فصلنامه اندیشه تقریب شماره 6

نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۱۳:۳۷، ۱۶ اوت ۲۰۲۲؛

فصلنامه اندیشه تقریب شماره ششم

نام مجله	اندیشه تقریب
صاحب امتیاز	مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
زیر نظر	آیت‌الله محمد علی تسخیری
مدیر مسئول	علی‌اصغر اوحدی
شورای سردبیری	سیدحسین هاشمی، عزّالدین رضا نژاد، مرتضی محمدی
مشاوران علمی	عليرضا اعرافى؛ عباس برومند اعلم؛ سيّداحمدرضا حسينى؛ سيّدمنذر حكيم؛ سيّدهادى خسروشاهى؛ محمّدحسن زمانى؛ محمّدرضا غفوريان؛ ناصر قربان‌نيا؛ نجف لک‌زايى؛ محمدهادى يوسفى غروى.
مدیر اجرایی	محمدعلی ملاهاشم
شمارگان	6
سال نشر	سال دوم، بهار، 1385
زبان	فارسی
ISSN	1735-7101

فصلنامه اندیشه تقریب (شماره ششم) در دومین سال و با هدف استحكام بخشيدن به وحدت ميان مسلمانان و نيز طرح مباحث انديشه‌اى در زمينه مشكلات و چالش‌هاى فراروى جهان اسلام، در حوزه‌هاى مختلف فقهى، حقوقى، كلامى، فلسفى، تاريخى و ... منتشر شده است. این شماره در فصل بهار سال 1385 و با اهتمام مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی منتشر شده است.

سرمقاله

• پیامبر اعظم(صلى‌الله‌علیه‌وآله) حلقه وحدت
  

سال پیامبر اعظم(صلى‌الله‌علیه‌وآله)

بهار سال 1385 هجرى شمسى با نام پر برکت پیامبر اعظم(صلى‌الله‌علیه‌وآله)، نویدبخش رحمت و عزّت، وحدت و یک پارچگى امت اسلامى، آغاز شد. گرچه همه هستى بر مبناى «لولاک لما خلقت الافلاک» به یمن وجود اوّل مخلوق، نور مقدس نبى ختمى مرتبت که مرکز ظهور اسم اعظم است آفریده شده است، اما نام‌گذارى سال جدید به نام «پیامبر اعظم(صلى‌الله‌علیه‌وآله)» ضمن پاسداشت مقام والاى آن حضرت، پاسخى به تلاش‌هاى مذبوحانه دشمنان صلح و دوستى و وابستگان و مزدوران استکبار جهانى است که نمى‌توانند یا نمى‌خواهند نور اسلام و درخشش آن را نظاره‌گر باشند؛ آنان که همانند خفّاشان به سیاهى مى‌روند، و همواره کوله بار پلشتى به همراه دارند.
جا دارد به این بهانه، همه امت اسلامى، هر یک به تناسب درک و معرفت خود، ویژگى‌هاى پیامبر اعظم(صلى‌الله‌علیه‌وآله) را که در قرآن کریم و سنّت قطعى آمده است، سرلوحه زندگى خود قرار دهند و جان‌هاى تشنه را سیراب سازند.

• 1ـ صاحب خُلق عظیم
  

عظمت روح، مقام معنوى و برجستگى‌هاى اخلاقى پیامبر رحمت و کرامت به گونه‌اى است که خداوند وى را چنین ستایش مى‌کند: «وَ إِنَّک لَعَلى خُلُق عَظِیم؛ به راستى که تو را خویى والا و اخلاقى سترگ است».
آرى، پیامبرى که براى مقصدى بزرگ برانگیخته شد، با برخوردارى از «خلق بزرگ» است که نیروى مقاومت در برابر تمام ناملایمات را دارا گشته و با هیچ مشکلى از انجام وظیفه شانه خالى نمى‌کند و از میدان ارشاد خلق بیرون نمى‌رود.
مگر نه آن است که «بزرگ‌ترین زحمت و سخت‌ترین رنج و تعب هادیان راه حق، معاشرت با جاهلان و دعوت بى‌خردان بوده و هست. و از این جهت، اینها باید متّصف به بزرگ‌ترین اخلاق حسنه باشند و باید قوّه رفق و مدارا و حسن عشرت، در آن‌ها به طورى باشد که با تمام جهالت جاهلان و بى‌خردان، مقاومت کنند. زودرنجى و کدورت و امراض عصبى، بکلّى با این شغل شریف منافى است».

