۱٬۷۳۸
ویرایش
شیخ محمد رضا مظفر اصلاح گر حوزه ها (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۱ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۲۲
، ۱۱ ژوئن ۲۰۲۲بدون خلاصۀ ویرایش
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mollahashem (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
محمدرضا پس از فراگیرى خواندن و نوشتن، در سیزده سالگى راهى مکتب‌خانه علوم دینى شد و به آموختن مبانى و اصول ادبیات عرب پرداخت و در این مقطع از استاد، شیخ محمد طه حویزى بسیار بهره برد.<ref>همان، ص452.</ref> او سپس با عزمى راسخ دوره سطح فقه و اصول را سپرى کرد و آن‌گاه دروس عالى این دو علم را در محضر استادانى چون شیخ [[محمدحسن مظفر]] (م1375ق)، [[میرزا محمد نائینى]] (1355ق)، شیخ آقا ضیاء عراقى (1361ق)، [[میرزا عبدالهادى شیرازى]] (1382ق)، [[سیدعلى قاضى طباطبایى]] (م1366ق) و شیخ محمدحسین اصفهانى (م1361ق) فرا گرفت. وى همچنین دوره فلسفه و عرفان را در محضر برخى از همین استادان به انجام رساند و به تدریج به حد کمال رسید.<ref>محمدمهدى آصفى، ص63؛ نقباء البشر فى القرن الرابع عشر، ج2، ص772.</ref> | محمدرضا پس از فراگیرى خواندن و نوشتن، در سیزده سالگى راهى مکتب‌خانه علوم دینى شد و به آموختن مبانى و اصول ادبیات عرب پرداخت و در این مقطع از استاد، شیخ محمد طه حویزى بسیار بهره برد.<ref>همان، ص452.</ref> او سپس با عزمى راسخ دوره سطح فقه و اصول را سپرى کرد و آن‌گاه دروس عالى این دو علم را در محضر استادانى چون شیخ [[محمدحسن مظفر]] (م1375ق)، [[میرزا محمد نائینى]] (1355ق)، شیخ آقا ضیاء عراقى (1361ق)، [[میرزا عبدالهادى شیرازى]] (1382ق)، [[سیدعلى قاضى طباطبایى]] (م1366ق) و شیخ محمدحسین اصفهانى (م1361ق) فرا گرفت. وى همچنین دوره فلسفه و عرفان را در محضر برخى از همین استادان به انجام رساند و به تدریج به حد کمال رسید.<ref>محمدمهدى آصفى، ص63؛ نقباء البشر فى القرن الرابع عشر، ج2، ص772.</ref> | ||
وى میان استادان خود بیشترین بهره را از شیخ محمدحسین اصفهانى برد. این استاد را مى‌توان از معماران بزرگ علمى شیخ محمدرضا دانست که در شکل‌دهى شخصیت او تأثیر بسزایى داشت؛ به‌طورى که خط مشى اصولى، فقهى و فلسفى او بیشتر متأثر از دیدگاه‌هاى این استاد بوده است. احترام و تجلیل فراوان مظفر از مقام شیخ محمدحسین اصفهانى، گواه ارتباط تنگاتنگ و علاقه او به این استاد است.<ref>حاشیه مکاسب، شیخ محمدحسین اصفهانى، مقدمه به قلم محمدرضا مظفر.</ref> مظفر در سیر کسب دانش، افزون بر علوم دینى به فراگیرى دانش‌هایى چون حساب، هندسه، جبر، هیأت و عروض روى آورد و در 21سالگى کتابى در علم عروض نوشت. <ref>گلشن ابرار، زیر نظر پژوهشکده باقر العلوم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامى، قم، نشر معروف، ج2، ص681.</ref> | وى میان استادان خود بیشترین بهره را از شیخ محمدحسین اصفهانى برد. این استاد را مى‌توان از معماران بزرگ علمى شیخ محمدرضا دانست که در شکل‌دهى شخصیت او تأثیر بسزایى داشت؛ به‌طورى که خط مشى اصولى، فقهى و فلسفى او بیشتر متأثر از دیدگاه‌هاى این استاد بوده است. احترام و تجلیل فراوان مظفر از مقام شیخ محمدحسین اصفهانى، گواه ارتباط تنگاتنگ و علاقه او به این استاد است.<ref>حاشیه مکاسب، شیخ محمدحسین اصفهانى، مقدمه به قلم محمدرضا مظفر.</ref> مظفر در سیر کسب دانش، افزون بر علوم دینى به فراگیرى دانش‌هایى چون حساب، هندسه، جبر، هیأت و عروض روى آورد و در 21سالگى کتابى در علم عروض نوشت. <ref>گلشن ابرار، زیر نظر پژوهشکده باقر العلوم وابسته به سازمان تبلیغات اسلامى، قم، نشر معروف، ج2، ص681.</ref> | ||
