاطر بیاور بندگان ما ابراهیم، اسحاق و یعقوب را که صاحبان دست‌ها(ی نیرومند) و چشم‌ها(ی بینا) بودند. ما آنها را با خلوص ویژه‌ای خالص کردیم، و آن یادآوری سرای آخرت بود[۲۰].
- اسحاق هدیه ویژه الهی: «و همین‌که از آنها و بت‌ها که به جای خدا میپرستیدند کناره گرفت اسحاق و یعقوب را بدو بخشیدیم و هر یک را پیامبر قرار دادیم. و از رحمت خویش به آنها عطا کردیم ...[۲۱]».
- امام: «و به او اسحاق و فرزندزادهای مانند یعقوب را بخشیدیم. و همه را از شایستگان گردانیدیم. و همه را پیشوایانی ساختیم که به امر ما هدایت میکردند[۲۲]».
- نیرومند و بصیر: «و به خاطر بیاور بندگان ما ابراهیم، اسحاق و یعقوب را، صاحبان دست‌ها(ی نیرومند) و چشم‌ها(ی بینا[۲۳]».
وفات و آرامگاه
بر پایه آنچه در سفر پیدایش کتاب تورات آمده، اسحاق(علیه‌السلام) در اواخر عمر، در حالی‌که پیر و نابینا شده بود، بر آن شد تا یکی از فرزندانش را وصی خود قرار دهد که این جایگاه در نهایت نصیب یعقوب (علیه‌السلام) شد[۲۴].
اسحاق پس از این وصیت، 20 سال دیگر زندگی کرد و سرانجام در 180 سالگی در حبرون(الخلیل) درگذشت[۲۵]. و پسرانش یعقوب و عیسو، او را در مقبره پدرش ابراهیم خلیل (علیه‌السلام)، واقع در مَکفیله(واقع در شهر الخلیل) به خاک سپردند[۲۶].
برخی از مورخان مسلمان بر این عقیده‌اند که آن‌حضرت در سن 160 سالگی وفات یافت[۲۷].
پانویس
- ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج 1، ص 167، بیروت، دار الفکر، 1407ق. ؛ یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 26، دار صادر، بیروت، چاپ اول، بی‌تا
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 160، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 12، ص 90، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق
- ↑ مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 1، ص 82، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش
- ↑ بقره، 133
- ↑ صافّات، 112؛ هود، 71
- ↑ انبیاء، 72؛ صافّات، 112
- ↑ انبیاء، 73
- ↑ البدایة و النهایه، ج 1، ص 194
- ↑ البدایة و النهایه، ج 1، ص 194
- ↑ مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 3، ص 63، بور سعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا
- ↑ . ر. ک: (زندگی‌نامه عیسو بن اسحاق و جریان نبوت او در تورات)، 78840
- ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج 1، ص 194، بیروت، دار الفکر، 1407ق؛ یعقوبی، احمد بن أبی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ج 1، ص 28، بیروت، دار صادر، چاپ اول، بی‌تا
- ↑ نساء،
- ↑ مریم، 49
- ↑ صافات، 112
- ↑ بقره، 132
- ↑ بقره، 133
- ↑ بقره، 140
- ↑ صاد، 45 و 46
- ↑ مریم، 49 و 50
- ↑ انبیاء، 72 و 73
- ↑ صاد، 45
- ↑ کتاب مقدس، عهد عتیق، باب 27
- ↑ ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، تحقیق، ثروت عکاشة، المعارف، ج 1، ص 33، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، 1992م
- ↑ البدایة و النهایه، ج 1، ص 175؛ البدء و التاریخ، ج 3، ص 52
- ↑ طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری(تاریخ الأمم و الملوک)، تحقیق، محمد، أبوالفضل ابراهیم، ج 1، ص 330، بیروت، دار التراث، چاپ دوم، 1387ق؛ ابن اثیر جزری، علی بن ابی الکرم محمد، الکامل فی التاریخ، ج 1، ص 137، بیروت، دار صادر، 1385ق.
منابع
برگرفته ازسایت خلاصه‌ای از زندگی‌نامه حضرت اسحاق(علیه‌السلام) را بیان کنید؟ - islamquest