عمر بن سعد بن‌ ابی‌ وقاص

از ویکی‌وحدت
Ambox clock.svg


نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است.

یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید.
آخرین مرتبه این صفحه در تاریخ زیر تغییر یافته است: ۰۹:۲۳، ۱۳ اوت ۲۰۲۲؛


عمر سعد
عمر سعد
نام عمر بن سعد بن ابی‌وقّاص‌ بن مالک‌ بن اُهَیب (وَهَیب) بن عبدمناف‌ بن زهره‌ بن کلاب‌ بن مُرّه
القاب و سایر نام‌ها ابوحفص • زُهری • قرشی • مدنی
درگذشت در 65 یا 66 یا 67ق • قیام مختار
دین و مذهب اسلام
فعالیت‌ها تشویق پدرش به ادعای خلافت در ماجرای حکمیت • شهادت علیه حجر بن عدی فرماندهی سپاه کوفه در واقعه کربلا • پرتاب نخستین تیر جنگ به سوی امام حسین(ع) و یارانش • دستور تازاندن اسب بر بدن امام

عمر بن سعد معروف به‌ ابن سعد، فرزند سعد بن‌ ابی‌وقاص از سرداران صدر اسلام بود. او در زمان پیامبر اکرم (و به قولى در دوران عمر) به دنیا آمد، و در نوجوانی همراه پدرش در فتح عراق شرکت داشت. ابن سعد، فرمانده سپاه ابن زیاد در کربلا بود که با امام حسین(ع) جنگید و دستور داد پس از شهادت آن حضرت، اسب بر بدن او تاختند و اهل بیت او را اسیر کرده‌ به کوفه بردند.

عمربن سعد کیست

عمر بن سعد، پسر ابی وقاص بود. پدر عمر، از مشاهیر اصحاب پیامبر اسلام(ص)، و از سرداران صدر اسلام و امرای عرب بود. او جزو اولین افرادی بود که اسلام آورد و در زمان پیامبر(ص) در جنگ‌ های زیادی شرکت کرد.

سعد بن ابی وقاص از طایفه بنی زهره و قریش بود و با مادر پیامبر اکرم(ص) خویشاوندی قبیله‌ ای داشت. مدت سه سال حاکم کوفه شد. و از اعضای شورای شش نفره‌ای بود که برای تعیین خلیفه از جانب عمر انتخاب شده بودند.

مورخان سال تولد عمر بن سعد را سال مرگ عمر بن خطاب و یا در دوران پیامبراکرم(ص) دانسته‌اند. عمر بن سعد بعد از کشته شدن عثمان، پدرش را تشویق کرد تا ادعای خلافت کند، اما پدرش این پیشنهاد را رد کرد. او از جمله اشراف کوفه بود که علیه حجر بن عدی گواهی داد. و این گواهی زمینه‌ ساز شهادت حجر به ‌دست معاویه شد.

گزارش ورود امام حسین(ع) به مکه

خوارزمی به نقل از ابن اعثم کوفی می‌گوید هنگامی که حسین بن علی(ع) به علت خودداری از بیعت با یزید بن معاویه از مدینه مهاجرت کرد و به مکه پناه برد، عمر بن سعد، امیر(یا شاید امیر الحاج) مکه بود. چون تمایل و استقبال حجاج خانه خدا را از حسین(ع) مشاهده کرد به مدینه رفت و برای یزید نامه نوشت و او را از آمدن حسین(ع) به مکه آگاه ساخت.

خیانت به سفیر امام(ع)

مسلم بن عقیل نماینده امام حسین(ع) به کوفه رفت تا از مردم به نفع امام بیعت بگیرد، ابن سعد نیز چون برخی از اشراف کوفه به یزید نامه نوشت و توصیه کرد که اگر می‌خواهد کوفه از دستش خارج نشود، نعمان بن بشیر حاکم وقت کوفه را برکنار سازد. مسلم بن عقیل پس از آنکه به دستور عبیدالله بن زیاد دستگیر شد در مجلس عبیدالله، پنهان از دیگران به عمر بن سعد وصیت کرد، اما ابن سعد وصیت مسلم را برای عبیدالله بازگو کرده و به مسلم خیانت ورزید.

