۸۵٬۸۱۰
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'رده:مفاهیم اسلامی' به 'رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی'
Mohsenmadani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'رده:مفاهیم اسلامی' به 'رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی') |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
این نوشتار به معنای '''حسن خلق''' و نوع رفتار نیکو و شایسته که [[اسلام]] برآن تکیه کرده می‌پردازد و به مفاهیم مرتبط با '''حسن خلق''' اشاره دارد. | این نوشتار به معنای '''حسن خلق''' و نوع رفتار نیکو و شایسته که [[اسلام]] برآن تکیه کرده می‌پردازد و به مفاهیم مرتبط با '''حسن خلق''' اشاره دارد. | ||
==معنای حسن خلق== | == معنای حسن خلق == | ||
در ذیل به معنای لغوی و اصطلاحی حسن خلق اشاره خواهد شد. | در ذیل به معنای لغوی و اصطلاحی حسن خلق اشاره خواهد شد. | ||
'''در لغت''' | '''در لغت''' | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۳: | ||
خُلق عبارت است از [[ملکه نفسانی|ملکه‌ای راسخ در نفس]] (چه خوب و چه بد) که در مقابل عمل قرار دارد. <ref>مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج۸، ص۱۶۶، ۱۴۰۴ ق.</ref> | خُلق عبارت است از [[ملکه نفسانی|ملکه‌ای راسخ در نفس]] (چه خوب و چه بد) که در مقابل عمل قرار دارد. <ref>مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج۸، ص۱۶۶، ۱۴۰۴ ق.</ref> | ||
و حُسن در لغت یعنی زیبایی؛ بنابراین، حُسن خلق در لغت یعنی ملکات اخلاقی زیبا. | و حُسن در لغت یعنی زیبایی؛ بنابراین، حُسن خلق در لغت یعنی ملکات اخلاقی زیبا. | ||
'''در اصطلاح''' | '''در اصطلاح''' | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۳: | ||
۳. فرد همتی جز خدا نداشته باشد و جلوه الهی را مشاهده کند و دیگر جفای خلق را به آن انگیزه تحمل نماید.<ref>. ورام بن ابی‌فراس، مسعود بن عیسی و عطایی، محمد رضا، مجموعه ورّام، آداب و اخلاق در اسلام ترجمه تنبیه الخواطر، ص۱۷۴.</ref> | ۳. فرد همتی جز خدا نداشته باشد و جلوه الهی را مشاهده کند و دیگر جفای خلق را به آن انگیزه تحمل نماید.<ref>. ورام بن ابی‌فراس، مسعود بن عیسی و عطایی، محمد رضا، مجموعه ورّام، آداب و اخلاق در اسلام ترجمه تنبیه الخواطر، ص۱۷۴.</ref> | ||
به نظر می‌رسد سه تعریف فوق، همگی قابل انطباق بر روایات هستند و بلکه مراتب حسن خلق می‌باشند. توضیح این‌که تعریف اول را باید خوشرویی نامید که در مدخلی به همین قلم تدوین شده است. و همانطور که مرحوم نراقی فرمودند <ref>ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)، ص۱۱، قم، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.</ref> | به نظر می‌رسد سه تعریف فوق، همگی قابل انطباق بر روایات هستند و بلکه مراتب حسن خلق می‌باشند. توضیح این‌که تعریف اول را باید خوشرویی نامید که در مدخلی به همین قلم تدوین شده است. و همانطور که مرحوم نراقی فرمودند <ref>ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله)، ص۱۱، قم، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.</ref> | ||
تعداد قابل توجهی از مصادیق حُسن خلق که در این مقاله ذکر شده است نیز ناظر به این معنی است. معنی دوم نیز قابل انطباق بر برخی مصادیق حُسن خلق است که در ادامه ذکر خواهند شد. معنی سوم نیز مورد توجه اشاراتی لطیف از قرآن و روایات است، همانطور که برخی بزرگان معتقدند حُسن خلقی که سبب برتری پیامبر اکرم بر سایر انبیا شد، <ref>دیلمی، حسن، ارشاد القلوب الی الصواب، ج۱، ص۲۰۵، قم، شریف رضی چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.</ref> | تعداد قابل توجهی از مصادیق حُسن خلق که در این مقاله ذکر شده است نیز ناظر به این معنی است. معنی دوم نیز قابل انطباق بر برخی مصادیق حُسن خلق است که در ادامه ذکر خواهند شد. معنی سوم نیز مورد توجه اشاراتی لطیف از قرآن و روایات است، همانطور که برخی بزرگان معتقدند حُسن خلقی که سبب برتری پیامبر اکرم بر سایر انبیا شد، <ref>دیلمی، حسن، ارشاد القلوب الی الصواب، ج۱، ص۲۰۵، قم، شریف رضی چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.</ref> | ||
