۸۷٬۵۶۷
ویرایش
جز
جایگزینی متن - ' در باره ' به ' درباره '
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' در باره ' به ' درباره ') |
||
| (۲۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''مکروه''' اصطلاحی فقهی و دینی و دارای کاربردهای متفاوت و متغیر می‌باشد، ولی در تعریف رایج به معنای عملی است که انجام آن نزد [[شارع]] اگر‌چه [[حرام]] نیست، اما ناخوشایند است. کراهت گاهی مربوط به عبادات و گاهی مربوط به کسب و کار و معاملات است. کراهت در عبادات به معنای کم شدن ثواب آن عبادت نسبت به عبادت‌های مشابه می‌باشد و کراهت در معامله به معنای ناخوشایندی شارع در انجام آن است. | |||
== مفهوم‌شناسی مکروه == | |||
== | === مکروه در لغت === | ||
مکروه در لغت به معنای | مکروه در لغت از ریشه “کره” <ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، نشر دار الکفر، ۱۴۱۴ق، ج ۱۲، ص۸۰، ذیل ماده کُره</ref><ref>دهخدا علی اکبر، لغت‌نامه، ذیل واژه مکروه.</ref> و به معنای سختی‌ای است که بر انسان وارد می‌شود.<ref>صاحب بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتاب، ۱۴۱۴ق. ج۳، ص۳۵۵</ref> | ||
==مکروه از احکام پنج‌گانه== | === مکروه در اصطلاح فقهی === | ||
مکروه در اصطلاح فقهی یعنی عملی که ترک آن بهتر از انجام آن است. <ref>ملکی اصفهانی، مجتبی، فرهنگ اصطلاحات اصول – قم، ۱۳۷۹ ش، ج۲، ص۹۴</ref> | |||
این لغت در فقه برای اشاره به عملی به کار می‌رود که انجام آن گرچه حرام نیست، اما ترک آن بهتر است. | |||
<ref>وهبه زحیلی، اصول الفقه الاسلامی، دمشق، نشر دارالفکر، سال ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۵.</ref> | |||
===تعداد مکروهات=== | |||
اگر بخواهیم تعداد مکروهات را بشماریم، از حد خواهد گذشت، زیرا ترک هر مستحبی خود مکروه به حساب می‌آید. در ادامه و فقط به عنوان نمونه به برخی از مصادیق مکروه اشاره می‌شود. | |||
1. ایستاده بول کردن؛ <ref>امام خمینی، توضیح المسائل، قم، نشر جامعه مدرسین، چاپ اول، سال ۱۳۹۲ش، ج۱، ص۸۰.</ref> | |||
2.<ref>پوشیدن لباس سیاه در نماز، فلاح‌زاده محمد حسین، آموزش فقه، قم، نشر الهادی، ص 22</ref> | |||
3.<ref>خوردن گوشت اسب یا الاغ، فلاح‌زاده محمد حسین، آموزش فقه، قم، نشر الهادی، ص ۲۲</ref> | |||
=== مکروه از احکام پنج‌گانه === | |||
مکروه در کنار موضوعاتی چون [[واجب]]، حرام، [[مستحب]] و [[مباح]] یکی از احکام پنج‌گانه بشمار می‌رود. | مکروه در کنار موضوعاتی چون [[واجب]]، حرام، [[مستحب]] و [[مباح]] یکی از احکام پنج‌گانه بشمار می‌رود. | ||
<ref>وهبه زحیلی، اصول الفقه الاسلامی، دمشق، نشر دارالفکر، سال ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۵.</ref> | <ref>وهبه زحیلی، اصول الفقه الاسلامی، دمشق، نشر دارالفکر، سال ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۴۵.</ref> | ||
==مکروه در | === مکروه در عبادات === | ||
