شحامیه

نسخهٔ تاریخ ‏۲۹ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۵۳ توسط Hadifazl (بحث | مشارکت‌ها) (جایگزینی متن - 'رده: کلام ' به ' ')

شحامیه‏ پیروان ابو یعقوب شحام هستند که استاد ابو على جبائى بود. این فرقه از فرق منشعب شده از فرقه خوارج و به نقلی معتزله بودند.

موسس

موسس و رهبر فرقه ابویعقوب یوسف بن عبدالله بن شحام بود که از شاگردان ابوعلی جبائی و ابوالهذیل علاف به شمار می‌آمد. گروهی نام وی را علی بن محمد گزارش کرده‌اند.[۱]

شرح حال

ابو یعقوب از مناظره کنندگان در خصوص نقد بر اسلام و قرآن بود. [۲] وی در ایام واثق عباسی مسئول دیوان خراج بوده است. [۳] [۴] این شخصیت از مهم‌ترین اساتید مکتب معتزله در بصره شناخته می شد که پس از شورش علی بن محمد معروف به صاحب الزنج، مورد بازخواست وی قرار گرفته نتوانست درس خویش را در این شهر ادامه دهد و در نهایت مجبور به ترک بصره شد. لازم به ذکر است که فرقه شحامیه و تعالیم شحام، از آخرین فرقه‌ها و تعالیم معتزله در بصره بوده ‌است.[۵]

اعتقادات

مبانی اعتقادی ابو یعقوب چون عقاید جبایی بود جز آن که وى صدور مقدور واحد را از دو قادر جایز مى‌دانست، ولى جبایى و پسرش چنین اعتقادی نداشتند. وی در این قول به عقیده اهل سنت نزدیک شده است. [۶] [۷] [۸]برخى گمان کرده اند که گفتار شحام همان قول «صفاتیه» است، ولى تفاوت میان این دو سخن آشکار است، زیرا شحام صدور یک مقدور را از دو قادر جایز می داند که هر کدام می‌توانند به جاى دیگری آن مقدور را به وجود آورند. اما کعبى معتقد است که «صفاتیه» دو آفریدگار را اثبات نمى ‏کنند، ولى صدور یک مقدور را از دو قادر جایز مى‏ دانند، بدین ترتیب که یکى از آنان آفریدگار و دیگرى کسب‏ کننده باشد.[۹]

پانویس

  1. ذبیح الله صفا. تاریخ ادبیات در ایران.فرقه معتزله
  2. ذبیح الله صفا، کتاب تاریخ ادبیات در ایران، فرقه معتزله
  3. شهفور اسفراینی، التبصیر فی الدین، ص83
  4. عبدالقاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، ص190
  5. میترا سعادت،فصل نامه تاریخ نو، بهار 1396 شماره 18، مقاله زمینه های رکود مکتب معتزله بصره در قرن سوم هجری، با ویرایش و اصلاح عبارات
  6. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی،چاپ اول، ص 253 با ویرایش و اصلاح عبارات
  7. شهفور اسفراینی، التبصیر فی الدین، ص51
  8. عبدالقاهر بغدادی الفرق بین الفرق، ص190
  9. محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی،چاپ اول، ص 253 با ویرایش و اصلاح عبارات