آیت الکرسی

نام	آیه الکرسی
واقع در سوره	بقره
شماره آیه	۲۵۵
جزء	۳
مکان نزول	مدینه
درباره	توحید، اسما و صفات

آیَتُ الکُرسی، نام یک یا چند آیه از قرآن است که خواندن آن بسیار ثواب داشته و شخص را از بلایا دور می‌کند. پیامبر اکرم(ص) آیةالکرسی را با عظمت­‌ترین و سید آیات قرآن کریم دانسته­‌اند. ائمه معصومین: به تلاوت آن در زمان­ها و مکان­های گوناگون سفارش کرده­‌اند و آن را چون تابلوی زیبایی که همواره فراروی انسان است، قرار داده­‌اند.

وجه تسمیه آیت الکرسی

آيه 255 سوره بقره/2 به «آية‌الكرسى» مشهور است كه از واژه «كرسى» مذكور در همين آيه گرفته شده: وجود رواياتى منقول از پيامبر(ص)، امامان(ع) و صحابه درباره اين آيه نشان مى‌دهد كه شهرت آن به آية‌الكرسى به صدر اسلام و حتى عصر پيامبر برمى‌گردد.

شأن نزول آیة الکرسی

در مورد شأن نزول آیة الکرسی امام صادق(ع) می‌فرماید: «یهود معتقد بودند وقتى خداى توانا آسمان‌‌ها و زمین را آفرید در حالى‌که بر فراز کرسى نشسته بود که روى دو زانوى خود تکیه کرده بود و بدین وسیله رفع خستگى نمود؛ لذا آیة الکرسی بر ردّ اعتقاد آنان نازل شد».

اهمیت و جایگاه «آیة الکرسى»

در اهمیت و فضیلت آیة الکرسی احادیث زیادی با ثواب‌های گوناگون نقل شده است، که برای نمونه دو مورد بیان می‌شود: پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «برگزیده قرآن سوره بقره و برگزیده بقره، آیة الکرسى است، در آن پنجاه کلمه است و در هر کلمه‌اى پنجاه برکت است». همچنین امام صادق(ع) می‌فرماید: «براى هر چیز نخبه‌اى است و نخبه و قلّه قرآن، آیة الکرسى است هر کس یک‌بار آن‌را بخواند خداوند هزار ناگوارى از ناگواری‌هاى دنیا و هزار ناگوارى از ناگواری‌هاى آخرت را از او بر می‌گرداند، آسان‌ترین ناگوارى دنیا فقر و سهل‌ترین ناگوارى آخرت عذاب قبر است و من به امید ارتقای درجه و مقامم آن‌را می‌خوانم»‏. در روایات به خواندن آیة الکرسی در منزل، در تعقیب نمازها، موقع خواب، هنگام خارج شدن از منزل، زمان سوار شدن بر مرکب، وقت زیارت قبور مؤمنان و... سفارش شده است.

حدود آیة الکرسی

در مورد حدود آیة الکرسی دو دیدگاه وجود دارد و قائلان به هر دیدگاه، دلایلی ارائه کرده‌اند که به اختصار بیان می‌شود.

آیة الکرسی، یک آیه است؛ یعنی از «اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ» تا «وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظِیمُ» است:

1. ظاهر بسیارى از روایات همین را تأیید می‌کند، بویژه این‌که آنچه مشهور است و در روایات آمده عبارت «آیة الکرسى» است که کلمه «آیة» مفرد است و تنها شامل یک آیه می‌شود. و اگر تا «هُمْ فِیها خالِدُونَ» بود باید تعبیر به آیات می‌شد.
2. اضافه شدن آیه به کرسى هم، مؤیّد دیگر است؛ زیرا آیه‌ای که مشتمل بر لفظ «کرسى» است، آیه 255 سوره بقره بوده، ولی در آیات بعد از آن، لفظ کرسى نیامده است.
3. تمام مفسران شیعی و سنی؛ فضائل و خواص آیة الکرسى را ذیل آیه 255 سوره بقره بیان کرده‌اند، سپس به تفسیر دو آیه بعد از آن پرداخته‌اند.

