سید مرتضی آوینی
| سید مرتضی آوینی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | سید مرتضی آوینی |
| نام‌های دیگر |
|
| اطلاعات شخصی | |
| سال تولد | 1326 ش، ۱۹۴۸ م، ۱۳۶۷ ق |
| روز تولد | 21 شهریور |
| محل تولد | شهر ری |
| سال درگذشت | 1372 ش، ۱۹۹۴ م، ۱۴۱۴ ق |
| روز درگذشت | 20 فروردین |
| محل درگذشت |
|
| دین | اسلام، شیعه |
| آثار |
|
| فعالیت‌ها |
|
سید مرتضی آوینی، مستندساز، عکاس، روزنامه‌نگار، نویسنده و نظریه‌پرداز سینمای اسلامی، و کارگردان و نویسندۀ مجموعۀ مستند «روایت فتح» بود که در 20 فروردین 1372 ش، در حین فیلمبرداری در منطقۀ فکه در استان خوزستان بر اثر انفجار مین به شهادت رسید و پیکر وی در ۲۲ فروردین با حضور امام خامنه‌ای و هنرمندان و نویسندگان تشییع و در گلزار شهدای بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
زندگینامه
سید مرتضی آوینی در 21 شهریور 1326 ش، در شهر ری، در جنوب تهران، در خانواده‌ای مسلمان از طبقۀ متوسط متولد شد.
تحصیلات
او دورۀ ابتدایی و راهنمایی را در زنجان، کرمان و تهران گذراند و در سال 1344 ش، وارد دانشگاه شد و در مقطع کارشناسی‌ارشد معماری از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد.
فعالیتهای هنری
در طول انقلاب ایران، آوینی فعالیت هنری خود را به‌عنوان کارگردان فیلم‌های مستند آغاز کرد و از فیلم‌سازان برجستۀ جنگی به‌شمار می‌رفت. او بیش از 80 فیلم دربارۀ جنگ ایران و عراق ساخت و روش‌های اصلی فیلمبرداری را ابداع کرد و جنبۀ باطنی جنگ ایران و عراق را بر اساس اندیشۀ عرفانی شیعه به تصویر کشید. بیشتر کارهای او به بازتاب نحوۀ درک بسیجی‌ها از جنگ و نقش آنها در آن اختصاص داده شد. مشهورترین اثر وی مجموعۀ مستند روایت فتح است که در طول جنگ ایران و عراق فیلمبرداری شد.
آثار
روایت فتح
روایت فتح یک مستند مادام العمر از جنگ ایران و عراق بود که بر زندگی روزمرۀ سربازان ایرانی تمرکز داشت. این مجموعه شامل پنج سری بود و به جنبه‌های معنوی جنگ می‌پرداخت. این فیلم یک تجربۀ معنوی مادام العمر را از طریق روایت ایدئولوژیکی خود به تصویر کشید.
آثار نظری
دستخط امضا شده آوینی که روی آن نوشته شده بود: ما این توهم را داریم که ما ماندیم اما شهدا رفتند. اما حقیقت این است که زمان ما را با خودش برد، اما شهدا ماندند.
مقالات
او یک سری مقاله در مجلۀ سوره در نقد تمدن غرب نوشت، موضوعی که بعداً مورد توجه فیلم او (سراب) قرار گرفت.
فیلم‌های منتخب
- شش روز در ترکمن صحرا؛
- سیل خوزستان؛
- خان گزیده‌ها؛
- حقیقت؛
- با دکتر جهاد در بشاگرد؛
- هفت قصه از بلوچستان؛
- با تیپ المهدی در محور رأس‌البیشه؛
- شیر مردان خدا! کرب‌وبلا در انتظار است؛
- شهری در آسمان.
