سمو المعنی فی سمو الذات (کتاب)
سمو المعنی فی سمو الذات کتابی است که توسط شیخ عبدالله علایلی با نگاهی نو و فارغ از وابستگی‌های شناسنامه‌ای به بررسی ریشه‌های قیام امام حسین(ع) پرداخته است. این کتاب بیان گوشه‌ایی از زندگانی و شخصیت امام حسین(ع) و تحلیلی از ابعاد قیام ایشان است.
| سمو المعنی فی سمو الذات | |
|---|---|
 | |
| نام | سمو المعنی فی سمو الذات او اشعه من حیات الحسین |
| پدیدآوران | عبدالله علایلی |
| زبان | عربی |
| سال نشر | 1996 م |
| ناشر | دار الجدید (لبنان-بیروت) |
| تعداد صفحه | 186 ص |
| موضوع | قیام امام حسین(ع) |
درباره کتاب
در این اثر به چگونگی شکل گیری واقعه عاشورا و عوامل موثر بر وقوع این حادثه مهم تاریخی پرداخته شده و ابعاد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی این موضوع بررسی شده است. نویسنده نخست تحلیلی از مسئله خلافت و نیز حکومت کردن خلفای سه گانه را ارایه نموده و یکی از نتایج منفی حکومت آنان را ظهور شخصی بنام معاویه و پرورش یافتن وی در مکتب خلفا و تاسیس حکومت بنیامیه به دست وی دانسته و پیامدهای به قدرت رسیدن معاویه و رویارویی وی با علی بن ابی طالب(ع) در دوران زعامت سیاسی آن امام را تشریح نموده است.
آنگاه نگارنده تعریفی از خوارج و علل خروج آنان بر امام علی(ع) و فتنه‌های به راه افتاده از سوی آنان را ارائه نموده و آثار و نتایج عملکردهای منفی سیاسی و اعتقادی خوارج در تاریخ صدر اسلام را برشمرده است.
و در ادامه نویسنده به اوضاع بد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی دوران امامت امام حسین(ع) که از دیدگاه وی حاصل مدیریت و سیاست معاویه بن ابی سفیان و فرهنگ خوارج بود، اشاره نموده و دیدگاه‌های مختلف را در مورد موضع‌گیری خاص آن امام در قبال بنیامیه را بررسی نموده است.
وی در همین زمینه به وقایع کوفه و شهادت مسلم بن عقیل و خروج امام حسین(ع) از مدینه و متوقف شدن ایشان در سرزمین کربلا و وقایع روز عاشورا اشاره کرده و نهضت حسینی را نهضتی انسانی، اخلاقی، دینی، سیاسی، اجتماعی و تاریخ توصیف نموده است.[۱]
این کتاب بارها در ایران، عراق و لبنان به چاپ رسیده است.
در سال 1321 توسط مرحوم شیخ محمد باقر کمره‌ای از علمای بزرگ، تحت عنوان «همت والا» یا همت بلند و در عصر حاضر توسط دکتر محمد مهدی جعفری تحت عنوان«برترین هدف در برترین نهاد» به فارسی ترجمه شده است.
عبدالله علایلی
نویسنده و ادیب برجسته اهل سنت لبنانی است که در زمینه لغت، ادب، شعر و تاریخ قلم زده است. پدر شیخ، حاج عثمان علایلی است که در بیروت به کار تجارت مشغول بود. در سال 1894 میلادی با دختری به نام نفیسه ازدواج کرد و فرزندانی آورد.
از جمله شیخ عبداللّه که کوچکترین فرزند آنان بود. او در شب برافروخته شدن آتش جنگ جهانی اول، بیستم تشرین الثانی (نوامبر) 1914 میلادی، در یک محله توده‌ای فقیرنشین بیروت، در یک خانواده بازرگان و ثروتمند و از مادری تحصیل کرده به دنیا آمد.
در پنج سالگی به مکتب‌خانه رفت و پس از آن در مدرسه‌ای با روش جدید به تحصیل مشغول شد و مقدمات و اصول زبان عربی و فرانسوی و تاریخ و جغرافیا و حساب را فراگرفت. در سال 1924 به قاهره عزیمت کرد.
او وقتی وارد قاهره شد که جنبش فکری مصر در سه جهت حرکت می‌کرد: اسلامی و مصری- فرعونی و پیوند عربی. علایلی با وجود کمی سن وارد جریان‌های فکری و سیاسی شد و در آن حوادث فعالانه شرکت جست. جنبش اسلامی از بقیه جنبش‌ها فعالتر بود و بیشتر از هر چیزی در شعر آشکار شد و شاعران آن دوره خلیفه را عامل وحدت همه مسلمانان می‌دانست.
علایلی دانشجو نیز در زمره همین جنبش قرار گرفت و تحت تأثیر اندیشه‌ها و آموزش‌های سید جمال‌الدین اسدآبادی (1938- 1897 م) قرار داشت. شیخ علایلی، سیّد جمال را گردبادی می‌دید که در قرن نوزدهم برخاسته ریشه‌ها و نهال‌های نهضت مصر و اسلام را کاشته است.
علایلی نه تنها او را رهبری راستین و حقیقی بلکه شایسته‌ترین رهبری می‌دانست که شرق شناخته است و به رغم عمر کوتاه برق مانندش، همه شرق مدیون او هستند. علایلی تحت تأثیر مصطفی کمال هم بود و همانند او معتقد بود که دینداری و میهن‌دوستی همزاد و همراه یکدیگر هستند. لذا فعّالیّت دین را همانند فعالیت برای ریشه‌دار کردن میهن‌دوستی می‌دانست. شاید از این جهت بود که او را از طرفداران حزب وطنی دانسته‌اند.[۲]
نظر علامه جعفری
هنگامی که از مرحوم علامه محمدتقی جعفری درباره کتاب معتبری با موضوع ماجرای کربلا و شخصیت امام حسین علیه‌السلام پرسش می‌شود، ایشان کتاب یکی از علمای اهل‌سنت لبنان را معرفی می‌کند: «از نظر تحلیلی، کتاب «سُمُوُّ المَعنی فی سُمُوِّ الذّات» اثر عبداللّه العلایلی را مطالعه فرمایید.
کتاب مزبور از نظر فلسفی، روانی، اجتماعی و سیاسی کم‌نظیر است».
کتاب‌های دیگر با موضوع امام حسین(ع)
فقیه و ادیب لبنانی در کنار کارهای گسترده علمی و ادبی‌اش سه کتاب درباره امام حسین علیه‌السلام نوشته است. این سه کتاب عبارت است از: 1. سُمُوّ المَعنی فی سُمُوّ الذّات أَو أشِعَّهٌ من حیاهِ الحُسین 2. تاریخ الحُسَین 3. أیّام الحُسَین، و به عقیده مرحوم علامه جعفری کتاب‌اش از نظر فلسفی، روانی، اجتماعی و سیاسی کم‌نظیر است.
همچنین وی در کتابی سیره ام‌المؤمنین خدیجه سلام‌اللّه‌علیها را به رشته تحریر در‌آورده و آن را «مَثَلَهُنَّ الأَعلی» (سرآمد زن‌ها) نامیده است.
در کتاب دیگری به نام «شهید قسطل» نیز زندگی‌نامه و مواضع سیاسی عبدالقادر الحسینی، شهید آرمان فلسطین را قلمی کرده است.[۳]