یکی از وصیت های مسلم به ابن سعد این بود که پیکی را به سوی امام حسین(ع) بفرستد تا او را از پیمان­ شکنی مردم کوفه باخبر ساخته و از میانه راه برگرداند. پس از شهادت مسلم، ابن‌ سعد بنا بر وصیت او پیکی را به سوی امام حسین(ع) روانه کرد تا اوضاع کوفه را به امام(ع) خبر دهد. برخی دیگر از منابع بر این اعتقادند که مسلم بن عقیل از محمد بن اشعث خواسته بود تا فردی را به سوی امام حسین(ع) بفرستد و ایشان را از پیمان شکنی کوفیان باخبر سازد.

آرزوی حکومت ری

در زمان واقعه کربلا عمر بن سعد، جوانی جویای مقام بود طبق آنچه که در کتب روایی نقل شده او در گیر و دار توسعۀ حکومت اسلام در سراسر جهان آن روز و گسترش قلمرو حکومت در ایران، بسیار مشتاق حکومت در نواحی مرکزی ایران به مرکزیت ری آن زمان بوده است. منطقه­ ای وسیع و خوش آب و هوا و متنعم و برخوردار از مواهب طبیعی و انسانی. مطابق آنچه سید محمد صحفی در ترجمۀ کتاب شریف «اللهوف علی قتل الطفوف» یا همان مقتل لهوف سید ابن طاوس می­نویسد آرزوی عمر سعد در حکومت بر ری در حال تحقق بود.

همزمان با ورود امام حسین(ع) به عراق، یزید خلیفۀ تازه بر تخت نشسته، حکم ولایت او بر ری را به همراه ۴۰۰۰ نفر سواره نظام جنگی، برای عزیمت به ری به وی می سپارد. او عازم سفر می­ شود که خبر حرکت امام حسین(ع) به سوی کوفه، عبیدالله بن زیاد را وامیدارد تا ابن سعد را برای مقابله با امام بفرستد. وی ابتدا از این کار سرباز میزند، اما عبیدالله بن زیاد او را تهدید میکند که یا باید به مقابله با حسین (ع) برود و یا فرمان حکومت ری را پس دهد.

عمر بن سعد از علمای اسلامی بود و می­دانست کشتن فرزند پیغمبر و ارتکاب این جنایت گناهی نابخشودنی است به همین خاطر یک شب را از یزید مهلت گرفت تا تصمیم بگیرد. همۀ خردمندان قوم او را از مقابلۀ با سید الشهداء بر حذر داشتند ولی عشق بی­ انتها به قدرت چنان قلب او را تسخیر کرده بود که هیچ نصیحتی اثرگذار نبود. فردای آن روز عمر بن سعد برخلاف نظر دوستان و آشنایان، راه کربلا را در پیش گرفت و با چهار هزار نفر سپاهی، عازم نبرد با امام(ع) گردید.

ارسال پیک نزد امام حسین(ع)

عمر سعد جمعه، دوم یا ۳ محرم ۶۱ ق /۶۸۰ م وارد کربلا شد و قره بن قیس حنظلی را به نزد امام حسین(ع) فرستاد تا از امام بپرسد که برای چه به عراق آمده است ؟ امام در جواب پاسخ داد که مردم کوفه از من دعوت کرده‌اند، از این روی به عراق آمده‌ام، حال اگر نمی‌خواهند برمی‌گردم. ابن سعد پاسخ امام را به عبیدالله نوشت، اما اطرافیان عبیدالله مانند شمر بن ذی الجوشن و دیگران که طرفدار جنگ با امام حسین(ع) بودند، عبیدالله را از نشان دادن نرمش در مقابل امام منع کردند.

عبیدالله برای ابن سعد که ابتدا می‌خواست این موضوع را با صلح فیصله دهد، نوشت که یا با حسین(ع) جنگ کند و یا فرماندهی سپاه کوفه را به شمر بن ذی الجوشن واگذارد، اما ابن سعد در پاسخ این نامه به شمر گفت که او خود امیر سپاه خواهد بود و با حسین(ع) جنگ خواهد کرد. او در پی دستور ابن زیاد، پنج هزار سوار را بر شریعه فرات گماشت تا مانع از برداشتن آب توسط سپاه امام شوند.

منبع