اخوان المسلمین تونس
اخوان‌المسلمین یک جنبش فراملی اسلام‌گرای اهل‌سنت است که در بسیاری از کشورهای عربی طرفدار دارد. جنبش اخوان‌المسلمین، بزرگ‌ترین جنبش اسلام‌گرا در جهان عرب می‌باشد. اخوان‌المسلمین گروهی سنی‌‌مذهب و دارای تفکرات سلفی و دموکراسی‌خواه هستند. اخوان‌المسلمین طرفدار تقریب مذاهب اسلامی و از حامیان جمهوری اسلامی ایران بوده و ضد رژیم اسرائیل هستند. جریان اسلامی در تونس و فعالیت اخوان‌المسلمین در تونس، جنبش النهضه تونس را شکل داد.
| نام مقاله | اخوان‌المسلمین تونس |
|---|---|
| سال تاسیس | 1972 میلادی |
| مؤسس | راشد الغنوشی |
| نام جریان | النهضه تونس |
| نام برخی از رهبران جریان | صالح كركر، جمال العوى، الصادق شورو، محمد القلوی، محمد العكروت، محمد بن سالم، الحبیب اللوز، نورالدین العرباوی، ولید البنانی |
جنبش النهضه تونس
این جنبش تاریخی است که نشان دهنده جریان اسلامی در تونس و جنبش اخوان‌المسلمین در تونس است. آغاز نهضت به اواخر دهه شصت با نام گروه اسلامی برمی گردد که اولین جلسات تشکیلاتی خود را در فروردین 1351 به صورت مخفیانه برگزار کرد. از برجسته ترین بنیانگذاران آن می توان به استاد فلسفه راشد غنوشی و وکیل عبدالفتاح مورو اشاره کرد که بعداً تعدادی از فعالان از جمله صالح کرکر، حبیب المکنی و علی العراید به آنها پیوستند. فعالیت این گروه در ابتدا با برگزاری محافل در مساجد و با شرکت در انجمن‌های حفظ قرآن کریم به بعد عقیدتی محدود شد. در ابتدا، فعالیت این گروه به طور ضمنی مورد استقبال حزب سوسیالیست مشروطه (حزب تک حزبی آن زمان) قرار گرفت، که جنبش اسلامی را پشتوانه‌ای در مقابل چپ غالب آن زمان بر مخالفان می‌دانست. در سال 1974 به اعضای این گروه اجازه داده شد مجله المعرفه را منتشر کنند که عملاً بستری برای ایده‌های جنبش شد. در مرداد ماه سال 1358 شمسی کنفرانس موسس گروه اسلامی به صورت مخفیانه برگزار شد که در آن قانون اساسی آن به تصویب رسید که بر اساس آن ساختار سازمان ساخته شد.
راشد غنوشی در 28 می 1989، کشور را به مقصد الجزایر ترک کرد و صدیق چورو از آوریل 1988 ریاست دفتر سیاسی جنبش را بر عهده گرفت. از آغاز سال 1990 جنبش به شدت با قدرت درگیر شد و در جریان بحران جنگ خلیج فارس این رویارویی به اوج خود رسید و نیروهای امنیتی کارزار شدیدی را علیه اعضا و هواداران جنبش به راه انداختند و تعداد بازداشت شدگان به 8000 نفر رسید. در اوت 1992، دادگاه نظامی 256 رهبر و اعضای جنبش را به حبس ابد محکوم کرد.
در سال‌های بعد، در بحبوحه انتقادات گسترده از انجمن‌های حقوق بشر، این مرجع به تعقیب افراد وابسته به جنبش ادامه داد و علیرغم آزادی اکثر اعضای زندانی آن، فعالیت‌های جنبش در تونس کاملاً ممنوع است و فعالیت شناخته شده آن محدود به اروپا و آمریکای شمالی در میان تونسی‌های خارج از کشور. در حال حاضر ریاست آن را راشد غنوشی که در تبعید در لندن زندگی می‌کند، برعهده دارد و ولید البنانی نماینده آن است.
رهبران جریان
شروع فعالیت این جریان به رهبری راشد الغنوشی آغاز شد و پس از ایشان چند نفر دیگر در این جایگاه قرار گرفتند از جمله:
| رهبران جریان | رهبران جریان | رهبران جریان |
|---|---|---|
| الرؤوف بولعابی | الفاضل البلدی | حمادی الجبالی |
| صالح كركر | جمال العوى | الصادق شورو |
| محمد القلوی | محمد العكروت | محمد بن سالم |
| الحبیب اللوز | نورالدین العرباوی | ولید البنانی |
نقش اندیشمندان در تقویت جریان
اندیشمندان و روحانیون اصلاح طلب دانشگاه اسلامی زیتونه نقش مؤثری در غنای جریان فکری تجددگرا و اصلاح طلب اسلامی این دیار داشته و محافل فکری و فرهنگی و مذهبی منطقه را تحت تأثیر افکار خویش قرار داده است. نهضت اسلامی علما و جوانان مسلمان تونس در سازماندهی مبارزات مردمی تونس و تکمیل زیرساختارهای مقاومت ملی علیه جریانات فکری غرب گرایی و استعماری، نقش برجسته‌ای داشت. افکار و اندیشه‌های حسن البنا و دیگر رهبران اخوانی همچون السباعی رهبر اخوانی‌های سوریه پس از جنگ جهانی دوم در میان جوانان مذهبی تونس رواج داشت. در مقابل سیاست‌های غرب گرایی و لیبرال حبیب بورقبیه، نهضت و جریان اسلام گرایان تونس رشد کرد و راشد الغنوشی (متولد 1941 در یکی از شهرهای جنوب تونس) فارغ التحصیل سوربن و متأثر از اندیشه‌های حسن البنا و سید قطب و ابوالاعلی مودودی نقش برجسته‌ای در تکوین و سازماندهی یک جریان سیاسی اسلام گرایی در تونس داشته است.