خصوص خوشرویی نیست؛ بلکه تخلق به اخلاق الهی و صفات عالی او در همه شئون زندگی با همه خلق است که آن حضرت | خصوص خوشرویی نیست؛ بلکه تخلق به اخلاق الهی و صفات عالی او در همه شئون زندگی با همه خلق است که آن حضرت بهره فراوان‌تری از آن داشته‌اند. | ||
==مفهوم خاص و عام== | == مفهوم خاص و عام == | ||
مفهوم حسن خُلق در سنّت اسلامی، در دو دلالت خاص و عام به کار می‌رود. | مفهوم حسن خُلق در سنّت اسلامی، در دو دلالت خاص و عام به کار می‌رود. | ||
در معنای خاص، حسن خلق بر فضائل اخلاقیِ ناظر بر مدارا و حسن معاشرت با مردم دلالت دارد و در معنای عام، مراد از آن، مجموعه | در معنای خاص، حسن خلق بر فضائل اخلاقیِ ناظر بر مدارا و حسن معاشرت با مردم دلالت دارد و در معنای عام، مراد از آن، مجموعه تمامی‌رفتارهای نیکو و اخلاق پسندیده است. | ||
حسن خلق، به معنای نرم‌خویی، پاکیزه‌گفتاری، گشاده‌رویی و منش زیبا و با دیگران پاکیزه برخورد کردن است. | حسن خلق، به معنای نرم‌خویی، پاکیزه‌گفتاری، گشاده‌رویی و منش زیبا و با دیگران پاکیزه برخورد کردن است. | ||
===مفاهیم مرتبط=== | === مفاهیم مرتبط === | ||
این مفاهیم، واژه‌هایی هستند که در [[قرآن کریم]]، روایات شریف یا منابع اخلاق اسلامی به گونه‌ای هم‌معنی با خوش‌خلقی یا جزء لازم خوش خلقی یا از مصادیق برتر حسن خلق و یا نقطه مقابل آن هستند: | این مفاهیم، واژه‌هایی هستند که در [[قرآن کریم]]، روایات شریف یا منابع اخلاق اسلامی به گونه‌ای هم‌معنی با خوش‌خلقی یا جزء لازم خوش خلقی یا از مصادیق برتر حسن خلق و یا نقطه مقابل آن هستند: | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۶: | ||
در روایت دیگری این صفات را بهترین اخلاق در دنیا و آخرت نامیده‌اند. | در روایت دیگری این صفات را بهترین اخلاق در دنیا و آخرت نامیده‌اند. | ||
امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: مکارم اخلاق از مختصات سرشتی انبیای الهی است که اگر | امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: مکارم اخلاق از مختصات سرشتی انبیای الهی است که اگر آنها را در خود یافتید خدا را شکر کنید وگرنه آنها را از خدا خواسته و برای به دست آوردن آنها تلاش کنید و آنها ده صفت‌اند: یقین، قناعت، صبر، شکر، بردباری، حسن خلق، سخاوت، مروت، غیرت، شجاعت. | ||
در روایت دیگری، صدق و ادای امانت را هم افزودند. | در روایت دیگری، صدق و ادای امانت را هم افزودند. | ||
| خط ۶۵: | خط ۶۲: | ||
*۵. خلق عظیم: که خدای متعال، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) خود را به آن می‌ستاید و همان مکارم تکمیل شده است که طبق روایت فوق در انبیا همگی مسجّل بوده است و در پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) به کمال رسید، همانطور که فرمودند: من مبعوث شدم تا مکارم اخلاق را به کمال برسانم. | *۵. خلق عظیم: که خدای متعال، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) خود را به آن می‌ستاید و همان مکارم تکمیل شده است که طبق روایت فوق در انبیا همگی مسجّل بوده است و در پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) به کمال رسید، همانطور که فرمودند: من مبعوث شدم تا مکارم اخلاق را به کمال برسانم. | ||
== پانویس == | |||
= | {{پانویس}} | ||
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]] | |||
[[رده: | |||