ابوریحان بیرونی: تفاوت میان نسخه‌ها

ابوریحان بیرونی نسبت به زمان خود، دقیق‌ترین رقم مربوط به طول محیط کره‌ی زمین را حساب کرده و امکان حرکت زمین را به دور خویش مطرح ساخته است<ref>حکیمیان، ابوالفتح، زندگی‌نامه ابوریحان، ص 5.</ref>.

اینکه چرا به ابوریحان لقب بیرونی دادند، علتهای متعددی ذکر کرده‌اند که مشهورترین آن این است که: بیرون همان معنای فارسی امروزی را دارد، لذا منظور از بیرونی یعنی خارج از شهر خوارزم. در واقع چون ابوریحان در اطراف شهر خوارزم و در یک روستا متولد شد، به او لقب بیرونی، یعنی خارج از خوارزم دادند<ref>سمعانی، الانساب، ج2، ص 392، چاپ اول ، بیروت دار الجنان، سال 1408 قمری.</ref>. بعضی‌ها هم گفته اند چون ابوریحان به غیر از مدت كمی از عمرش، بقیه‌ی عمر خود را در خارج از خوارزم گذراند، به او لقب بیرونی داده اند<ref> شرح حال نابغه ایران ابوریحان، علی اكبر دهخدا؛ ص 21، چ دوم، تهران، انتشارات ظهور سال 1352.</ref>.

تحصیلات او در خوارزم صورت گرفت و بنا بر گفته "نامه‌ی دانشوران" در تمام مدت تحصیل، نه در تعلیم زبانش از بیان فراغت یافت و نه دستش از قلم و در علم سیر<ref>علمی كه در مورد سرگذشت و اموال شخصیت‌های برجسته تاریخ سخن به میان می‌آورد.</ref> و تواریخ سرآمد روزگار خود شد. تا آنجا كه [[بیهقی]]<ref>از مورخین قرن 6 هجری.</ref> در مقام اثبات صدق ادعای خود به اخبار و روایات او استناد می‌كند.

ابوریحان تحقیقات تجربی و مطالعات علمی خود را كه براساس اصول ریاضی استوار كرده است، مسائل بدیع و جدیدی را مطرح می‌كند و در بعضی از قسمت‌ها، اصول و قواعدی بنا نهاده است كه تا آن زمان سابقه نداشت و یا به صورت فرضیه‌هایی پراكنده دیده می‌شد، اما قطعیت نداشت. ابوریحان قاعده‌ی بالا رفتن آبها را از فواره‌ها و چشمه‌ها بیان كرده است. وی روشن كرده است كه چگونه چشمه‌ها جوشان می‌شوند و چگونه ممكن است، آبها را از عمق چاهها و چشمه‌ها به قلعه‌ها و مناره‌ها جاری كرد. او محیط زمین را به دست آورد و ماه و سال و ایام هفته را در نزد اقوام و ملل مختلف بیان كرد. ابوریحان در باب رؤیت و شعاع نور نظر و رأی [[ابن هیثم]] را پذیرفته است كه شعاع نور از جسم مرئی به چشم می‌آید.

درباره‌ی اینكه بیرونی به كدامیك از [[مذاهب اسلامی]] عقیده داشته است، ابهام وجود دارد. بسیاری از عبارتها حاكی از گرایش عمیق او به [[تشیع]] است، گذشته از عبارتهای دعایی معمول كه پی‌درپی درباره‌ی [[حضرت علی(ع)]] و خاندان [[پیامبر(ص)]] به كاربرده است. این دلبستگی او بخصوص هنگام ذكر تفصیل واقعه و مراسم [[عاشورا]] و [[غدیر خم]] و واقعه [[مباهله]] آشكار می‌شود. بیرونی از [[خداوند]]، بخصوص برای شیعیان [[زیدی]] طلب حفاظت می‌كند و ضمن اشاره به چگونگی شهادت [[زیدبن علی]]، او را به عنوان امام نام می‌برد؛ اما با این حال، در جدولی كه برای ذكر حوادث [[تاریخ اسلام]]، به ترتیب زمانی از ابتدای هجرت تا روزگار خویش، تنظیم كرده از زمان رحلت [[حضرت محمد(ص)]] به بعد را با سه دوره [[خلافت]]، امارت، [[امامت]] مشخص می‌كند.

اما آنچه كه از آثار ابوریحان برمی‌آید؛ مثل كتاب: «الآثار الباقیه»، ایشان شیعه‌ی اثنا عشری نبود. بلكه ایشان شیعه زیدی (چهار امامی) بودند<ref>سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج9، ص 66، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت.</ref>.

# 17 كتاب در مورد نحوه‌ی محاسبه قضایای هندی و محاسبه محیط و مساحت اشیاء،