• 2ـ مظهر رحمت و مهربانى
  

از ویژگى‌هاى دیگر پیامبر اسلام(صلى‌الله‌علیه‌وآله)، رحمت و مهربانى، دلسوزى و رأفت نسبت به مردم است. خداوند او را چنین مى‌ستاید: «فَبِما رَحْمَة مِنَ اللّهِ لِنْتَ لَهُمْ....؛ با لطف و رحمت و عنایت خداوند، با مردم نرم و ملایم شدى...؛ و نیز از آن‌جا که آن حضرت صاحب خلق عظیم، مظهر رحمت واسعه و کرامت مطلقه الهیه است، نسبت به هدایت مردم، رأفت و شفقت مى‌ورزد. خداى تعالى در معرّفى آن حضرت مى‌فرماید: «لَقَدْ جاءَکمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِکمْ عَزِیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیکمْ بِالْمُؤْمِنِینَ رَؤُفٌ رَحِیمٌ؛ همانا رسولى از خودتان برایتان آمد که آن‌چه شما را به سختى مى‌اندازد بر او سخت و دشوار است، بسیار هوا خواه شما و بر مؤمنان دلسوز و مهربان است» ؛ و نیز درباره شدت شفقت و رأفت آن بزرگوار بر همگان، مى‌فرماید: «لَعَلَّک باخِعٌ نَفْسَک أَلاّ یکونُوا مُؤْمِنِینَ؛ اى رسول ما! تو چنان در اندیشه هدایت خلقى که خواهى جان عزیزت را از غم این که ایمان نمى‌آورند، هلاک سازى» و یا در جاى دیگر مى‌فرماید: «فَلَعَلَّک باخِعٌ نَفْسَک عَلى آثارِهِمْ إِنْ لَمْ یؤْمِنُوا بِهذَا الْحَدِیثِ أَسَفاً؛ اى رسول! نزدیک است که تو اگر امت به قرآن ایمان نیاورند، جان عزیزت را از شدت حزن و تأسف بر آنان هلاک سازى»
حضرت امام خمینى(رحمة‌الله) با یادآورى این نکته، آورده است: «.. سبحان الله، تأسّف به حال کفّار و جاحدین حق و علاقه‌مندى به سعادت بندگان خدا، کار را چقدر به رسول خدا(صلى‌الله‌علیه‌وآله) تنگ نموده که خداى تعالى او را تسلیت دهد، و دل لطیف او را نگه‌دارى کند که مبادا از شدت همّ و حزن به حال این جاهلان بدبخت، دل آن بزرگوار پاره شود و قالب تهى کند».

• 3ـ مقام عبودیت
  

هدایت انبیا بر محور توحید و راهنمایى خلق به عبودیت حق تعالى است. پیامبر اسلام(صلى‌الله‌علیه‌وآله) با رسیدن به عبودیت مطلقه، مقام خاص اکمل خلق الله را به دست آورد. امام خمینى(رحمة‌الله) دراین‌باره چنین مى‌فرماید: «عبودیت مطلقه از اعلا مراتب کمال و ارفع مقامات انسانیت است که جز اکمل خلق الله محمد(صلى‌الله‌علیه‌وآله) بالاصاله و دیگر اولیاى کمّل بالتبعیة، کسى دیگر را از آن نصیبى نیست، و دیگران را پاى عبودیت لنگ است و عبادت و عبودیت آن‌ها معلّل است. و جز با قدم عبودیت نتوان به معراج حقیقى مطلق رسید، و لهذا در آیه شریفه فرماید: «سُبْحانَ الَّذِى أَسْرى بِعَبْدِهِ». قدم عبودیت قبل از توجه به رسالت است و ممکن است اشاره به آن باشد که مقام رسالت نیز در نتیجه جوهره عبودیت است».

