دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی
دانشگاه بین‌المللی ادیان و مذاهب (University of Religions and Denominations) مرکزی آموزشی، پژوهشی و بین‌المللی است که در زمینهٔ ادیان و مذاهب در داخل و خارج از ایران فعالیت می‌کند. این دانشگاه غیرانتفاعی و غیرتجاری است.
تاریخچه
ارتباطات بین‌المللی جمعی از فضلای حوزه به انگیزه گفت‌وگو و تعامل دینی و مذهبی و معرفی اسلام راستین و تشیع ناب سبب شد که در سال ۱۳۷۳ شمسی جمعی از دانشوران حوزه علمیه قم گرد هم آمدند تا در سه رشته ادیان ابراهیمی (مسیحیت و یهودیت)، ادیان شرق (بودیسم، هندوئیسم، خاور دور و ایران باستان) و مذاهب اسلامی (مذاهب کلامی) تخصص یابند. این گروه در دوره‌ای چهار ساله افزون بر مطالعه در این سه رشته، با زبان‌های انگلیسی، عربی معاصر، سنسکریت و عبری نیز آشنا شدند.
مطالعات ادیان و مذاهب تا سال ۱۳۸۳ شمسی ادامه داشت. به دنبال تلاش‌ها و پیگیری‌ها برای تربیت نیرو در حوزه ادیان و مذاهب، سرفصل‌های سه رشته تدوین شد و به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پیشنهاد شد. شورای عالی گسترش وزارت علوم، سرفصل‌ها را تصویب کرد و آن‌گاه در سال ۱۳۸۴ شمسی با عنوان «مرکز آموزش عالی مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب»، در مقطع تحصیلات تکمیلی نخستین گروه دانشجویی مشغول به تحصیل شدند. از آن‌جا که برخی رشته‌ها نخستین بار در کشور تدریس می‌شد، اعضای هیئت علمی، سرفصل شش رشته را تهیه و تدوین کردند و پس از تصویب این سرفصل‌ها در وزارت علوم، خود برای تدریس آن سرفصل‌ها پای پیش نهادند. وزیر علوم تحقیقات و فناوری در سال ۱۳۸۷ شمسی ارتقای مرکز آموزش عالی مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب را به «دانشگاه ادیان و مذاهب» پذیرفت. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با این ارتقای رتبه به دلیل مطابقت کیفیت آموزشی دانشگاه با موازین قانونی، موافقت قطعی کرد و نیازی به گذراندن مرحله «موافقت اصولی» ندید. در این‌باره وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری، در نامه‌ای به حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب، مؤسس و رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب نوشت: «شورای گسترش آموزش عالی در جلسه مورخ ۳۱ فروردین ۱۳۸۷ خود با ارتقای مؤسسه آموزش عالی غیردولتی ـ غیرانتفاعی ادیان و مذاهب به «دانشگاه غیردولتی ـ غیرانتفاعی ادیان و مذاهب» موافقت قطعی به عمل آورد.» از سال ارتقای مؤسسه آموزش عالی ادیان و مذاهب به دانشگاه ادیان و مذاهب تا سال ۱۳۹۵شمسی پنج دانشکده “ادیان”، “مذاهب اسلامی”، “شیعه شناسی”، “فلسفه” و “زن و خانواده” هر کدام در سه رشته فعالیت داشته‌اند و این در حالی است که پس از آن چند دانشکده دیگر مانند دانشکده “عرفان” و “زبان و فرهنگ ملل” مجوز تأسیس و راه‌اندازی را دریافت کردند[۱].
دانشکده‌ها
- دانشکده ادیان در دانشگاه ادیان و مذاهب
- دانشکده ادیان
- دانشکده مذاهب
- دانشکده شیعه‌شناسی
- دانشکده فلسفه
- دانشکده زن و خانواده
- دانشکده عرفان
- دانشکده زبان و فرهنگ ملل
- مرکز آموزش‌های الکترونیک و آزاد[۲].
رشته‌های مقطع کارشناسی ارشد
حضوری
- شیعه شناسی
- تاریخ تشیع
- فرق تشیع
- ادیان ابراهیمی
- ادیان غیرابراهیمی
- دین‌شناسی
- مذاهب اسلامی
- مذاهب فقهی
- فقه مقارن و حقوق عمومی اسلامی
- تصوف و عرفان اسلامی
- ادیان و عرفان
- مطالعات زنان گرایش حقوق زن در اسلام
- مطالعات زنان گرایش زن و خانواده
- فلسفه دین
- فلسفه و کلام اسلامی گرایش فلسفه اسلامی
- اخلاق گرایش فلسفه اخلاق؛ فلسفه هنر
- حکمت هنر اسلامی، مدیریت رسانه
غیرحضوری
- شیعه شناسی
- تاریخ تشیع
- فرق تشیع
- مذاهب اسلامی
- مذاهب فقهی
- تصوف و عرفان اسلامی
- مطالعات زنان گرایش حقوق زن در اسلام
- مطالعات زنان گرایش زن و خانواده
- فلسفه و کلام اسلامی گرایش فلسفه اسلامی
- حکمت هنر اسلامی[۳].
رشته‌های مقطع دکتری
- شیعه‌شناسی
- تاریخ تشیع اثنی عشری
- فرقه‌های تشیع
- مذاهب کلامی
- مذاهب فقهی
- وهابیت شناسی
- مذاهب اسلامی گرایش تقریب
- عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی
- تصوف و عرفان اسلامی
- مطالعات تطبیقی ادیان گرایش الهیات مسیحی
- دین پژوهی
- مطالعات زنان گرایش حقوق زن در اسلام
- ادیان غیرابراهیمی گرایش ادیان ایرانی
- فلسفه و کلام اسلامی
- حکمت هنرهای دینی[۴].
شرکای علمی دانشگاه
- دانشگاه سمنان
- دانشگاه علوم پزشکی قم
- دانشگاه تهران
- دانشگاه قرآن و حدیث
- دانشگاه الزهرا[۵].
هیئت مؤسس
هیئت مؤسس دانشگاه ادیان و مذاهب بر اساس مصوبه شماره 556 مورخ 22/5/1384 شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم تحقیقات و فناوری عبارتند از آقایان:
- سید ابوالحسن نواب
- محمدعلی تسخیری
- محسن جوادی
- حمید حوالی شهریاری
- محمدعلی شمالی
- علی‌رضا اعرافی
- حمید پارسانیا
- احمد واعظی
- حسین توفیقی[۶].
هیئت امناء
بر اساس ماده 9 اساس‌نامه دانشگاه ترکیب هیأت امنا دانشگاه ادیان و مذاهب به شرح زیر است:
- نماینده شورای عالی حوزه علمیه
- نماینده وزیر علوم، تحقیقات و فناوری
- استاندار قم
- رئیس دانشگاه
- سه تن از اعضای هیئت مؤسس
دو تن از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی در مرتبه استادیاری و یا بالاتر و با پنج سال سابقه کار آموزشی و پژوهشی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی، دارای صلاحیت‌های عمومی مندرج در ماده 4 کلیات آیین‌نامه تأسیس مؤسسات آموزش عالی غیردولتی ـ غیرانتفاعی» مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی
تبصره: یکی از دو عضو فوق، لزوماً باید از اعضای هیئت علمی زن با تحصیلات حوزوی باشد.
دبیرکل مجمع تقریب و دبیرکل مجمع جهانی اهل‌بیت(علیه السلام)[۷]