مکروه در | مکروه درباره عبادات با معانی متفاوتی به کار می‌رود. مثلا نماز خواندن در حمام و قبرستان<ref>یزدی سید محمد کاظم، العروة الوثقی، بیروت، نشر موسسه الاعلمی للمطبوعات، سال ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۵۹۳.</ref> یا خواندن قرآن برای فرد جنب <ref>یزدی سید محمد کاظم، العروة الوثقی، بیروت، نشر موسسسه الاعلمی للمطبوعات، سال ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۹۲.</ref> یا برای خانم‌هایی که در عادت ماهیانه هستند؛ <ref>یزدی سید محمد کاظم، العروة الوثقی، بیروت، نشر موسسه الاعلمی للمطبوعات، سال ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۳۴۹.</ref> مکروه است. البته کراهت در مثال‌های مورد نظر به این معنا نیست که بهتر است آن عمل ترک شود، بلکه به این معنا می‌باشد که انجام عمل مکروه، ثواب عبادت را کمتر می‌کند. یعنی ثواب [[نماز]] خواندن در حمام کمتر از نماز خواندن در غیر حمام است، و یا ثواب تلاوت قرآن برای فرد جنب کمتر از فرد غیرجنب است. | ||
<ref> | |||
=== کراهت تشکیکی است === | |||
</ref> | همه کراهت‌ها در یک درجه و اندازه نیست، بلکه برخی نسبت به دیگری شدت بیشتری دارد. | ||
== اقسام مکروه == | |||
=== مکروه تحریمی === | |||
مکروه تحریمی عملی است که شارع از آن کراهت زیادی دارد. مانند ترک مستحبات مؤکد. <ref>ملکی اصفهانی، مجتبی، فرهنگ اصطلاحات اصول – قم، ۱۳۷۹ ش، ج۲، ص۲۰۴</ref> | |||
=== مکروه تنزیهی === | |||
مکروه تنزیهی عملی است که انجامش هر چند مورد نهی شارع است، اما درباره اعمال مشابه دارای کمترین ثواب است، مثل روزه گرفتن در عاشورا (زمانی که قصد توهین نداشته باشد و گرنه روزه‌اش باطل است.) و یا نماز خواندن در مکانی که روبروی نمازگزار عکس و مجسمه باشد. <ref>https://hadana.ir/%D9%85%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%AA/</ref> | |||
=== مکروه مطلق و مقید/ از جهت وضعیت کراهت در دستور شارع === | |||
مکروه مطلق به فعلی گفته می‌شود که کراهت آن بر چیزی متوقف و مشروط نیست، مانند: خوردن گوشت اسب و تخم مرغ. <ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> اما مکروه معلق به فعلی گفته می‌شود که کراهت آن بر چیزی متوقف و مشروط است، مانند: نماز به شرطی که در حمام خوانده شود. | |||
=== مکروه اصلی و تبعی/از جهت تعلق کراهت === | |||
مکروه اصلی به عملی گفته می‌شود که شارع به صورت مستقل آن‌را مکروه معرفی کرده است؛ مانند نماز خواندن در حمام. | |||
مکروه تبعی به عملی گفته می‌شود که خطاب مستقلی بر کراهت آن دلالت نمیکند، بلکه کراهت شارع از راه‌های دیگری فهمیده می‌شود؛ مانند نهی از نماز خواندن در حمام که به صورت ضمنی رفتن به حمام به قصد نماز خواندن را نیز نشان می‌دهد. <ref>فاضل لنکرانی، محمد، شرح کفایة الاصول، قم، نشر نوح، ۱۳۸۵ش، چاپ پنجم، ج۲، ص۴۲۱</ref> | |||
=== مکروه نفسی و غیری/ از جهت کیفیت مطلوب بودن متعلق تکلیف === | |||
مکروه نفسی عملی است که کراهتش ذاتی است نه که مقدمه انجام عمل مکروه دیگری باشد. مکروه غیری عملی است که انجامش به خودی خود کراهتی ندارد، اما از آنجا که انجامش مقدمه انجام مکروه دیگری است، آن‌را مکروه تبعی می‌گویند؛ مانند کراهت حمام رفتن برای خواندن نماز که حکم کراهت از جانب کراهت نماز خواندن برای رفتن به حمام نیز اثبات شده است.<ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | |||