• 4ـ اسوه حسنه و حلقه وحدت
  

پیامبر اکرم(صلى‌الله‌علیه‌وآله) براى همه مؤمنان، اسوه و الگویى زیبا است. گفتار، کردار، سیره و سلوک آن حضرت، آموزنده، راه‌گشا و هدایت‌گر است: «لَقَدْ کانَ لَکمْ فِى رَسُولِ اللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کانَ یرْجُوا اللّهَ وَ الْیوْمَ الآْخِرَ وَ ذَکرَ اللّهَ کثِیراً؛ مسلّماً براى شما در زندگى رسول خدا سرمشق نیکویى بود، براى آن‌ها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد مى‌کنند» پس بر همه حق جویان و عاقبت اندیشان است که در تمام امور، از آن حضرت پیروى کنند و در سیرت، به سیره وى در آیند و در حکمت، به قرآن و سنت آن حضرت درآویزند تا زنجیره وحدت امت، گسسته نگردد و امت اسلامى، امت سرشار از شایستگى و فضیلت گردد.
سخن پایانى را به رهنمودهاى مقام معظم رهبرى دراین‌باره مزین مى‌نماییم که فرمود:
«امروز روز اتحاد دنیاى اسلام است. شما ببینید براى به هم زدن همین اتحاد ضعیف کنونى، دشمن چقدر سرمایه‌گذارى مى‌کند. اوضاع عراق را نگاه کنید، اوضاع دیگر مناطق اسلامى هم کم و بیش با همان توطئه‌ها دست به گریبان است، براى این که بین طوایف اسلامى، فِرق اسلامى، اقوام اسلامى و ملّت‌هاى اسلامى، به بهانه‌هاى مختلف اختلاف بیندازند: اینها، آن‌ها را بکشند، آن‌ها، اینها را بکشند، اینها، بُغض آنها را در دل بپرورانند، آن‌ها، متقابلا کینه اینها را به دل بگیرند، نتیجه این بشود که از دشمن اصلى دنیاى اسلام، طراحان تسلط و سیطره بر این منطقه از دنیا، غافل بمانند.
اگر دنیاى اسلام متحد باشد، نباید امروز فلسطین تنها بماند، نباید امروز دولت برخاسته از رأى ملت فلسطین زیر فشار قرار بگیرد و به قطع کمک‌ها، در صورتى که از اصول خود منصرف نشود، تهدید بشود. دنیاى اسلام بایستى با صداى واحد و با کلمه واحده، حمایت خودش را از ملت فلسطین و مسئولان فلسطینى اعلام کند و از پافشارى آن‌ها بر اصولشان پشتیبانى کند.
... وجود مقدس نبى مکرم و رسول اعظم اسلام (صلى‌الله‌علیه‌وآله) مهم‌ترین نقطه ایجاد وحدت است... . دنیاى اسلامى مى‌تواند در این نقطه به هم پیوند بخورد؛ این‌جا، جایى است که عواطف همه مسلمان‌ها در آنجا متمرکز مى‌شود؛ این، کانون عشق و محبت و دنیاى اسلام است... قلم‌هاى پول گرفته از صهیونیست‌ها، همین کانون را مورد توجه قرار مى‌دهند و به آن اهانت مى‌کنند، براى این که اهمیت اهانت به امت اسلامى و تحقیر دنیاى اسلام، کم‌کم از بین برود. این، نقطه اصلى است. سیاست‌مداران، نخبگان علمى و فرهنگى، نویسندگان، شعرا و هنرمندان ما روى این نقطه تکیه کنند و همه مسلمان‌ها با این شعار به هم نزدیک شوند. موارد مورد اختلاف را در نظر نگیرند، یک‌دیگر را متهم نکنند، یک‌دیگر را تکفیر نکنند و یک‌دیگر را از حوزه‌هاى دین خارج نکنند. دل‌ها در سراسر امت اسلامى، به یاد پیامبر و به عشق پیغمبر طراوت پیدا مى‌کند، همه ما دلباخته و عاشق آن بزرگواریم.
... مسئولان فرهنگى، نویسندگان و علما باید از طرح مسایل اختلاف‌آفرین و تفرقه‌افکن بپرهیزند. هم سنى و هم شیعه، همه باید روى این نقطه اتحاد تکیه کنند. و توقّع از علما و زبدگان و نخبگان سیاسى است که... اهمیت اتحاد مسلمانان را بفهمند و توطئه دشمنان را براى شکستن این اتحاد و هم‌دلى بفهمند».