برخی نیز آیة الکرسی را تا آیه 257 (هُمْ فِیها خالِدُونَ) دانسته‌اند.

الف. متعارف بودن بین مسلمانان.

ب. در روایات سفارش شده است که آیة الکرسى و دو آیه بعد از آن خوانده شود.

آنچه درباره آیة الکرسی مناسب به نظر می‌رسد این است که؛ با توجه به روایاتی که عنوان «آیة الکرسی» در آن ذکر شده، به همان آیه 255 سوره بقره می‌گویند، اما در برخی روایات علاوه بر سفارش به خواندن آیة الکرسی، به خواندن دو آیه بعد از آن هم سفارش شده است، ولی نه به عنوان آیة الکرسی؛ از این‌رو، میان عرف مؤمنان جا افتاده است که آیة الکرسی به سه آیه 255 تا 257 سوره بقره گفته می‌شود.

آیت الکرسی سید آیات

صدر المتألهین در این باره می گوید: « هنگامی که شخص متفکر تامل نماید و با چشم بصیرت به معارف الهی و مطالب ربوی, از توحید و تقدیس شرح و صفات علیا و افعال عظمی , که آیت الکرسی مشتمل بر آن است بنگرد, آنها را یکجا در آیه ای به جز آیت الکرسی نخواهد یافت. به همین جهت آیت الکرسی به تنهایی سیادت و ریاست را بر سایر آیات خواهد داشت.

رسول خدا(ص) فرمود: در شب معراج دو لوح را دیدم ، که در یک لوح سوره حمد و در لوح دیگر کل قرآن قرار داشت که سه نور از آن می درخشید . پس گفتم ای جبرئیل این نور چیست؟ جبرئیل در جواب گفت : آن سه نور یکی سوره توحید و یکی سوره یاسین و دیگری آیة الکرسی می باشد. پیامبر (ص) فرمودند: در معراج در آسمان هفتم دیدم که ملائکه حجب سوره نور را می خوانند ، خزان کرسی آیة الکرسی و حمله عرش سوره مؤمن را می خوانند. امام صادق (ع) فرمود: همانا من از آیه الکرسی برای بالا رفتن درجات استفاده می کنم. امام صادق (ع) فرمودند: هرگاه سوره حمد و توحید و قدر را با آیه الکرسی بخوانید و بعد از آن برخیزید و و رو به قبله حاجات خود را از خدا بخواهید که حاجاتتان بر آورده خواهد شد زیرا اسم اعظم هستند.

امام علی(ع) فرمودند اگر شما از آثار معنوی آیه الکرسی آگاه بودید در هیچ حال خواندن آن را ترک نمی کردید. امام محمد باقر(ع) فرمودند: هر کس یک بار آیه الکرسی را بخواند خداوند هزار ناراحتی از ناراحتی های دنیا و هزار سختی آخرت رااز او دور می کند که کمترین ناراحتی دنیا فقر و کمترین سختی آخرت فشار قبر است.

رسول خدا در خواب به دختر خویش فرمودند: ترازوی اعمال خویش را با آیه الکرسی سنگین گردان. زیرا هرکس آن را قرائت نماید آسمان وزمین با فرشتگانش به جنبش و حرکت در آیند و خداوند را با صدای بلند به پاکی یاد کنند و او را بزرگ بدارند و تسبیح گویند. پس از آن تمامی فرشتگان از خداوند می خواهند که گناه خواننده آیه الکرسی را ببخشد و از خطا و لغزشش در گذرد. رسول خدا (ص) فرمودند: هرکس آیه الکرسی را یک بار بخواند اسم او از دیوان اشقیا و انسان های بد محو می شود. امام رضا(ع) به نقل از پیامبر فرمودند: هر کس 100 مرتبه آیه الکرسی را بخواند چنان باشد که همه عمر خود را عبادت کرده باشد.