ابوریحان بیرونی: تفاوت میان نسخه‌ها

<div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA500; line-height:1.4em; padding-bottom: 7px;"><noinclude>

[[پرونده:Ambox clock.svg|60px|بندانگشتی|راست]]

'''''نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است. '''''<br>

 

<div class="wikiInfo">[[پرونده: ابوریحان بیرونی.jpg|جایگزین= ابوریحان بیرونی|بندانگشتی| ابوریحان بیرونی]]

 

 

=معرفی اجمالی=

 

ابوریحان بیرونی از مورد شخصیت‌هایی است که با پیشرفت علوم، ابعاد شخصیت علمی‌اش برای جهانیان آشکار شد.

آنچنان وزن مخصوص این اجسام را دقیق محاسبه کرده که اختلاف آنها با وزن‌های مخصوصی که دانشمندان قرون اخیر با توجه به تمام وسائل جدید خود تهیه کرده‌اند، بسیار ناچیز است.

او به شهرهای مختلفی سفر می‌کرد و به اندازه‌گیری طول و عرض جغرافیایی آنها می‌پرداخت، پس موقعیت هر شهر را در روی یک کره مشخص می‌کرد و پس از سالها توانست آن نقاط را در روی یک نقشه مسطح پیاده کند و این مقدمه علم «کارتوگرافی»<ref>یکی از شاخه‌های علم جغرافیا می‌باشد.</ref> است که با ابوریحان شروع شد<ref>حکیمیان ابوالفتح، زندگی‌نامه، ابوریحان، ص 403، ناشر آفتاب، سال 1352ش، تهران.</ref>.

ابوریحان بیرونی نسبت به زمان خود، دقیق‌ترین رقم مربوط به طول محیط کره‌ی زمین را حساب کرده و امکان حرکت زمین را به دور خویش مطرح ساخته است<ref>حکیمیان، ابوالفتح، زندگی نامه ابوریحان، ص 5.</ref>.

 

 

ابوریحان محمدبن احمد البیرونی ملقب به ابوریحان بیرونی، فیلسوف و جغرافی‌دان و فیزیک‌دان و ریاضی‌دان، بزرگ ایران در سوم [[ذی‌الحجه]] سال 362 هـ.ق در حوالی [[خوارزم]] متولد گردید<ref>.گردیزی، زین الاخبار، ص 15، نامه انتشارات مرکزی، تهران.</ref>.

اینکه چرا به ابوریحان لقب بیرونی دادند، علتهای متعددی ذکر کرده‌اند که مشهورترین آن این است که: بیرون همان معنای فارسی امروزی را دارد، لذا منظور از بیرونی یعنی خارج از شهر خوارزم. در واقع چون ابوریحان در اطراف شهر خوارزم و در یک روستا متولد شد، به او لقب بیرونی، یعنی خارج از خوارزم دادند<ref>سمعانی، الانساب، ج2، ص 392، چاپ اول ، بیروت دار الجنان، سال 1408 قمری.</ref>. بعضی‌ها هم گفته اند چون ابوریحان به غیر از مدت كمی از عمرش، بقیه‌ی عمر خود را در خارج از خوارزم گذراند، به او لقب بیرونی داده اند<ref> شرح حال نابغه ایران ابوریحان، علی اكبر دهخدا؛ ص 21، چ دوم، تهران، انتشارات ظهور سال 1352.</ref>.

تحصیلات او در خوارزم صورت گرفت و بنا بر گفته "نامه‌ی دانشوران" در تمام مدت تحصیل، نه در تعلیم زبانش از بیان فراغت یافت و نه دستش از قلم و در علم سیر<ref>علمی كه در مورد سرگذشت و اموال شخصیت‌های برجسته تاریخ سخن به میان می‌آورد.</ref> و تواریخ سرآمد روزگار خود شد. تا آنجا كه [[بیهقی]]<ref>از مورخین قرن 6 هجری.</ref> در مقام اثبات صدق ادعای خود به اخبار و روایات او استناد می‌كند.

پس از آنكه [[سلطان محمود غزنوی]] بر آن سامان دست یافت، ابوریحان را به غزنین برد<ref>از شهرهای خراسان قدیم كه اكنون در افغانستان امروزی است.</ref>، ابوریحان از حضور در دربار سلطان محمود و برادران و پسران او حُسن استفاده كرد و در سفرهای جنگی محمود به [[هندوستان]] شركت کرده و در مسافرتهای ممتد به آن دیار ضمن معاشرت با دانشمندان آن سامان از علوم و عقاید متداول آن سرزمین كسب اطلاع ژرف نمود<ref>سید حسن امین، مستدركات اعیان الشیعه، ج 7، ص 236، بیروت، دارالتعاریف للمطبوعات.</ref>. و همین آشنایی با فرهنگ هند است كه او را در تألیف كتاب ارزشمند «ماللهند» دربارهٔ گذشته و فرهنگ هند و ترجمه چندین كتاب از زبان سانسكریت یاری كرده است<ref> جمعی از نویسندگان بررسی‌هایی درباره ابوریحان به مناسبت هزاره و عادت او، ص 292 – 325 تهران، ناشر خرمی، سال 1351.</ref>.

