۲۲٬۰۶۱
ویرایش
شعر آیینی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←سیر تاریخی و ویژگی نخستین اشعار آیینی فارسی
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
با حضور نادرشاه در صحنه قدرت [[ایران]] و با توجه به [[سنی مذهب]] بودن وی، شعر مذهبی فارسی دیگر بار به انزوا گرایید؛ اما با روی کار آمدن حکومت زندیه، اقبال به سرودن شعر مذهبی از سر گرفته شد و کم‌کم از روزگار مشروطه به بعد پایگاه قدرتمندی نزد شاعران و علاقه‌مندان پیدا کرد و با پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] به جریانی پویا و قوی در صحنه ادبیات مطرح شد. [[عمان سامانی]]، از بزرگ‌ترین شاعران مذهبی دوره مشروطه بود، که شعر مذهبی فارسی را در قامتی استوار و با مضامینی ژرف و عمیق ارائه کرد. البته فراز و نشیب‌های یاد شده در ساختار شعر مذهبی باعث ایجاد تحول محتوایی شعر آیینی فارسی نشد. چرا که در دوره صفویه و پس از آن هیچ نهضت اصلاح‌گری شکل نگرفت تا به احیا و بازنگری باورهای مردمی بپردازد. در این عرصه متأسفانه کسی پیدا نشد که بسیاری از باورهایی را که ره آورد سیاست [[عباسیان]]، به نقادی فراخواند.<br> | با حضور نادرشاه در صحنه قدرت [[ایران]] و با توجه به [[سنی مذهب]] بودن وی، شعر مذهبی فارسی دیگر بار به انزوا گرایید؛ اما با روی کار آمدن حکومت زندیه، اقبال به سرودن شعر مذهبی از سر گرفته شد و کم‌کم از روزگار مشروطه به بعد پایگاه قدرتمندی نزد شاعران و علاقه‌مندان پیدا کرد و با پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] به جریانی پویا و قوی در صحنه ادبیات مطرح شد. [[عمان سامانی]]، از بزرگ‌ترین شاعران مذهبی دوره مشروطه بود، که شعر مذهبی فارسی را در قامتی استوار و با مضامینی ژرف و عمیق ارائه کرد. البته فراز و نشیب‌های یاد شده در ساختار شعر مذهبی باعث ایجاد تحول محتوایی شعر آیینی فارسی نشد. چرا که در دوره صفویه و پس از آن هیچ نهضت اصلاح‌گری شکل نگرفت تا به احیا و بازنگری باورهای مردمی بپردازد. در این عرصه متأسفانه کسی پیدا نشد که بسیاری از باورهایی را که ره آورد سیاست [[عباسیان]]، به نقادی فراخواند.<br> | ||
بسیاری از ناروایی‌ها راه خود را در ذهن و زبان مردم ادامه داد و بازتاب این باورها را در متن شعر امروز نیز می‌توان به وضوح دید. تغییر نگرش شاعران در شعر مذهبی، از حالت شخصی به اجتماعی و گستردگی اندیشه، در شعر دوره مشروطه صورت گرفت. شعر مذهبی، به عنوان موضوع انتخاب شد و شاعران معتقد و مذهبی از آن به‌عنوان حربه‌ای در برابر شاعران به اصطلاح روشن فکر استفاده کردند. رویکرد دوباره به شعر آیینی ناشی از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] و شروع حاکمیت مذهبی بر مردم و طرح جامعه [[شیعی]] به‌عنوان بزرگ‌ترین تحول در جغرافیای اندیشه و سیاست اجتماعی، باعث ایجاد تحولاتی درخور در ادبیات [[ایران]] و طرح و اثبات ادبیات‌آیینی شد. | بسیاری از ناروایی‌ها راه خود را در ذهن و زبان مردم ادامه داد و بازتاب این باورها را در متن شعر امروز نیز می‌توان به وضوح دید. تغییر نگرش شاعران در شعر مذهبی، از حالت شخصی به اجتماعی و گستردگی اندیشه، در شعر دوره مشروطه صورت گرفت. شعر مذهبی، به عنوان موضوع انتخاب شد و شاعران معتقد و مذهبی از آن به‌عنوان حربه‌ای در برابر شاعران به اصطلاح روشن فکر استفاده کردند. رویکرد دوباره به شعر آیینی ناشی از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] و شروع حاکمیت مذهبی بر مردم و طرح جامعه [[شیعی]] به‌عنوان بزرگ‌ترین تحول در جغرافیای اندیشه و سیاست اجتماعی، باعث ایجاد تحولاتی درخور در ادبیات [[ایران]] و طرح و اثبات ادبیات‌آیینی شد. | ||
