۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '=پانویس=↵{{پانویس رنگی}}' به '== پانویس == {{پانویس}}') |
جز (جایگزینی متن - 'هی' به 'ه') |
||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
تحقیقاتی که این مرد بزرگ، در زمینه جغرافیا کرده به تازگی در دنیای قرن 18 و 19 میلادی مشخص شده است. از جمله اینکه ابوریحان، اولین کسی بود که از کانالی که [[داریوش]] از [[نیل]] به [[دریای سرخ]] وصل کرد تا بتواند برای لشکرکشی – [[مصر]] تلفات کمتری دهد، آگاهی داد. | تحقیقاتی که این مرد بزرگ، در زمینه جغرافیا کرده به تازگی در دنیای قرن 18 و 19 میلادی مشخص شده است. از جمله اینکه ابوریحان، اولین کسی بود که از کانالی که [[داریوش]] از [[نیل]] به [[دریای سرخ]] وصل کرد تا بتواند برای لشکرکشی – [[مصر]] تلفات کمتری دهد، آگاهی داد. | ||
ابوریحان بیرونی نسبت به زمان خود، دقیقترین رقم مربوط به طول محیط | ابوریحان بیرونی نسبت به زمان خود، دقیقترین رقم مربوط به طول محیط کره زمین را حساب کرده و امکان حرکت زمین را به دور خویش مطرح ساخته است<ref>حکیمیان، ابوالفتح، زندگینامه ابوریحان، ص 5.</ref>. | ||
=زاده= | =زاده= | ||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
ابوریحان محمدبن احمد البیرونی ملقب به ابوریحان بیرونی، فیلسوف و جغرافیدان و فیزیکدان و ریاضیدان، بزرگ ایران در سوم [[ذیالحجه]] سال 362 هـ.ق در حوالی [[خوارزم]] متولد گردید<ref>.گردیزی، زین الاخبار، ص 15، نامه انتشارات مرکزی، تهران.</ref>. | ابوریحان محمدبن احمد البیرونی ملقب به ابوریحان بیرونی، فیلسوف و جغرافیدان و فیزیکدان و ریاضیدان، بزرگ ایران در سوم [[ذیالحجه]] سال 362 هـ.ق در حوالی [[خوارزم]] متولد گردید<ref>.گردیزی، زین الاخبار، ص 15، نامه انتشارات مرکزی، تهران.</ref>. | ||
اینکه چرا به ابوریحان لقب بیرونی دادند، علتهای متعددی ذکر کردهاند که مشهورترین آن این است که: بیرون همان معنای فارسی امروزی را دارد، لذا منظور از بیرونی یعنی خارج از شهر خوارزم. در واقع چون ابوریحان در اطراف شهر خوارزم و در یک روستا متولد شد، به او لقب بیرونی، یعنی خارج از خوارزم دادند<ref>سمعانی، الانساب، ج2، ص 392، چاپ اول ، بیروت دار الجنان، سال 1408 قمری.</ref>. بعضیها هم گفته اند چون ابوریحان به غیر از مدت كمی از عمرش، | اینکه چرا به ابوریحان لقب بیرونی دادند، علتهای متعددی ذکر کردهاند که مشهورترین آن این است که: بیرون همان معنای فارسی امروزی را دارد، لذا منظور از بیرونی یعنی خارج از شهر خوارزم. در واقع چون ابوریحان در اطراف شهر خوارزم و در یک روستا متولد شد، به او لقب بیرونی، یعنی خارج از خوارزم دادند<ref>سمعانی، الانساب، ج2، ص 392، چاپ اول ، بیروت دار الجنان، سال 1408 قمری.</ref>. بعضیها هم گفته اند چون ابوریحان به غیر از مدت كمی از عمرش، بقیه عمر خود را در خارج از خوارزم گذراند، به او لقب بیرونی داده اند<ref> شرح حال نابغه ایران ابوریحان، علی اكبر دهخدا؛ ص 21، چ دوم، تهران، انتشارات ظهور سال 1352.</ref>. | ||
=تحصیلات= | =تحصیلات= | ||
تحصیلات او در خوارزم صورت گرفت و بنا بر گفته " | تحصیلات او در خوارزم صورت گرفت و بنا بر گفته "نامه دانشوران" در تمام مدت تحصیل، نه در تعلیم زبانش از بیان فراغت یافت و نه دستش از قلم و در علم سیر<ref>علمی كه در مورد سرگذشت و اموال شخصیتهای برجسته تاریخ سخن به میان میآورد.</ref> و تواریخ سرآمد روزگار خود شد. تا آنجا كه [[بیهقی]]<ref>از مورخین قرن 6 هجری.</ref> در مقام اثبات صدق ادعای خود به اخبار و روایات او استناد میكند. | ||
