بیست و ششمین اجلاس مجمع فقه اسلامی
| بیست و ششمین اجلاس مجمع فقه اسلامی | |
|---|---|
 | |
| نام رویداد | بیست و ششمین اجلاس مجمع فقه اسلامی |
| روز رویداد | یک‌شنبه تا چهارشنبه به مدت 4 روز |
| مکان رویداد |
|
| پیامدها |
|
بیست و ششمین اجلاس مجمع فقه اسلامی، روز یک‌شنبه 14 اردیبشت‌ماه 1404 ش، برابر با 4 آوریل 2025 م، با حضور جمعی از علمای جهان اسلام و با نظارت شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست‌وزیر و وزیر امور خارجۀ قطر در دوحه پایتخت این کشور و با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حمید شهریاری، دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری به نمایندگی از کشور ایران برگزار شد. شورای مجمع جهانی فقه اسلامی، پژوهش‌های ارسالی را در طول پنج روز و با حضور 230 عالم و کارشناس از بیش از 60 کشور جهان مورد بررسی قرار می‌دهد. دکتر شهریاری در این اجلاس مقاله‌ای با عنوان «اثر الأمراض النفسية علی الأهلیة في الشریعة» را ارئه داده است.
سخنرانان
وزیر اوقاف و امور اسلامی قطر
در آیین افتتاحیۀ این نشست که تا روز پنج‌شنبه 18 اردیبهشت‌ماه ادامه دارد، غانم بن شاهین، وزیر اوقاف و امور اسلامی قطر ضمن خوش‌آمدگویی به علما و کارشناسان شرکت‌کننده در این اجلاس، بر اهمیت میزبانی دولت قطر از این رویداد علمی جهانی در راستای تقویت نقش فقه و اندیشۀ اسلامی در معالجۀ مسائل معاصر تاکید کرد.
دبیرکل سازمان همکاری اسلامی
در ادامۀ این نشست حسین ابراهیم طه، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی، درخصوص نقش برجستۀ علما در اجتهاد از طریق صدور فتوا و تبیین موضع اسلام در خصوص مسائل معاصر و نوظهور سخن گفت. وی همچنین از تلاش‌های مجمع جهانی فقه اسلامی برای آگاه‌سازی امت مسلمان و نشر ارزش‌های مداراگرانه اسلام در جهانی که شاهد تحولات مداوم است، قدردانی نمود.
رئیس مجمع جهانی فقه اسلامی
شیخ صالح بن عبدالله بن حمید، امام و خطیب مسجدالحرام و رئیس مجمع فقه اسلامی نیز در خصوص اهمیت موضوعاتی که در این دوره از اجلاس مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد، سخن گفت و تاکید کرد که این موضوعات مسائل مهمی هستند که به اجتهاد جمعی نیاز دارند.
دبیرکل مجمع جهانی فقه اسلامی
قطب مصطفی سانو، دبیرکل مجمع فقه اسلامی با تاکید بر اهمیت موضوعات این دوره از اجلاس، این موضوعات را برگرفته از واقعیت خواند که تاثیر زیادی در زندگی فردی و اجتماعی دارند و مهم‌ترین آنها عبارتند از: هوش مصنوعی و احکام و ضوابط آن، قاعده استصحاب و کاربردهای آن در مسائل و رویدادهای معاصر، بازی‌های الکترونیکی و احکام فقهی مربوط به آنها، تأثیر بیماری‌های روانی بر اهلیت در شریعت اسلامی و مسائل نوظهور در صنعت مالی اسلامی. او همچنین اظهار داشت که این دوره از اجلاس، از نظر تعداد پژوهش‌های علمی که شمار آنها به 187 پژوهش می‌رسد و از نظر تعداد شرکت‌کنندگان، بزرگ‌ترین اجلاس به‌شمار می‌رود.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب
تحلیل ساختاری آسیب‌های هوش مصنوعی
دکتر حمید شهریاری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در سخنرانی خود در مجمع جهانی فقه اسلامی قطر با تأکید بر ضرورت تحلیل ساختاری آسیب‌های هوش مصنوعی، خواستار محکومیت کاربردهای نظامی این فناوری توسط رژیم صهیونیستی شد. وی با طبقه‌بندی چالش‌های هوش مصنوعی در ابعاد حقوقی، امنیتی، فنی، اقتصادی و اجتماعی، بر لزوم بررسی تهدیدات فلسفی و آینده‌پژوهانه آن از جمله «فراهوش مصنوعی» و سلاح‌های خودمختار تأکید کرد.
