عبدالله عزام
عبدالله عزّام فلسطینی‌تبار تئوریسین اصلی سلفیه جهادی و القاعده به شمار می‌آید و مهم‌ترین فردی بود که با قلم و بیان خود، خط و مشی فکری نیروهای جهادی را تعیین می‌کرد[۱].
| عبدالله عزام | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | عبدالله عزّام |
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1941 م، ۱۳۱۹ ش، ۱۳۵۹ ق |
| محل تولد | فلسطین |
| محل درگذشت | پاکستان |
| فعالیت‌ها | تئوریسین اصلی سلفیه جهادی و القاعده |
زندگی
عبدالله عزّام سال 1941م در قریه «سیلة الحارثیة» فلسطین به دنیا آمد. در سن کوچکی به اردن مهاجرت نمود و تحصیلات ابتدایی را همان‌جا گذارند. لیسانس شرعیات خود را در سال 1966م از دانشگاه دمشق گرفت و هم‌زمان با تحصیل در سوریه به اخوان‌المسلمین مصر پیوست و در جنگ 1967م. اعراب و اسرائیل شرکت کرد. سپس برای ادامه تحصیل عازم مصر شد و ارشد خود را در سال 1969م و دکترای اصول فقه را در سال 1973م از دانشگاه الأزهر گرفت. سپس به اردن بازگشت و سال‌های 1996 تا 1970م را به تدریس در دانشگاه اردن گذراند. پس از به وجود آمدن مشکلاتی در آن‌جا به سبب حرکت‌های انقلابی، مدتی وی از فعالیت‌های سیاسی اجتماعی کناره‌گیری کرد. در سال 1981م چند ماهی در دانشگاه ملک عبدالعزیز عربستان مشغول تدریس بود. از آن‌جا برای تدریس به دانشگاه اسلامی دولتی اسلام‌آباد داوطلبانه اعزام شد. وی عامل اشتیاق به اسلام‌آباد را نزدیک شدن به جهاد افغانستان و کمک به آن می‌دانست و از همان‌جا فعالیت در جهاد افغانستان را آغاز کرد؛ هم‌چنان‌که او از بنیان‌گذاران اصلی جنبش حماس در فلسطین نیز بود[۲].
جهاد افغانستان
از عبدالله عزام به عنوان سردار اعراب در جنگ شوروی در افغانستان نام برده شده‌است. او از سال ۱۹۸۰ میلادی زمینهٔ ورود هزاران جوان عرب به افغانستان را فراهم آورد. عزام در ابتدا در یک جمعیت خیریه عربی در پیشاور برای کمک به مهاجرین افغان مشغول کار شد اما پسانتر تشکیلات مستقل جهادی را بنام مکتب الخدمات المجاهدین پایه‌گذار کرد. او برنامه خود را آزاد سازی فلسطین پس از آزاد سازی افغانستان اعلام کرد.
عبدالله عزام برخلاف همفکران و متحدان خود دیدگاه مثبتی نسبت به احمدشاه مسعود داشت. به گفته موسی القرنی در آن دوران تقریباً تمام مجاهدین عرب در پیشاور به جز عبدالله عزام نسبت به مسعود نظر منفی داشتند و اتهام‌های زیادی تا حد کفر را به او وارد می‌کردند. همچنین این بحث مطرح شده بود که آیا کمک مالی به مسعود از نظر شرعی جایز است یا نه؟ حتی یک محاکمه غیابی نیز در پیشاور برگزار شد که در آن ۲۱ نفر علیه مسعود شهادت داده و دو نفر نیز از او دفاع کردند. عبدالله عزام، اسامه بن لادن و عبدالمجید الزندانی در این دادگاه به عنوان قاضی حضور داشتند و در نهایت دادگاه در حکم خود اعلام کرد که نمی‌تواند مسعود را تأیید یا رد کند.
آثار
«تیتان شمال» دربارهٔ احمد شاه مسعود. «دفاع از سرزمین‌های اسلامی: اولین ضرورت پس از ایمان». «پیوستن به کاروان» «کوه رفیع» دربارهٔ تمیم عدنانی از مجاهدین افغان. «نشانه‌های رحمت در جهاد افغان». وصیتنامه امام شهید عبدالله عزام
همکاران و همراهان
در طول مدت فعالیت شیخ عزام در افغانستان نفرات بسیاری از دنیای عرب و اسلام با او همراه شدند. برخی از سرشناس‌ترین این افراد که در گروه عبدالله عزام بودند عبارتند از:
اسامه بن لادن ایمن الظواهری ابوهاجر ملا کریکار رهبر نهضت اسلامی کردستان عراق عمرالبشیر شیخ عبدالرحمن ابوسیاف (فیلیپین) ابوحفض ابوسیاف (چچن) ابوهانی
سرانجام مرکز عبدالله عزام
پس از عبدالله عزام؛ اعضای گروه با عبدالحمید زندانی بیعت کردند اما او از رهبری این گروه سر باز زد و تعدادی از آنان به مرکز قاعدة الانصار به رهبری اسامه بن لادن پیوستند[۳].
درگذشت
او در سال ۱۹۸۹م، در مسیر رفتن به مسجدی در پیشاور پاکستان بر اثر انفجار بمب به همراه دو پسرش کشته شد[۴].
پانویس
- ↑ تأثیر تفکر جهادی «عبدالله عزّام» در گسترش خشونت‌های «القاعده»
- ↑ عبدالله عزّام، الأسئلة و الأجوبة الجهادیة، ص3، 28 و 63؛ وحید مژده، افغانستان و پنج سال سلطه طالبان، ص58-59
- ↑ عزام
- ↑ سایت بی بی سی