حماریه (معتزله)
حماریه از فرق «معتزله» بودند که در عسکر‌مکرم (از نواحی شوشتر خوزستان) زندگی می‌کردند.
موسس فرقه
پایه‌گذار این فرقه دقیقاً مشخص نیست؛ ولی ظاهرا این فرقه به مروان بن محمد ملقب به مروان‌حمار آخرین خلیفه بنی‌امیه منسوب است. محمد‌بن‌اسحاق‌الندیم در «الفهرست ص 338» نوشته است که: مروان‌بن‌محمد، زندیق و شاگرد جعد‌بن‌درهم- نقش بزرگی در ایجاد این فرقه داشته است[۱] همچنین افرادی چون سلیمان‌ضمیری و خالد‌بن‌عبدالله نیز در تاسیس این فرقه نقش داشتند.
تاریخچه
در منابع مربوط به مذاهب‌اسلامی که در دسترس می‌باشد، فقط به نام این فرقه اشاره شده است[۲]. هر‌چند راجع به دلیل خاصی جهت نام گذاری آن اشاره نشده است. با این حال مثلا اشخاصی چون شهرستانی ، ابن حزم و ابن جوزی از آن نامی به میان نیاوردهاند
.
اعتقادات
حماریه نیز چون دیگر فرق دارای اعتقادات مختلفی بودند. از جمله به تناسخ اعتقاد داشتند و این اعتقاد را از احمد بن خابط (خابطیه) و نیز عباد بن سلیمان الضمری فراگرفتند و گفتند خداوند بعضی از افراد را مسخ کرده و به شکل میمون و خوکدر‌آورده و آنان پس از مسخ صورت آدم درآمدند. همچنین معتقد بودند که حماریه که خداوند سازنده خمر (شراب) را نبوده، بلکه خمّار آن را درست کرده زیرا خداوند چیزی را که موجب معصیت شود خلق نمیکند. علاوه باور داشتند که اگر مقداری گوشت را در خاک دفن کنند و آن گوشت به کرم تبدیل شود، کرم‌هایی که به وجود می‌آید، آفریده انسان است، نه آفریده خداوند! [۳] [۴] [۵][۶]
پانویس
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان‌قدس‌رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 165
- ↑ مقریزی تقی‌الدین، الخطط، جلد 2 صفحه 347
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 165 با ویرایش و اصلاح عبارات.
- ↑ بغدادی عبدالقاهر، مختصر کتاب الفرق بین الفرق، اختصار عبدالرزاق بن رزق الله بن ابی بکر بن خلف الرسعنی، به اهتمام فیلیپ حتی، چاپ مصر، سال 1924 میلادی، ص 167
- ↑ بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، به اهتمام محمد زاهد بن حسن الکوثری، چاپ قاهره، سال 1948 میلادی، ص 142
- ↑ اسفرایینی شهفور، التبصیر فی الدین، تحقیق شیخ محمد زاهد بن الحسن الکوثری، چاپ قاهره، سال 1940 میلادی، ص 82