مقالات اندیشه‌ای

1. نمودهای تعادل در قانون اساسی (مقاله)/ آیت‌الله محمد علی تسخیری
2. ایران و مصر در راه تقریب (مقاله)/ حجت‌الاسلام والمسلمین سید هادی خسرو شاهی
3. قاعده اصلح از دیدگاه متکلمان اسلام (مقاله)/ مهدی نکویی سامانی
4. درآمدی بر شناخت موسیقی قرآن (مقاله)/ اکرم دیانی
5. مؤلفه ها و مقوم های نظریه وحدت اسلامی در سده سیزدهم هجری (مقاله)/ دکتر محمدحسین امیر اردوش

پیشگامان تقریب

• أ. شهید سید محمد باقر صدر (مقاله) / رحیم ابوالحسینى
• ب. حسن بن احمد بن عبدالرحمن البنّا (مقاله) رحیم ابوالحسینى

سرزمین‌هاى جهان اسلام

• جمهوری ترکیه (مقاله) / ع.ر ـ امیردهى

• الفرقان الحق (معرفى و نقد کتاب) / عزّالدین رضانژاد

مأخذ شناسی اندیشه تقریب

چکیده مقاله‌ها

در این بخش از فصلنامه مقالات اندیشه‌ای به زبان عربی و انگلیسی ترجمه شده است.

چکیده مقالات به زبان عربی

• مؤشرات التوازن في قانون الجمهورية الاسلامية في ايران
  

آیةالله محمد علي التسخيري
تعد الرؤية المتوازنة للامور والحقائق من اهم خصوصيات الاسلام حيث دأب على الدوام الى اتخاذ مواقف متوازنة على الاصعدة كافة، وقد تصدى هذا المقال الى اثبات توازن القوانين والسنن وثباتها عبر الاستعانة بالايات والروايات على الرغم من عدم تناهي القدرة الالهية، ثم تناول جانبا من قانون الجمهورية الاسلامية في ايران ومؤشرات التوازن فيه، نظير :التوازن بين السلطة الدينية وانتخاب الجمهور، التوازن بين صلاحيات القوى الثلاث والصلات بينها، و مراقبة مؤسسات الحكم ،والتوازن بين ضمان الحقوق الفردية والاجتماعية وبين المصلحة العامة ومصلحة الاسلام العليا.

المصطلحات الرئيسة: مؤشرات التوازن، القانون، التقنين، الحقائق، المراقبة، القوى الثلاث

• ايران ومصر في رحاب التقريب
  

حجة الاسلام والمسلمين السيد هادي خسروشاهي

تعد ايران ومصر محورين اساسيين للحضارة الشرقية، وقد جمعتهما ـ منذ القدم ـ علاقات وطيدة ،ولعبا دورا هاما في تقدم التاريخ والحضارة البشرية، وراحت تلك العلاقات تتنامى طول التاريخ. الامر الذي يدعو الى الوقوف على الخلفيات التاريخية والثقافية لتلك العلاقات لان ذلك يعيننا على فهم المستجدات والضرورات المعاصرة.
وقد سلط هذا المقال الاضواء على العلاقات التي جمعت ايران ومصر منذ عهد مبكر وعقب ظهور الاسلام حتى القرن الاخير ودور علماء الدين في تحكيم اواصر تلك العلاقات، اضافة الى بيان معالم النهضة الاصلاحية للسيد جمال الدين الحسيني الاسد ابادي والشيخ محمد تقي القمي، وفي الختام تناول مواقف ايران ومصر ازاء التحديات الدولية وحوار الحضارات.

