براءة الأشعریین من عقائد المخالفین (کتاب)
| نام نویسنده | شیخ محمد العربی التبانی |
|---|---|
| موضوع | اسلام ـ کلام |
| زبان کتاب | عربی |
| تعداد جلد | تک جلدی |
کتاب براءة الأشعریین من عقائد المخالفین نوشتهٔ شیخ محمد العربی آل تبانی است که پیرامون وهابی و سلفی گری است.
دربارهٔ نویسنده
تولد او
در روستای راس الوادی الجزایر در سال 1315 ه.
از استادانش
شیخ عبدالله بن القادی الیلاوی در الجزایر و دیگران در مسجد الزیتونه تونس، قبل از هجرت به حرمین شریفین. از شیوخ او در مدینه می‌توان به شیخ احمد الشنقیتی، شیخ محمد الشنقیتی و شیخ حمدان الوانسی و در مکه مکرمه شیخ عبدالرحمن الدهان و شیخ مشتاق احمد اشاره کرد.
از شاگردانش
آنها در همه جا و در میان اهل حرمین، از جمله سید محمد امین کوتبی، سید علوی مالکی، شیخ محمد نور سیف و شیخ عبدالله اللحجی گسترش یافتند.
تدریس
تدریس در مسجدالحرام در سال 1338 هجری شمسی در باب الزیاده و سپس در ریگ باب عمره «بین باب البصیه و الزیاده» در شب سه شنبه و جمعه بین مغرب و عشا آغاز شد. در تاریخ و بلاغت و غیره و در زیارت مدینه نیز در مسجد النبی درس داشت.
کتاب‌های او
معروف ترین آنها:
- انذار نابغه از تقریرات الخدری (شهادت مردم خوب بر برائت از صالحان).
- وحدت کسانی که نجبه هستند، از جمله در قرآن و سنت فضایل صحابه.
درگذشت
شیخ محمد العربی التبانی در مکه مکرمه سال 1390 ق درگذشت.
مباحث کتاب
- مباحثی در مورد تجسم.
- مباحثی درباره یگانگی الوهیت و یگانگی الوهیت.
- مباحثی در بی حرمتی آنان نسبت به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم).
- مباحثی کفار و مسلمانان شرک.
بخشی از کتاب
یقول الشیخ محمد العربی التبانی فی مقدمته للکتاب:
الحمد لله الهادی عباده إلی الطریق الأقوم، المتفضل علیهم بنعمة الإسلام ودقائق الحکم، الناهی لهم عن التنازع فی کتابه المحکم، والصلاة والسلام علی أشرف مبعوث إلی جمیع الأمم، سیدنا محمد القائل: "إن أمتی لا تجتمع علی ضلالة فإذا رأیتم الاختلاف فعلیکم بالسواد الأعظم"، وعلی آله وأصحابة نجوم الاهتداء لکل فصیح وأعجم.
أما بعد:
فهذه خلاصة علمیة فی عقائد محمد بن عبدالوهاب ومقلِّدیه جمعت أکثر درّها المنقول والمعقول من تحقیق علماء الإسلام الأعلام، وشیدت صرحها بتاریخ الإسلام، ودعمتها بکثیر من آیات الکتاب الحکیم وسنته علیه الصلاة والسلام، فجاءت بحمد الله حصناً منیعاً لا یرام.
وقد رد بعض أتباع الأئمة الأربعة علیه وعلی مقلِّدیه بتآلیف کثیرة جیدة، وممن رد علیه من الحنابلة أخوه سلیمان بن عبدالوهاب، ومن حنابلة الشام آل الشطی والشیخ عبدالله القدومی النابلسی فی رحلته، وکلها مطبوعة، فی ناحیتین: زیارة النبی صلی الله تعالی علیه وسلم، والتوسل به وبالصالحین من أمته، وقالوا: أنه مع مقلِّدیه من الخوارج.
وممن نص علی هذا العلامة المحقق السید محمد أمین بن عابدین فی حاشیته "رد المحتار علی الدر المختار" فی باب: "البغاة"، والشیخ الصاوی المصری فی حاشیته علی الجلالین، لتکفیره أهل (لا إله إلا الله محمد رسول الله) برأیه، ولا شک أن التکفیر سِمَة الخوارج وکل المبتدعة الذین یُکفِّرون مخالفی رأیهم من أهل القبلة، ولا تفید هذه الخلاصة مَن مرق إلی الجهة الأخری، لأن العلماء قالوا إن البدعة إذا رسخت فی قلب لا یرجع صاحبها عنها ولو رأی ألف دلیل واضح وضوح الشمس یبطلها إلا إذا أدرکته عنایة الله، وإنما هی عاصمة إن شاء الله تعالی من لم یدخل فی بدعهم.