متأثر از تحولات یاد شده، تحولاتی در قلمرو شعر آیینی ایجاد شد، که مهم‌ترین آن تعمیق آگاهی در شعر آیینی معاصر است. پیش از آن پرداختن به هر مضمونی (چه والا و ارزشمدار، و چه نازل و بی مقدار) در | متأثر از تحولات یاد شده، تحولاتی در قلمرو شعر آیینی ایجاد شد، که مهم‌ترین آن تعمیق آگاهی در شعر آیینی معاصر است. پیش از آن پرداختن به هر مضمونی (چه والا و ارزشمدار، و چه نازل و بی مقدار) در گسترۀ شعر مذهبی مسبوق به سابقه بود، نمونه‌های آن را در لابه لای کارنامه شعر مذهبی ایران می‌توان پیدا کرد. بسیای از شاعران مذهبی سرا به جای کمک به بالا رفتن سطح درک مردم، به همراهی و همنوایی با آنان می‌پرداختند. در واقع به جای این که مردم دنباله روِ اندیشه و برداشت‌های شاعران در افق‌های معنایی تازه باشند، بعضی از شاعران، دنباله روِ تفکر مردم بودند. اما این شیوه دیری نپایید که حال مضمون پردازی در شعر مذهبی، در قالب‌های محتوایی شایسته‌تر و ماندگارتری تغییر یافت. نقش آگاهی از تحولات تاریخ و رسیدن به دانش و بینش دینی را کمتر کسی در ارزشمندی و ماندگاری یک اثر نادیده خواهد گرفت. اگر در گذشته شعر مذهبی پیرامون چند موضوع با ابهام فلسفی مضامین موجود در آن می‌چرخید، اما پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] به دلیل تأثیرپذیری از چند عامل، شاعرانی چون؛ [[علی معلم]]، [[سلمان هراتی]]، [[سیدحسن حسینی]]، [[قیصر امین پور]] و... به فلسفه و نگرشی صحیح در مضامین دینی دست پیدا کردند. مطالعات دقیق و عمیق آنان در قلمرو مفاهیم دینی به آنان کمک بسیاری کرد. | ||
نقش آگاهی از تحولات تاریخ و رسیدن به دانش و بینش دینی را کمتر کسی در ارزشمندی و ماندگاری یک اثر نادیده خواهد گرفت. اگر در گذشته شعر مذهبی پیرامون چند موضوع با ابهام فلسفی مضامین موجود در آن می‌چرخید، اما پس از پیروزی انقلاب | |||
حضور شخصیت‌های مطرح انقلابی چون: شهید [[مرتضی مطهری]]، دکتر علی شریعتی و... که در | حضور شخصیت‌های مطرح انقلابی چون: شهید [[مرتضی مطهری]]، دکتر [[علی شریعتی]] و... که در ارائه دانش و بینش مذهبی به جامعه، با سخنرانی و کتاب‌هایی ارزنده، در پیرایش تاریخی مسائل دینی قدم‌های ارزنده‌ای برداشتند، و توانستند تا حدودی از این طریق بدعت‌ها و ناروایی‌هایی را که بر تاریخ اسلام گذشته بود، بزدایند؛ عامل مؤثری در ایجاد فضای مناسب برای ظهور و پیدایش ادبیات انقلابی و مذهبی به‌شمار می‌آید. بدین طریق تلاش‌های صورت گرفته، مورد توجه و بهره‌مندی شاعران آیینی معاصر قرار گرفت و کم‌کم جریانی اصلاح‌گرا و سالم، در حوزه شعر آیینی شکل گرفت؛ که از یک سو سعی در احیای شخصیت‌های تحریف شده دینی نمودند، و از سوی دیگر در ارائه بینش صحیح به جامعه و تغییر ساختار فکری در حیطه ادبیات فارسی، گام برداشتند. نتیجه نگرش تاریخی صحیح به واژه‌ها و همراهی با اصالت و هویتمندی آنها، در کنار پروراندن اندیشه در پس بهره‌مندی از هر عنصر مذهبی، شعر را از حالت روایی و تک زمانی بودن به عرصه ادب فرازمانی سوق داد و در آثار شاعران آیینی فرازهایی ژرف و ماندگار پدید آورد. | ||
بدین طریق تلاش‌های صورت گرفته، مورد توجه و بهره‌مندی شاعران آیینی معاصر قرار گرفت و | |||
نتیجه نگرش تاریخی صحیح به واژه‌ها و همراهی با اصالت و هویتمندی | |||
=منابع= | =منابع= | ||