=== مکروه معلق و منجّز/ از جهت کیفیت دستور شارع === | |||
مکروه معلق به فعلی گفته می‌شود که وجودش بر امر غیر مقدوری متوقف است، هرچند کراهت آن فعلی است. به بیان دیگر مکروه معلق به عملی گفته می‌شود که کراهتش فعلی ولی وجود مکروه استقبالی است.<ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | |||
مکروه منجّز عملی است که هم کراهت آن و هم خود عمل مکروه در یک زمان وجود دارند و حالت انتظاری ندارد. <ref>اصفهانی، محمد حسین، الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الاسلامیه، ۱۴۰۴ق، ص 82</ref> | |||
== مکروهات معروف == | |||
==مکروه | === عبادات مکروه === | ||
عبادات معروف عباداتی است که انجام دادنش ثواب کمتری از عبادت‌های مشابهش دارد؛ به عنوان مثال، روزه در روز عاشورا، نسبت به روزه در روز‌های دیگر، ثواب کمتری دارد. اما کراهت در غیر عبادت به معنای نقصانی است که در خود آن عمل وجود دارد و شارع دوست ندارد آن کار انجام شود، هرچند انجامش را ممنوع نکرده است. [۱۰] برخی از عبادات مکروه عبارتند از: | |||
نماز خواندن در حمام. | |||
نماز خواندن در برابر انسان. | |||
نماز خواندن در برابر درب باز. | |||
نماز خواندن در محل عبور و مرور مردم مانند خیابان و کوچه. | |||
نماز خواندن در برابر آتش. | |||
نماز خواندن در آشپرخانه. | |||
نماز خواندن در برابر عکس و مجسمه. | |||
نماز خواندن در برابر قبر، یا روی قبر و یا بین دو قبر در قبرستان. <ref>بنی‌هاشمی خمینی، رساله شانزده مرجع، مسئله ۸۹۸:چیزهایی که در لباس نمازگزار مکروه است.</ref> | |||
نماز هنگام خواب آلودگی. | |||
نماز خواندن با جوراب تنگ. <ref>بنی‌هاشمی خمینی، رساله شانزده مرجع، مسئله ۱۱۵۸چیزهایی که در نماز مکروه است</ref> | |||
روزه روز عاشورا. | |||
روزه در روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان.<ref>بنی‌هاشمی خمینی، رساله شانزده مرجع، مسئله ۱۱۴۷روزه‌های حرام و مکروه</ref> | |||
== | === معاملات مکروه === | ||
برخی از کسب و کارها مکروه دانسته شده است که مهم‌ترین آنها عبارت است از: | |||
قصابی. | |||
کفن‌فروشی. | |||
معامله با انسان‌های پست. | |||
معامله بین اذان و اقامه و اول طلوع آفتاب. | |||
خرید و فروش گندم و جو به صورتی که شغل شخص باشد. | |||
<ref>بنی‌هاشمی خمینی، رساله سیزده مرجع، مسأله ۲۰۵۴</ref> | |||
صرافی. | |||
<ref>خمینی، سیدروح‌الله، نجاة العباد، تهران، موسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی، ۱۴۲۲ق، ص۲۲۵</ref> | |||
<ref>برای اطلاع بیشتر از مکروهات اخلاقی در دین اسلام، به کتاب‌های مفاتیح الحياة آية الله عبدالله جوادی آملی و حلیه المتقین محمد تقی مجلسی و درباره مکروهات فقهی به رساله‌های توضیح المسائل که ذیل هر عمل عبادی و معامله‌ای مطرح شده است، مراجعه شود.</ref> | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
[[رده: | [[رده:مفاهیم و اصطلاحات]] | ||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | |||
[[رده: مفاهیم اسلامی]] | |||