مكارم بن ادریس الخالصی

نام	مكارم بن ادریس النهر خالصی
القاب و سایر نام‌ها	مكارم بن النهر الخالصی مكارم النهر ملكی
دین و مذهب	اسلام، تسنن

مكارم بن ادریس النهر خالصییا مكارم بن النهر الخالصی یا مكارم النهر ملكی و نووی در کتاب العارف و المعرفه او را مکارم النهر ملکی نیز خوانده استشیخ مکارم النهر مالکی معاصر عبدالقادر گیلانی و شیخ ابوالنجیب سهروردی متوفی در سال (592 هجری قمری) بوده است. لقب نهر نسبت به منطقه نهر ملک شاهی است از مشایخ ارشد صوفیه بوده است. او در قریه الدولاب در کنار رود خالص در شرق بغداد در سرزمین عراق سکونت داشت. وی از برجستگان و بزرگوارترین شیوخ و صاحبان مقامات بود و در آنجا وفات یافت و قبرش زیارتگاه شد. از معاصران او شیخ علی بن هیتی از روستای زریران (متوفی 564 هجری قمری) و ابوالحسن جوسکی که از برجستگان به شمار می‌رفتند بود.

مزار او در تاریخ

به حرم وی در حمله مغول به بغداد در سال 656 هجری قمری / 1258 م اشاره شده است که ذکر شده است که در راه عزیمت هلاکو در بقعه شیخ مکارم اقامت گزید و از آنجا مرحله به مرحله پیمود تا به اردوگاه خود در خانقین رسید. در دوران امپراتوری عثمانی و در جریان لشکرکشی به رهبری سلطان سلیمان برای تصرف بغداد درجنگ با دولت صفوی که به سال فتح بغداد (1534) معروف بود، سلطان با لشکریانش به سوی حرم (شیخ محمد سکران) و (لقمان حکیم) در نزدیکی آن در حرکت بودند به همین دلیل در راه مرقد شیخ مکارم را دیدند. پس سلطان از اسب پیاده شد و حرم او را زیارت کرد، سپس سوار شد و با سپاهیان خود به سوی بغداد حرکت کرد.

گفتار

در وصف محب چنین می‌گوید:محب آن است که به تنهایی و خلوت مأنوس است، از پروردگارش حیا می‌کند، به درگاه او می‌شتابد و به اطاعت او مشتاق است. به ذکر و عبادت او بسیار حریص بوده اشک اشتیاق ریخته و قرب او را می‌طلبد و از فراق او ترسان است. پس دلش از کدورت ها پاک و رازش از اغیار به دور و به محضر الهی متوجه است.

نکات و حکایات فراوانی از وی نقل شده است که البته آمیخته به افسانه و به دور از واقعیت بوده و جزء حکایات اساطیری بوده است.