المصطلحات الرئيسة: التقريب بين المذاهب، علاقات الحركة الاصلاحية، العولمة، حوار الحضارات.

• قاعدة الاصلح عند المتكلمين
  

مهدي نكوئي ساماني

بحث هذا المقال قاعدة الاصلح وخلفياتها والمباني النظرية لوجوبها ورؤى ثلاثة تيارات كلامية هامة هي: المعتزلة، والاشاعرة، والامامية بشانها، هذا الى جانب بيان منشأ اختلاف وجهات نظر المتكلمين الاسلاميين فيها وجذوره، كما حاول تضييق هوة الخلاف بين المؤيدين والمخالفين لتلك القاعدة من خلال بيان الاسس المشتركة لتلك التيارات لاسيما التاكيد على ضرورة تنزيه الله تبارك وتعالى التي هي محل اتفاق المتكلمين قاطبة.

ويعود سبب هذا الاختلاف في مبحث وجوب اللطف او الاصلح الى اختلاف الاسس المعرفية للمتكلمين، فالامامية والمعتزلة جنحتا الى الاسلوب العقلي، والاشاعرة الى الاسلوب النصي والتعبد بالمتون الدينية بغية اثباتها او نفيها،هذا ويمكن القول بان الاشاعرة ـ في الواقع ـ نفت هذه القاعدة بذات الادلة التي اعتمد عليها المؤيدون، وهي الحكم بوجوب الاصلح اعني ضرورة تنزيه الله سبحانه ،وقد القى هذا الاختلاف بظلاله على المسائل الكلامية والنظر اليها بنظرة عقلانية او وحيانية، فاذا حل هذا الاختلاف المبنائي فسيعود بمنافع كثيرة على نهضة التقريب.
المصطلحات الرئيسة: قاعدة الاصلح، اللطف، المصلحة والحكمة، الغاية، الافعال الالهية.

• المدخل الى معرفة موسيقى القرآن
  

اكرم دياني

لاشك ان احد جوانب الاعجاز البياني للقران هو الايقاع الداخلي والموسيقى المتميزة التي يتسم بها. بما تمتلكه من تاثير عميق على النفس لاسيما اذا كانت مصحوبة بصوت حسن، وقد مزج الله تعالى ايات كتابه بموسيقى رائعة ومدهشة، تعرض هذا المقال الى بيان جانب من تلك الموسيقى الملكوتية والعناصر المؤثرة فيها.

المصطلحات الرئيسة: الفن، موسيقى القران، الاعجاز البياني للقران، ايقاع القران، الترتيل، الموسيقى الحرام.

• مقومات الوحدة الاسلامية في القرن الثالث عشر الهجري
  

الدكتور محمد حسين امير اردوش
ان مراجعة الوحدة الاسلامية وخلفياتها بحاجة الى تامل عميق في عناصر التفرقة والجهود المبذولة في سبيل الوحدة الاسلامية، وقد سرد هذا المقال اهم عناصر ومقومات حركة الوحدة الاسلامية التي تبلورت في القرن الثالث عشر الهجري (القرن التاسع عشر الميلادي) ودامت حتى العقود الاولى للقرن الخامس عشر الهجري (القرن العشرين) واشتهرت باسم اتحاد الاسلام، هذه العناصر والمقومات هي عبارة عن :اتحاد المسلمين، مناهضة الاستعمار، الاصلاحات والخلافة الاسلامية.
وقد احجمنا عن الحديث عن الشخصيات المؤثرة، الافكار، والتحديات روما للاختصار.

المصطلحات الرئيسة: الوحدة الاسلامية، مناهضة الاستعمار، الاصلاحات، الخلافة الاسلامية، حركة الاتحاد.

چکیده مقالات به زبان انگلیسی

• Indications of equilibrium in Iran's constitution
  

By: Ayatollah Mohammad Ali Taskhiri

Abstract:
One of the important characteristics of Islam is that it has a moderate approach towards issues and events. Islam strives to take up a moderate position concerning different issues. Relying on Quran and traditions, this article attempts to prove that although God's providence and ruling is absolute and unconditional, it is moderate and everlasting. The author presents Iran's constitution as an exemplar of existence of balance in Islamic rules and codes such as the will of people, on the one hand, and religious power on the other or the relations between the three governing bodies-the Judiciary, the Legislative, and the Executive; bilateral supervision of the organizations ruling the country; meeting personal rights while social rights are observed; and last but not least, the choice between national expediency or Islam expediency.