وتنحصر أمهات عقائد محمد بن عبدالوهاب ومقلدیه فی أربع: تشبیه الله سبحانه وتعالی بخلقه، وتوحید الألوهیة والربوبیة، وعدم توقیرهم النبی صلی الله علیه وسلم، وتکفیر المسلمین. وهو مقلد فیها کلها أحمد بن تیمیة، وهذا مقلد فی الأولی الکرامیة ومجسمة الحنابلة، ومقتد بهما وبالحروریین فی الرابعة، ومخترع توحید الألوهیة والربوبیة الذی تفرع عنه عدم توقیرهم النبی صلی الله تعالی علیه وسلم وتکفیر المسلمین أیضاً.
وثقة نقل دین الإسلام محصورة عندهم فیه وفی تلمیذه ابن القیم وفی محمد ابن عبدالوهاب، فلا یثقون بأی عالم من علماء المسلمین ولا یقیمون له وزناً إلا إذا وجدوا فی کلامه شبهة تؤید هواهم، فدین الإسلام الواسع محصور علماؤه فی الثلاثة، وأمة محمد صلی الله تعالی علیه وسلم المرحومة المنتشرة منذ توسع الفتح الإسلامی فی خلافة ذی النورین عثمان رضی الله تعالی عنه إلی عصرنا هذا فی أکثر الربع العامر وهی أکثر الأمم جمیعاً أحباراً ومؤلفین، وهی أیضاً ثلثا أهل الجنة کما فی الحدیث الصحیح محصورة فیهم وفی علمائهم الثلاثة، وکل من له إلمام بالعلم وطالع تآلیف ابن القیم ورسائل ابن عبدالوهاب مجرداً نفسه عن العاطفة متحلیاً بالإنصاف یجدهما مقلِّدَیْنِ ابن تیمیة فی فهمه کله، مُؤلِّهَیْنِ هواه، ممتازاً أولهما: بالمدافعة عن شواذ شیخه مدافعة معتوه، وما أجاد فیه الکتابة من الأبحاث العلمیة أخذه من تحقیق من سبقه من علماء المسلمین وتشبع به ولم یُعزِهِ إلی محققیه (کما هی أمانة نقل العلم عن العلماء).
والقاریء البسیط یظن تلک الإجادة منه، وإنما هو جَمَّاعة مطلع مقلد فی جل الفروع الإمام أحمد بن حنبل رضی الله تعالی عنه، وفی بعضها وفی أصول الدین أحمد بن تیمیة متعصب لهما تعصباً جنونیاً. وابن عبدالوهاب نشأ فی محیط عوام فانتحل شواذ ابن تیمیة علی ما فیها من تضارب وتخبط والتهمها فصار بها إماماً مجتهداً مجدداً معصوماً فهمه وکلامه عن الخطأ، مؤمناً موحداً کل من قلده، جهمیاً مشرکاً کل ما خالف هواه، فیخرج بنتیجة واحدة وهی أن علم أصول الدین علی غرزاة مادته وکثرة مباحثه وبعض الفروع محصور فی فهم أحمد بن تیمیة، وفهمه معصوم من الخطأ، وکلامه عندهم لا یأتیه الباطل من بین یدیه ولا من خلفه، وعلماء الإسلام الأولون والآخرون علی کثرتهم ممثلون فی شخصه، وحیث صار إماماً قدوة للمفتونین به مع کونه من الخلف توفی سنة ثمان وعشرین وسبعمائة. فإنی سأنقل بحول الله تعالی وقوته کلامه فی الأمهات الأربع من کتبه ورسائله لیراه الألباء (جمع لبیب) فیتحققوا شذوذه عن السواد الأعظم، ثم ابطله مفصلاً بالبراهین، وسیأتی شرح حال کل من الثلاثة.
وقد سمیتها: براءة الأشعریین من عقائد المخالفین، وقد انتظمت فی أربعة فصول وخاتمة، فرحم الله تعالی مسلماً عرف قدره، ولم یتعد طوره، وسلم من داء الإعجاب والثقة بنفسه، وحجزه وقار العلم عن نهش أعراض أئمة الإسلام وعلمائه فـ (إن ید الله علی الجماعة)... .
منابع
- کتاب: «برائت اشاعره از عقاید مخالف». الکندی، فهرست الکترونیکی مؤسسه دومینیکن. بایگانی شده از نسخه اصلی در 19 اکتبر 2018.
- ر. ک؛ محمد یونس. برچیده شدن گفتمان افراط‌گرایی مقدم بر تجدید گفتمان دینی است. روزنامه الاتحاد امارات. بایگانی شده از نسخه اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۷.
- کتاب: برائت اشاعره از عقاید مخالفان، تالیف: ابی حامد بن مرزوق، ناشر: مطبعه العلم - دمشق، 1967م، جزء اول، ص 3-5.