بیرونی مدت زیادی از عمر خویش را ، البته به صورت متناوب در [[هند]] به سر برد. او در این مدت طولانی به مطالعه و بررسی در تاریخ، عقاید، رسوم و [[فلسفه]] مردم هند پرداخت. نکته جالب این است که علمای هند در آغاز آشنایی با ابوریحان، به دیده شک در او می نگریستند و از مجالست و مصاحبت با او طفره می رفتند و حتی او را از نظر علمی در شان مباحثه نمی دانستند، اما چندی نگذشت که بیرونی توانست اعتماد دانشمندان هندی را جلب کرده و با دعوت از آنان و ترتیب دادن جلسات متعدد توانست شمه ای از تمدن اسلامی ایران را به ایشان نشان داده و در مقابل، مطالعات عمیقی در رسوم و پیشینه آنان داشته باشد .اهمیت کتاب "ماللهند" در معتبر و مستند بودن اطلاعات آن است، و امروز که هزار سال از نگارش آن می گذرد، هنوز به عنوان یک مرجع معتبر، انتخاب اول هند شناسان است.

=نوآوری‌های ابوریحان=

ابوریحان تحقیقات تجربی و مطالعات علمی خود را كه براساس اصول ریاضی استوار كرده است، مسائل بدیع و جدیدی را مطرح می‌كند و در بعضی از قسمت‌ها، اصول و قواعدی بنا نهاده است كه تا آن زمان سابقه نداشت و یا به صورت فرضیه‌هایی پراكنده دیده می‌شد، اما قطعیت نداشت. ابوریحان قاعده‌ی بالا رفتن آبها را از فواره‌ها و چشمه‌ها بیان كرده است. وی روشن كرده است كه چگونه چشمه‌ها جوشان می‌شوند و چگونه ممكن است، آبها را از عمق چاهها و چشمه‌ها به قلعه‌ها و مناره‌ها جاری كرد. او محیط زمین را به دست آورد و ماه و سال و ایام هفته را در نزد اقوام و ملل مختلف بیان كرد. ابوریحان در باب رؤیت و شعاع نور نظر و رأی [[ابن هیثم]] را پذیرفته است كه شعاع نور از جسم مرئی به چشم می‌آید.

هم‌چنین ابوریحان در علوم فلسفه، [[ادیان و مذاهب]]، اعیاد فرس (عیدهای فارسیان زرتشت) در شعر و ادبیات، تاریخ و سیره، جامعه‌شناسی، و... تبحر داشت و آثاری نیز دارد<ref>بررسی‌هایی درباره ابوریحان، ص 310.</ref>.

درباره‌ی اینكه بیرونی به كدامیك از [[مذاهب اسلامی]] عقیده داشته است، ابهام وجود دارد. بسیاری از عبارتها حاكی از گرایش عمیق او به [[تشیع]] است، گذشته از عبارتهای دعایی معمول كه پی‌درپی درباره‌ی [[حضرت علی(ع)]] و خاندان [[پیامبر(ص)]] به كاربرده است. این دلبستگی او بخصوص هنگام ذكر تفصیل واقعه و مراسم [[عاشورا]] و [[غدیر خم]] و واقعه [[مباهله]] آشكار می‌شود. بیرونی از [[خداوند]]، بخصوص برای شیعیان [[زیدی]] طلب حفاظت می‌كند و ضمن اشاره به چگونگی شهادت [[زیدبن علی]]، او را به عنوان امام نام می‌برد؛ اما با این حال، در جدولی كه برای ذكر حوادث [[تاریخ اسلام]]، به ترتیب زمانی از ابتدای هجرت تا روزگار خویش، تنظیم كرده از زمان رحلت [[حضرت محمد(ص)]] به بعد را با سه دوره [[خلافت]]، امارت، [[امامت]] مشخص می‌كند.

 

اما آنچه كه از آثار ابوریحان برمی‌آید؛ مثل كتاب: «الآثار الباقیه»، ایشان شیعه‌ی اثنا عشری نبود. بلكه ایشان شیعه زیدی (چهار امامی) بودند<ref>سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج9، ص 66، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت.</ref>.

 

# 17 كتاب در مورد نحوه‌ی محاسبه قضایای هندی و محاسبه محیط و مساحت اشیاء،

=درگذشت=

 

=منبع=

 

[[رده:دانشمندان مسلمان]]

[[رده:فیلسوفان اسلامی]]