Keywords: sings of balance, constitution, Legislation, facts, Supervision, the three governing bodies

• Iran and Egypt in the track of proximity

By Seyed Hadi Khusru Shahi

Abstract:

Iran and Egypt have always been on good terms and the major centers of East civilization throughout history. Both countries have played vital roles in advancement of human's civilization. They have always been willing to expand bilateral ties.
In order to seize today's opportunities and necessities one needs to become acquainted with historical backgrounds and the kind of relations these two countries have had. The author attempts to review bilateral ties between Iran and Egypt in three ages of pre-Islam, after Islam and during recent centuries, in addition he attempts to clarify the role of some distinguished personalities, namely Seyed Jamal Al-Dean Asad Abadi and Sheikh Mohammad Taqi Qomi in expanding the ties between the two countries. Finally yet importantly, position of Iran and Egypt within the issue of globalization and the dialogue between civilizations are the issues discussed in the article.

Keywords: proximity between religions, relations of modification movement, globalization, dialogue between civilizations

• ISLAMIC SCHOLARS

By Mehdi Nekuee Samani

Abstract:
Reviewing the ideas of the three Islamic schools, namely Motazele, Ashaere, and Emamiyeh upon the BEST RULE or, Nazariye Aslah, present article assesses the grounds and theories concerning the necessity or wojob of the "best rule". The author, relating Islamic scholar's’ideas upon the issue, detects disagreement's roots and with an eye to achieve proximity between the three Islamic schools demonstrates common grounds between them. The article bases its foundation on the necessity of God's purification, which is commonly held by all the three Islamic schools.
The roots of problem come back to the different approaches the scholars of different aforementioned schools take concerning "wojobe lotf" and the "best rule". On the one hand, Imamiyeh and Motazele try to prove the best rule theory by insisting on the rationalistic approach they have, and do not relying on textual reasoning, Ashaere, on the other hand, strives to reject the theory through their text-oriented approach and relying on the text itself. The point is that Ashaere rejects the theory of God's purification presenting the same reasoning the proponents apply for proving the necessity of the theory. As a result, this disagreement goes back to the method they employ to recognize things and they adopt different approaches in dealing with belief-related questions- one has a rational approach and the other has a divine revelation approach. Now, removal of this deep disagreement paves the grounds for the movement of proximity and fruitful results.
Keywords: best rule, mercy, expedience and wisdom, objective - oriented, God's acts

• An Introduction To Recognition of the Quran's Music
  

By Akram Dayani

Abstract:

One of the most important aspects of Quran as regard to its textual miracles is the harmony and melody it represents. Since music and gentle tone effectively channels into human's spirit, God has combined his book, the Quran, with a matchless and miraculous melody.
Present article aims at introducing the divine music of Quran, related factors, its items, and its grounds.

Keywords: art, music, Quranic music, textual miracle of Quran, rhythm of Quran, Tartil, non-hallal music

Factors and Items Affecting Islamic Unity Theory in the Thirties Century

by: Mohammad Hossein Amir Arduosh

Abstract: To review and assess Islamic unity and its history one needs to reflect carefully upon disunities and the efforts made for the sake of unity in the world of Islam. Present article tackles the most important measures taken by Pan-Islamism, the Islamic unity movement, which started in the 19th century and continued until the 20th century. The measures are namely: unity of Muslims, fighting ageist colonization, amendment, and Islamic caliphate, Khelafate Islami.

In order to be brief we overlooked some names, thoughts, and movements.

Keywords: Islamic unity, fighting against colonization, amendments, Islamic caliphate, uniting movement

پانویس

مطالب مندرج در این مدخل بارگذاری شده از فصلنامه اندیشه تقریب، سال دوم، شماره ششم، بهار 1385 می‌باشد.