رشیدیه‏ از شاخه‌های فرقه خوارج و قسم پنجم از ثعالبه اند. اعضای این فرقه، پیرو شخصی به نام رشید طوسی هستند. محمدبن عبدالکریم شهرستانی این فرقه را رشیدیه و اصحاب‌ رشید‌ طوسی نوشته و آنان را «عشریه» نیز خوانده است. رشیدیه با تکیه بر مسائل فقهی و اقتصادی، با اهل‌سنت مخالفت می‌کردند[۱].

رشیدیه ( عشریه)
نامرشیدیه ( عشریه)
نام رایجرشیدیه
موسسرشید طوسی

وجه تسمیه به عشریه

فرقه رشیدیه به عشریه نیز معروف بودند، از این جهت که در زکات به جای پرداخت یک‌دهم از محصولی که با آب نهر و رود آبیاری می‌شده ــ چنان‌که نظر زیاد بن‌عبدالرحمان، فقیه ثعالبه نیز بوده است ــ یک بیستم از محصول را پرداخت می‌کرده‌اند، چرا که زیاد‌بن‌عبدالرحمان تَبَرّی از کسانی را که یک بیستم می‌پرداخته‌اند، روا نمی‌دانسته است.[۲] [۳][۴].

عقاید

رشید معتقد بود از (زکات) زمین‌هایی ‏که با آب چشمه‌سار و رودها آبیاری شود، نیم‌عشر و زمین‌هایی که با آب باران سیراب شود، یک عشر کامل باید گرفت. زیاد‌بن‌عبدالرحمن که از خوارج بود، با وی مخالفت کرد و گفت از (زکات) زمین‌هایی که با چشمه‌سار و رودخانه‌ها آبیاری شود، باید عشر‌کامل گرفت. [۵].[۶] [۷][۸]. اضافه بر‌این، می‌توان گفت که رشیدیه چون از شاخه‌های ثعالبه هستند، از این‌جهت، تابع عقاید ایشان نیز می‌باشند.از جمله اینکه گرفتن زکات از بندگان (بردگان) وقتی که دیگر بی‌نیاز شدند یا دادن زکات به آنها وقتی که محتاج شدند، جایز است.[۹] [۱۰] [۱۱][۱۲] [۱۳] [۱۴] [۱۵] [۱۶]

پانویس

  1. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 203.
  2. اشعری،علی‌بن‌اسماعیل، مقالات الاسلامییّن، چاپ هلموت ریتر، ویسبادن ۱۴۰۰/۱۹۸۰، ج۱، ص۹۹-۱۰۰.
  3. بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بین الفرق، بیروت:دارالکتب العلمیه، (بی تا)، ج۱، ص۸۲.
  4. شهرستانی، محمد‌بن‌عبدالکریم، الملل و النحل، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶، ج۱، ص۱۳۲.
  5. مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ دوم، ص 203 با ویرایش و اصلاح عبارات
  6. شهرستانی محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ترجمه افضل الدین صدر ترکه اصفهانی، به تصحیح سید محمد رضا جلالی نایینی، چاپ تهران، سال 1321 شمسی، ص 119
  7. بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، به اهتمام محمد زاهد بن حسن الکوثری، چاپ قاهره، سال 1948 میلادی، ص 61
  8. رسعنی عبدالرزاق، مختصر الفرق بین الفرق، به اهتمام فیلیپ حتی، چاپ مصر، سال 1924 میلادی، ص 87.
  9. اشعری، علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامییّن، چاپ هلموت ریتر، ویسبادن سال ۱۴۰۰ قمری و 1980 میلادی، ج۱، ص۹۸.
  10. شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، بیروت سال ۱۴۰۶ قمری و ۱۹۸۶ میلادی، ج۱، ص۱۳۱.
  11. همچنین گفته شده است که این فرقه همچون ثعالبه، منکر قضا‌و‌قدر الهی بودند.
  12. ابن جوزی، تلبیس ابلیس، بیروت، سال 1368 قمری، ج۱، ص۲۰.
  13. محمودطاهر غزالی (نظام)، رسالة معرفة المذاهب، ج۱، ص۸۰
  14. هفتادوسه ملت، یا اعتقادات مذاهب، رساله‌ای در فرق اسلام از آثار قرن هشتم هجری، ص ۴۱، چاپ محمدجواد مشکور، تهران، نشر عطائی، سال ۱۳۳۷ شمسی
  15. همچنین باور داشتند که کودکان در عذاب پدران‌شان شریک‌اند.
  16. اشعری، علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامییّن، چاپ هلموت ریتر، ویسبادن، سال ۱۴۰۰ هجری قمری و ۱۹۸۰ میلادی، ج۱، ص۱۰۰.