شکل‌گیری جریان
راشد الغنوشی با همفکری عبدالفتاح مورو متولد سال 1948 در شهر تونس در اوایل دهه هفتاد هسته‌های اولیه جنبش النهضه را پایه ریزی نمود. در ابتدا نام این جنبش حرکت الاتجاه الاسلامی بود. علنی شدن فعالیت این گروه با شدت عمل رژیم بورقبیه روبرو بود. مطبوعات فرانسه خطر گسترش این نهضت در میان جوانان مذهبی تونس به بورقبیه و دستگاه اطلاعاتی امنیتی وی گوشزد نمودند.
زیرساختار فکری النهضه متأثر از اندیشه‌های متفکران اخوان‌المسلمین همچون حسن البنا، سید قطب، السباعی [۱] و ابوالاعلی المودودی [۲] بوده است. همچنین افکار و اندیشه‌های مالک بن نبی از اندیشمندان بزرگ مسلمان الجزایر در تکوین فکری و ایدئولوژیک رهبران النهضه تونس نقش مؤثری داشته است.
گروه‌های جداشده از جریان
طی دهه هفتاد و هشت گروه‌ها و شخصیت‌هایی از تشکیلات النهضه جدا شده از جمله صلاح الجورشی ، احمیده النیفر و زیاد کریشان ، آنها پس از جدایی به تشکیل گروه اصلاح طلب و تجددگرای اسلامی پرداختند. نام این گروه « الاسلامیین التقدمیین » است که ارگان آنها مجله روشنفکری مذهبی به نام (15 + 21) اشاره به آغاز قرن 15 هجری و 21 میلادی است . این گروه شیوه سیاسی و مسالمت‌آمیز را رها کرده و به مبارزه قهرآمیز علیه رژیم تونس پرداختند، طلائع الفداء[۳] به رهبری الحبیب الاسود، بخشی از النهضه بودند و توسط نیروهای امنیتی سرکوب شدند. پس از به قدرت رسیدن افسران آزاد و منازعه آنها با اخوانی‌ها الورتلانی عرصه فعالیت و اقامت در مصر را تنگ می‌بیند و به لبنان می رود و در سال 1959 در آنجا درگذشت.
اخوان و رابطه آنها با تونس
تونس مانند الجزایر و مراکش تحت اشغال فرانسوی‌ها قرار گرفته است و فرانسه از زمانی که در الجزایر ورود کرد به دنبال کنترل کشور تونس بوده است و در واقع توانست در سال 1881 به این امر دست یابد. به حمله برخی از قبایل تونس توسط این کشور اشاره کرد. از زمان تأسیس اخوان برای آزادی میهن اسلامی از دست هر استعمارگر تلاش کردند امام البناء حتی اداره ارتباط با جهان خارج را تأسیس کرد تا به این کشورها کمک کند تا راهی برای رهایی از دست اشغالگر پیدا کنند. این اداره کنفرانسی را با دعوت نمایندگان سازمان‌های عربی و اسلامی و جمعی از مردم کشورهای برادر مصر برگزار کرد. به منظور گفتگو در مورد مسائل طرابلس، الجزایر، تونس، مراکش و فلسطین؛ این به دلیل موضع کشورهای متفقین در مورد آن مسائل و مخالفت آنها با حقوق آن کشورها است.
تصمیمات کنفرانس
در این کنفرانس جمعی از صاحب نظران و مردم آن کشورها سخنرانی کردند و یکی از سخنرانان ارشد این جلسه جناب عبدالمجید ابراهیم صالح پاشا بود و در پایان جلسه حاضرین تصمیماتی گرفتند: اول: حمایت مردم لیبی و رهبران آن در آنچه خواستار استقلال و اتحاد کشور لیبی و الحاق آن به اتحادیه عرب است. دوم: محکوم کردن تجاوزات وحشیانه فرانسه در تونس و مراکش، از جمله کشتار و خرابکاری، زندانی کردن آزادگان، خفه کردن آزادی‌ها و اجازه دادن به ناموس، معیشت و جان، و همچنین آنچه اسپانیا در منطقه خود در مراکش انجام می دهد. سوم: هشدار به فرانسه که جهان عرب و اسلام از تکرار اعتراضات و محکومیت‌ها خسته شده‌اند و اگر روش وحشیانه آن که کمترین حقوق انسانی را نسبت به آسیب‌دیدگان حکمش قائل نیست، پایان نیابد، خشم آنها پایان نخواهد یافت. محدود به تحریم اقتصادی و فرهنگی است.
منبع
- ر.ک: ویکیپدیا عربی؛ (الإخوان المسلمون فی تونس، موقع إخوان ويكی، بقلم عبده مصطفى دسوقی https://wikivahdat.com).