قاسمیه
قاسمیه از فرق «زیدیه» و از شاخه‌های فقهی اصلی زیدیان بوده و با تعالیم شخصی به نام قاسم رسی در قرن دوم و سوم ارتباط مستقیم داشته است.
موسس
نام کامل پایه گذار این مکتب، ابومحمد قاسم بن ابراهیم بن اسماعیل بن ابراهیم طباطبا بن حسن بن حسن بن علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) است. [۱] [۲]
شرح حال موسس
وی مردى فقیه و شاعر و از ائمه زیدیه و برادر مادرى ابن طباطبا محمد بن ابراهیم بود. [۳] او از زاهدترین و بردبارترین فرد زمان خودش بود و قرآن، تورات، انجیل و زبور را خوانده بود. [۴] و نسبت به علوم زمانش تسلط کاملی داشت و به عنوان یکی از بزرگ‌ترین متکلمان زیدیه شناخته می‌شد. وی علم کلام را در مدینه و از معتزلیان آموخت. [۵] [۶] کتاب «الدلیل» را که به مباحث توحیدی پرداخته است نگاشته است. [۷]
تاریخچه
از تاریخ دقیق تولد قاسم رسی اطلاعی در دست نیست، اما مطابق با برخی از روایات، سن وی در هنگام وفات حدود 77 سال و در سال 246 هجری قمری بوده است. پس می تواند حدس زد که قاسم رسی در سال ۱۶۹ هجری قمری متولد شده است.[۸] به دلیل زندگی مخفی و پر از اسرار وی که بیشتر ناشی از فعالیت های سیاسی اش بود؛ دلیلی شد تا اطلاعات دقیقی در باره دوران زندگی اش ثبت نشود با این حال می توان به طور کلی بیان کرد که وى در جبال قدس در اطراف مدینه زندگی می کرد و بعد از مرگ برادرش محم بن ابراهیم در سال 199 هجرى قمری، ادعای امامت کرد و در الرّس که کوهى سیاه نزدیک ذى الحلیفه در شش میلى مدینه بود درگذشت. [۹] قاسم الرسی نقش مهمی در شکل‌گیری دعوت زیدیه یمن داشته است. آراء و تفکرات او و حضورش در منطقه رس، سبب رشد و نمو خاندان رسی و ایجاد پایگاه فکری، اعتقادی مناسبی در آن منطقه برای زیدیان و در ادامه زیدیان یمن شد. او که تاثیر بسزایی در افکار زیدیه خصوصا زیدیه یمن داشت، یاران فراوانی بدست آورد که در برخی منابع گاه به «قاسمیه» شناخته شده‌اند. [۱۰] وی دارای پنج برادر به نام‌های محمد، حسن، احمد، علی و عبدالله بود. [۱۱]
آثار
قاسم الرسی، آثار بسیاری در بارخ عقاید کلامی نگاشت که در برخی از منابع به بیست و سه رساله اشاره شده است که در بیان توحید و عقاید «زیدیه» و رد بر «رافضه» نوشته است. [۱۲] [۱۳][۱۴] [۱۵] نام برخی از کتاب های وی به شرح زیر است. «العدل و التوحید الکبیر»، «الرد علی بن المقفع» در باب هیات و نجوم، «الرد علی الانصاری»، «الفرائض و السنن»، «السیاسة النفس» و نیز دو کتاب «الناسخ و المنسوخ» و «فصول الامامة» که این دو را در رد مخالفین زیدیه نوشته است. [۱۶] [۱۷]
وفات
موسس این فرقه پس از هفتاد و هفت سال عمر در سال ۲۴۶ هجری قمری در منطقه رس از دنیا رفت و در همان مکان دفن شد. [۱۸] ه[۱۹] [۲۰]
پانویس
- ↑ هارونی یحیی بن حسین، الافاده فی تاریخ ائمة الزیدیه تحقیق محمد یحیی سالم عزان، یمن، نشر دار الحکمة الیمانیه، چاپ اول، سال ۱۴۱۷هجری قمری و 1996 میلادی، ص۱۱۴
- ↑ شوقی ابراهیم العمرجی احمد، الحیاة السیاسیه و الفکریه للزیدیه فی المشرق الاسلامی، قاهره، نشر مکتبة مدبولی، چاپ اول، سال ۲۰۰۰میلادی، ص۱۷۴
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 355
- ↑ حسنی احمد بن ابراهیم، المصابیح، تحقیق عبدالله بن عبدالله بن احمد الحوثی، یمن، صعده، نشر موسسه الامام زید، سال ۱۴۲۲ هجری قمری، چاپ اول، ص ص۵۶۵
- ↑ رئوف فقی عصام الدین عبد، الیمن فی ظل الاسلام منذ فجره حتی قیام دولت بنی رسول، قاهره، نشر دار الفکر العربی، چاپ سوم، سال ۱۹۹۴ میلادی، ص۱۰۴
- ↑ سید ایمن فواد، تاریخ المذاهب الدینیة فی البلاد الیمن حتی نهایت القرن السادس الهجری، نشر دار المصر اللبنانیه، چاپ اول، سال ۱۴۰۸ هجری قمری، و 1988 میلادی، ص231
- ↑ هارونی یحیی بن حسین، الافاده فی تاریخ ائمة الزیدیه، ص۱۱۴.
- ↑ سید ایمن فواد، تاریخ المذاهب الدینیة فی البلاد الیمن حتی نهایت القرن السادس الهجری، نشر دار المصر اللبنانیه، چاپ اول، سال ۱۴۰۸ هجری قمری، و 1988 میلادی، ص۲۲۸
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 355
- ↑ سید ایمن فواد، تاریخ المذاهب الدینیة فی البلاد الیمن حتی نهایت القرن السادس الهجری، نشر دار المصر اللبنانیه، چاپ اول، سال ۱۴۰۸ هجری قمری، و 1988 میلادی، ص228
- ↑ سید ایمن فواد، تاریخ المذاهب الدینیة فی البلاد الیمن حتی نهایت القرن السادس الهجری، نشر دار المصر اللبنانیه، چاپ اول، سال ۱۴۰۸ هجری قمری و 1988 میلادی، ص ۲۲۸
- ↑ مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 355
- ↑ تاریخ الیمن، ص 18.
- ↑ البعثه المصریة، ص 23
- ↑ ترجمه تاریخ کمبریج، ج 4، ص 182- 191.
- ↑ هارونی یحیی بن حسین، الافاده فی تاریخ ائمة الزیدیه، ص۱۱۴.
- ↑ سید ایمن فواد، تاریخ المذاهب الدینیة فی البلاد الیمن حتی نهایت القرن السادس الهجری، نشر دار المصر اللبنانیه، چاپ اول، سال ۱۴۰۸ هجری قمری، و 1988 میلادی، ص231
- ↑ شوقی ابراهیم العمرجی احمد، الحیاة السیاسیه و الفکریه للزیدیه فی المشرق الاسلامی، ص۱۷۵.
- ↑ ارونی یحیی بن حسین، الافاده فی تاریخ ائمة الزیدیه، ص۱۲۷.
- ↑ سید ایمن فواد، تاریخ المذاهب الدینیة فی البلاد الیمن حتی نهایت القرن السادس الهجری، ص۲۳۱.