کتاب‌‌های
- هر آنکه جز خود؛
- آیینه جادو؛
- توسعه و مبانی تمدن غرب؛
- گنجینه آسمانی؛
- یک تجربه ماندگار؛
- فردایی دیگر؛
- حلزون‌های خانه به دوش؛
- رستاخیز جان؛
- آغازی بر یک پایان؛
- فتح خون؛
- امام و حیات باطنی انسان؛
- با من سخن بگو دوکوهه؛
- مرکز آسمان؛
- نسیم حیات؛
- سفر به سرزمین نور؛
- انفطار صورت (در باب مبانی نظری هنر).
شهات
سید مرتضی آوینی، در ۲۰ فروردین سال۱۳۷۲ش، در حین فیلمبرداری در منطقۀ فکه در استان خوزستان بر اثر انفجار مین به شهادت رسید و پیکر وی در ۲۲ فروردین با حضور مقام معظم رهبری و هنرمندان و نویسندگان تشییع و در گلزار شهدای بهشت زهرا به خاک سپرده شد[۱].
نام‌گذاری روز شهادت
امام خامنه‌ای پس از شهادت آوینی، وی را «سید شهیدان اهل قلم» اعلام کرد و به مناسبت شهادت وی، بیستمین روز فروردین به افتخار وی در تقویم جمهوری اسلامی ایران، به «روز هنر انقلاب اسلامی» نام‌گذاری شده است[۲].
شهید آوینی به روایت امام خامنه‌ای
نباید بگذارند که کارهای ایشان (شهید آوینی) زمین بماند. این کارها، کارهای با ارزشی بود. ایشان معلوم می‌شود ظرفیت خیلی بالایی داشتند که این قدر کار و این همه را به خوبی انجام می‌دادند. مخصوصا این روایت فتح چیز خیلی مهمی است. شب‌هایی که پخش می‌شد من گوش می‌کردم. ظاهرا سه - چهار برنامه هم بیشتر اجرا نشد. حالا یک مسأله این است که آن کاری را که ایشان کرده‌اند و حاضر و آماده است چگونه از آن بهره‌برداری بشود. یک مسأله هم این است که کار ادامه پیدا کند. آن روز که ما از این آقایان خواهش می‌کردیم و من اصرار می‌کردم که این روایت فتح ادامه پیدا کند درست نمی‌دانستم چگونه ادامه پیدا کند. بعد که برنامه‌ها اجرا شد دیدیم همین است. یعنی زنده کردن ارزش‌های دفاع مقدس در خاطرها. آن خاطره‌ها را یکی یکی از زبان‌ها بیرون کشیدن. و آنها را به تصویر کشیدن و آن فضای جنگ را بازآفرینی کردن. این کاری بود که ایشان داشت می کرد. و هر چه هم پیش می‌رفت بهتر می‌شد. یعنی پخته‌تر می‌شد. چون کار نشده‌ای بود. غیر از این بود که بروند در میدان جنگ و با رزمنده حرف بزنند. آن کار خیلی آسان‌تر بود. این کار هنری‌تر و دشوارتر و محتاج تلاش فکری و هنری بیشتری بود. اول ایشان شروع کرد و بعد کم‌کم بهتر و پخته‌تر شد. من حدس می‌زنم اگر ایشان زنده می‌ماند و ادامه می‌داد این کار خیلی اوج پیدا می‌کرد. حالا هم باید این برنامه دنبال شود. تازه در همین میدان هم منحصر نیست. یعنی بازآفرینی آن فضا از راه خاطره‌ها یکی از کارهاست. در باب جنگ و ادامه روایت فتح کارهای دیگری هم شاید بشود انجام داد. حیف است که این کار تعطیل شود. من خیلی خوشحال شدم از این که زیارتتان کردم[۳].
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- مختصری از زندگینامه شهید، وب‌سایت موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 20 فرودین‌ماه 1404 ش.
- آشنایی با زندگینامه شهید مرتضی آوینی، وب‌سایت موسسه فرهنگی و هنری پیام آزادگان، تاریخ درج مطلب: بی‌تا، تاریخ مشاهدۀ مطلب: 20 فرودین‌ماه 1404 ش.