او از تربیت و تعلیم [[ابونصر منصور بن علی بن عراقی]]، ریاضیدان معروف زمان خود برخوردار بود. كتاب «آثار الباقیه» خود را در سال 391 بنام او تالیف كرد. پس از مدتی توقف در [[گرگان]] و [[عراق]] دوباره آهنگ خوارزم كرد و در خدمت آل مأمون از ولات (فرمانداران) [[خوارزمشاهیان]] درآمد. | او از تربیت و تعلیم [[ابونصر منصور بن علی بن عراقی]]، ریاضیدان معروف زمان خود برخوردار بود. كتاب «آثار الباقیه» خود را در سال 391 بنام او تالیف كرد. پس از مدتی توقف در [[گرگان]] و [[عراق]] دوباره آهنگ خوارزم كرد و در خدمت آل مأمون از ولات (فرمانداران) [[خوارزمشاهیان]] درآمد. | ||
خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
=نوآوریهای ابوریحان= | =نوآوریهای ابوریحان= | ||
ابوریحان تحقیقات تجربی و مطالعات علمی خود را كه براساس اصول ریاضی استوار كرده است، مسائل بدیع و جدیدی را مطرح میكند و در بعضی از قسمتها، اصول و قواعدی بنا نهاده است كه تا آن زمان سابقه نداشت و یا به صورت فرضیههایی پراكنده دیده میشد، اما قطعیت نداشت. ابوریحان | ابوریحان تحقیقات تجربی و مطالعات علمی خود را كه براساس اصول ریاضی استوار كرده است، مسائل بدیع و جدیدی را مطرح میكند و در بعضی از قسمتها، اصول و قواعدی بنا نهاده است كه تا آن زمان سابقه نداشت و یا به صورت فرضیههایی پراكنده دیده میشد، اما قطعیت نداشت. ابوریحان قاعده بالا رفتن آبها را از فوارهها و چشمهها بیان كرده است. وی روشن كرده است كه چگونه چشمهها جوشان میشوند و چگونه ممكن است، آبها را از عمق چاهها و چشمهها به قلعهها و منارهها جاری كرد. او محیط زمین را به دست آورد و ماه و سال و ایام هفته را در نزد اقوام و ملل مختلف بیان كرد. ابوریحان در باب رؤیت و شعاع نور نظر و رأی [[ابن هیثم]] را پذیرفته است كه شعاع نور از جسم مرئی به چشم میآید. | ||
همچنین ابوریحان در علوم فلسفه، [[ادیان و مذاهب]]، اعیاد فرس (عیدهای فارسیان زرتشت) در شعر و ادبیات، تاریخ و سیره، جامعهشناسی، و... تبحر داشت و آثاری نیز دارد<ref>بررسیهایی درباره ابوریحان، ص 310.</ref>. | همچنین ابوریحان در علوم فلسفه، [[ادیان و مذاهب]]، اعیاد فرس (عیدهای فارسیان زرتشت) در شعر و ادبیات، تاریخ و سیره، جامعهشناسی، و... تبحر داشت و آثاری نیز دارد<ref>بررسیهایی درباره ابوریحان، ص 310.</ref>. | ||
خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
=دین و مذهب= | =دین و مذهب= | ||
درباره اینكه بیرونی به كدامیك از [[مذاهب اسلامی]] عقیده داشته است، ابهام وجود دارد. بسیاری از عبارتها حاكی از گرایش عمیق او به [[تشیع]] است، گذشته از عبارتهای دعایی معمول كه پیدرپی درباره [[حضرت علی(ع)]] و خاندان [[پیامبر(ص)]] به كاربرده است. این دلبستگی او بخصوص هنگام ذكر تفصیل واقعه و مراسم [[عاشورا]] و [[غدیر خم]] و واقعه [[مباهله]] آشكار میشود. بیرونی از [[خداوند]]، بخصوص برای شیعیان [[زیدی]] طلب حفاظت میكند و ضمن اشاره به چگونگی شهادت [[زیدبن علی]]، او را به عنوان امام نام میبرد؛ اما با این حال، در جدولی كه برای ذكر حوادث [[تاریخ اسلام]]، به ترتیب زمانی از ابتدای هجرت تا روزگار خویش، تنظیم كرده از زمان رحلت [[حضرت محمد(ص)]] به بعد را با سه دوره [[خلافت]]، امارت، [[امامت]] مشخص میكند. | |||
اما آنچه كه از آثار ابوریحان برمیآید؛ مثل كتاب: «الآثار الباقیه»، ایشان | اما آنچه كه از آثار ابوریحان برمیآید؛ مثل كتاب: «الآثار الباقیه»، ایشان شیعه اثنا عشری نبود. بلكه ایشان شیعه زیدی (چهار امامی) بودند<ref>سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج9، ص 66، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت.</ref>. | ||
=آثار= | =آثار= | ||
خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
# 8 كتاب در مورد علم حساب، | # 8 كتاب در مورد علم حساب، | ||
# 4 كتاب در مورد زمان و اوقات، | # 4 كتاب در مورد زمان و اوقات، | ||
# 17 كتاب در مورد | # 17 كتاب در مورد نحوه محاسبه قضایای هندی و محاسبه محیط و مساحت اشیاء، | ||
# 7 كتاب در مورد نجوم، | # 7 كتاب در مورد نجوم، | ||
# 12 كتاب در مورد ادبیات، | # 12 كتاب در مورد ادبیات، |