شورای عالی امنیت ملی
شورای عالی امنیت ملی، با نام اختصاری شعام، در شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی در سال 1368 ش، در فصل چهارم با عنوان شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس جمهور تحت اصل صد و هفتاد و شش به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی به تصویب رسید و در سال 1375 ش تأسیس گردید. اعضای این شورا را مقامات عالی‌رتبه سیاسی، نظامی و اطلاعاتی ایران تشکیل می‌دهند. دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با انتخاب مستقیم رئیس‌جمهور تعیین می‌شود و مسئولیت اداره دبیرخانه و نظارت بر اجرای صحیح تصمیمات و مصوبات شورا و امور اداری و اجرایی شورا را بر عهده دارد. مطابق روال مرسوم در اغلب موارد دبیر شورای عالی امنیت ملی پس از انتخاب از سوی رئیس‌جمهور، به طور همزمان از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان نماینده رهبری در شورا نیز منصوب می‌شود.
| شورای عالی امنیت ملی | |
|---|---|
 | |
| نام | شورای عالی امنیت ملی |
| مؤسس | شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران |
| مدیر فعلی | مسعود پزشکیان: رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی |
| اهداف | تعیین سیاستهای دفاعی امنیتی کشور، هماهنگ کردن فعالیتهای سیاسی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، بهرهگیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدید‌های داخلی و خارجی |
| وبگاه | ذیل پایگاه اطلاع رسانی دولت |
تاریخچه
شورای عالی امنیت ملی را می‌توان فرزند شورای عالی دفاع دانست که در زمان جنگ با حضور رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر، فرماندهان ارشد نظامی و دو مشاور رهبری برای اتخاذ تصمیمات مهم حکومتی با موضوع دفاع مقدس تشکیل می‌شد که با وجود نشست سران قوا یا بعدتر تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام، این شورا در امور سیاسی چندان دخالتی نداشت. بعدها در بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال 1368 ش، در اصل یکصد و هفتاد و ششم این قانون ضرورت تشکیل شورایی تحت عنوان شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس‌جمهور و به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی تصویب شد و در سال ۱۳۵۷ ش، به ریاست رئیس‌جمهور وقت تشکیل گردید.
وظایف شورای امنیت
فصل سیزدهم قانون اساسی با عنوان شورای عالی امنیت ملی از اصل صد و هفتاد و شش تشکیل شده است. مطابق این اصل، شورای عالی امنیت ملی به منظور تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی به ریاست رئیس‌جمهور، با وظایف زیر تشکیل میگردد و مصوبات شورای عالی امنیت ملی پس از تأیید مقام رهبری قابل اجرا است.
- تعیین سیاستهای دفاعی امنیتی کشور در محدوده سیاستهای کلی تعیینشده از طرف مقام رهبری؛
- هماهنگ کردن فعالیتهای سیاسی، اطلاعاتی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در ارتباط با تدابیر کلی دفاعی امنیتی؛
- بهرهگیری از امکانات مادی و معنوی کشور برای مقابله با تهدید‌های داخلی و خارجی؛
اعضای شورای امنیت
اعضای شورای عالی امنیت ملی از مقامات عالی‌رتبه سیاسی، نظامی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌شود. این شورای به تناسب وظایف خود از شوراهای فرعی مانند شورای دفاع و شورای امنیت کشور تشکیل شده است که ریاست هر یک از این شوراها با رئیس جمهور یا یکی از اعضای شورای عالی است که از طرف رئیس جمهور تعیین می‌شود. طبق اصل ۱۷۶ قانون اساسی اعضای شورای عالی امنیت ملی عبارتند از:
- رؤسای قوای سهگانه؛
- رئیس ستاد فرماندهی کل نیرو‌های مسلح؛
- مسئول امور برنامه و بودجه؛
- دو نماینده به انتخاب مقام رهبری؛
- وزیر امور خارجه، وزیر کشور، وزیر اطلاعات؛
- حسب مورد وزیر مربوط و عالیترین مقام ارتش و سپاه؛
اعضای فعلی شورای عالی امنیت ملی، با توجه به مقام سیاسی و بر‌اساس شخصیت حقوقی خود عبارتند از:
- مسعود پزشکیان: رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی؛
- محمدباقر قالیباف: رئیس مجلس شورای اسلامی؛
- غلامحسین محسنی اژه‌ای: رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران؛
- سید حمید پورمحمدی: معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور؛
- علی‌اکبر احمدیان: دبیر شورای عالی امنیت ملی و نماینده رهبر انقلاب در شورا؛
- سعید جلیلی: نماینده رهبر انقلاب در شور؛
- محمدحسین باقری: رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران؛
- سید عبدالرحیم موسوی: فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران؛
- حسین سلامی: فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛
- اسکندر مؤمنی: وزیر کشور و رئیس شورای امنیت کشور؛
- محمدجواد ظریف: وزیر امور خارجه؛
- سید اسماعیل خطیب: وزیر اطلاعات؛
- وزیر یا مسئول مربوط به موضوع در حال بررسی در شورا: عضو غیر دائم یا متغیر، با حق رأی؛
دبیر شورای عالی امنیت ملی
دبیر شورای عالی امنیت ملی مهم‌ترین سمت ثابت شورای عالی امنیت ملی مسئولیت دبیرخانه آن است. دبیر شورای عالی امنیت ملی با انتخاب مستقیم رئیس‌جمهور تعیین می‌شود و مسئولیت اداره دبیرخانه و نظارت بر اجرای صحیح تصمیمات و مصوبات شورا و امور اداری و اجرایی شورا را بر عهده دارد. مطابق روال مرسوم در اغلب موارد دبیر شورای عالی امنیت ملی پس از انتخاب از سوی رئیس‌جمهور، به طور همزمان از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان نماینده رهبری در شورا نیز منصوب می‌شود. دبیران این شورا از ابتدا تاکنون عبارتند از:
- حسن روحانی از سال 1368 ش تا سال 1383 ش؛
- علی لاریجانی از سال 1383 ش تا سال 1386 ش؛
- سعید جلیلی از سال 1386 ش تا سال 1392 ش؛
- علی شمخانی از سال 1392 ش تا سال 1401 ش؛
- علی اکبر احمدیان از سال 1401 ش تاکنون؛