ایشان با بیان مطالب و ملاحظاتی دربارۀ سخنرانی‌های حاضران در خصوص احکام هوش مصنوعی و ضوابط و اخلاقیات آن با تاکید بر ضرورت طبقه‌بندی ساختاری در تحلیل آسیب‌های هوش مصنوعی گفت: فهرست آسیب‌های هوش مصنوعی نیازمند چهارچوبی منطقی و ساختاری است که ابعاد فنی، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی و اعتقادی را دربر گیرد. بر این اساس، پیشنهاد می‌شود این آسیب‌ها در پنج سطح: بُعد حقوقی ـ فقهی، بُعد امنیتی ـ سیاسی، بُعد فنی ـ سیستمی، بُعد اقتصادی و بُعد اجتماعی ـ فرهنگی طبقه‌بندی شوند. وی افزود: صرفِ ذکر آسیب‌ها گرچه ضروری است، اما کافی نیست؛ بلکه باید به‌صورت گسترده‌تری تهدیدات وجودی و فلسفی، به‌ویژه در سطح آینده‌پژوهانه، بیان گردد و با شواهد واقعی و مصادیق عینی مستند شود. از جمله این تهدیدات می‌توان به سناریوهای مربوط به فراهوش مصنوعی (Superintelligence)، فقدان امکان کنترل بلندمدت بر سامانه‌های هوشمند مستقل و واگذاری تصمیمات سرنوشت‌ساز به سامانه‌های بی‌مسئولیت و حکومت‌های فاقد مسئولیت‌پذیری اشاره کرد.
توجه به کاربردهای فعلی هوش مصنوعی
حجت الاسلام والمسلمین شهریاری ابراز داشت: باید نسبت به کاربردهای فعلی این فناوری نیز حساسیت بیشتری نشان داد. سلاح هوشمندی که در ترور شهید یحیی سنوار و شهید اسماعیل هنیه به کار رفت، باید در این اجلاس به‌طور جدی پیگیری شود و اقدامات رژیم صهیونیستی در این زمینه محکوم گردد. این رژیم غاصب دارای سلاح‌های هسته‌ای، سلاح‌های هوشمند و سلاح‌های شیمیایی است، و بر عهدۀ مجامع فقهی است که حرمت به‌کارگیری این سلاح‌ها را تبیین نمایند. این رژیم غاصب با این کاربردها، امنیت جهانی را به‌طور جدی به خطر می‌اندازد و صلح عادلانه را مخدوش می‌سازد و کرامت انسانی را پایمال می‌کند.
بهره‌گیری از منابع بین‌المللی معتبر
دبیرکل مجمع خاطرنشان کرد: بهره‌گیری از منابع بین‌المللی معتبر برای شناخت موضوع و درک ابعاد آن ضرورت است. از جمله این منابع، می‌توان به سند IEEE دربارۀ اخلاق هوش مصنوعی (از ۲۱ تا ۲۵ ژوئن ۲۰۲۱ میلادی)، گزارش یونسکو در موضوع اخلاق هوش مصنوعی که استاد دکتر یاسر عجیل النشمی نیز در سخنان خود به آن اشاره کردند و قانون اتحادیۀ اروپا در زمینۀ هوش مصنوعی اشاره کرد که این منابع چهارچوب‌هایی دقیق و قابل مقایسه برای ارزیابی آسیب‌ها و خطرات فراهم می‌کنند.
اتخاذ رویکرد تحلیلی و مسأله‌محور
وی در پایان اتخاذ رویکرد تحلیلی و مسأله‌محور به‌جای صرفاً رویکرد خطابی و هشداردهنده را ضروری دانست و افزود: استفاده از تعابیری همچون: «هوش مصنوعی وسیله‌ای برای کشتار، فریب و تدلیس است» بیشتر جنبۀ هشداردهنده دارد تا تحلیلی. چنین زبانی ممکن است برای مخاطبان علمی یا بین‌المللی قانع‌کننده نباشد و نیازمند بازنویسی در چهارچوب تحلیل‌های نهادی و روشمند باشد. همچنین، با اینکه اشاره به مفاهیمی همچون تبعیض الگوریتمی، فقدان شفافیت و ضعف مسئولیت‌پذیری قابل تقدیر است، اما کافی نیست؛ بلکه باید به تحلیل دقیق سازوکارهای فنی پشت این آسیب‌ها پرداخت مانند: ساختار شبکه‌های عصبی، یادگیری ماشین و ماهیت داده‌های مورد استفاده در آموزش و کلان‌داده‌ها. در نهایت تمام این موارد باید به‌گونه‌ای بررسی شود که کرامت انسانی حفظ گردد و از ماشینی شدن جامعۀ انسانی جلوگیری به‌عمل آید[۱].
نگارخانه
نمایی از اجلاس (1)
نمایی از اجلاس (2)
نمایی از اجلاس (3)
نمایی از اجلاس (4)
نمایی از اجلاس (5)
نمایی از اجلاس (6)
نمایی از اجلاس (7)
نمایی از اجلاس (8)
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
- مقاله‌ی دکتر حمیدشهریاری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در بیست و ششمین کنفرانس مجمع فقه اسلامی - قطر 2025 م.
- اجلاس مجمع جهانی فقه اسلامی در قطر آغاز به کار کرد/ تاکید بر پاسخگویی به نیازهای معاصر و توجه به مسئله فلسطین.
پانویس
منابع
- آغاز به کار بیست و ششمین اجلاس مجمع فقه اسلامی در قطر، وب‌سایت خبرگزاری تقریب، تاریخ درج مطلب: 14 اردیبهشت‌ماه 1404 ش، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 15 اردیبهشت‌ماه 1404 ش.