شیخ محمدرضا، کنار تحصیل و تحقیق، به تدریس معارف حوزه نیز اشتغال داشت و نخست به تدریس رسائل<ref>كتاب رسائل از تألیفات محقق بى‌نظیر شیخ مرتضى انصارى است كه در موضوع اصول فقه بحث مى‌كند و طلاب علوم دینى پس از شش سال تحصیل، هنگامى كه به مرحله سطح متوسط رسیده‌اند، آن را مى‌خوانند.</ref>و مکاسب<ref>كتاب مكاسب نیز از جمله تألیفات محقق نام آشناى حوزه‌ها شیخ مرتضى انصارى است كه در باره فقه شیعه بحث مى‌كند و طلاب حوزه‌ها در مرحله سطح متوسط و عالى، آن را مى خوانند.</ref> پرداخت؛ آن‌گاه به تدریس دوره خارج فقه و اصول اهتمام ورزید. وى همچنین فلسفه اسلامى را به علاقه‌مندان این فن آموخت و از آن جمله کتاب اسفار ملاصدرا را در منزل خود تدریس مى‌کرد. | شیخ محمدرضا، کنار تحصیل و تحقیق، به تدریس معارف حوزه نیز اشتغال داشت و نخست به تدریس رسائل<ref>كتاب رسائل از تألیفات محقق بى‌نظیر شیخ مرتضى انصارى است كه در موضوع اصول فقه بحث مى‌كند و طلاب علوم دینى پس از شش سال تحصیل، هنگامى كه به مرحله سطح متوسط رسیده‌اند، آن را مى‌خوانند.</ref>و مکاسب<ref>كتاب مكاسب نیز از جمله تألیفات محقق نام آشناى حوزه‌ها شیخ مرتضى انصارى است كه در باره فقه شیعه بحث مى‌كند و طلاب حوزه‌ها در مرحله سطح متوسط و عالى، آن را مى خوانند.</ref> پرداخت؛ آن‌گاه به تدریس دوره خارج فقه و اصول اهتمام ورزید. وى همچنین فلسفه اسلامى را به علاقه‌مندان این فن آموخت و از آن جمله کتاب اسفار ملاصدرا را در منزل خود تدریس مى‌کرد. <ref>محمدمهدى آصفى، ص64؛ خلیلى، ج2، ص19.</ref> با این همه، روح تشنه و افکار نوگراى او با شیوه‌هاى سنتى آموزش در حوزه‌هاى علمیه سیراب نشد و اندیشه طرح جدیدى در نظام آموزشى مدارس علمیه را در سر داشت.<br> | ||
=ضرورت دگرگونى در شیوه‌هاى آموزشى مدارس علمیه= | =ضرورت دگرگونى در شیوه‌هاى آموزشى مدارس علمیه= | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
=افکار استاد مظفر در برابر اختلاف‌هاى فرقه‌اى= | =افکار استاد مظفر در برابر اختلاف‌هاى فرقه‌اى= | ||
بى‌تردید، اختلاف‌هاى قومى و مذهبى از ریشه‌دارترین مشکلات حیات اسلامى است که از زمان رحلت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) تاکنون بر جوامع اسلامى سایه افکنده. بدیهى است که متفکران و روشنفکران مسلمان هیچ‌گاه در برابر این مشکل، بى‌تفاوت نبوده و در پى راه حل اساسى براى آن بوده‌اند.<br> | |||
این نکته نیز نباید فراموش شود که ریشه جدایى بین صفوف مسلمانان صرفاً به سبب رویایى و برخورد افکار در داخل مجتمع اسلامى نیست؛ بلکه از روزگاران پیشین، استعمار و استکبار جهانى در صدد تفرقه بین مذاهب اسلامى بوده و در این راه کامیابى‌هایى هم کسب کرده است. جامعه اسلامى نیز در این مدت نتوانسته مردان مصلحى براى درمان درست این معضل تربیت، و راه حل درستى ارائه کند. با نگاهى گذرا به تاریخ تفکر اسلامى درمى‌یابیم که متفکران اسلامى در برابر مشکلات فرقه‌اى و اختلاف‌هاى مذهبى، دو راه را پیش گرفتند یا دست‌کم دو نوع عقیده | این نکته نیز نباید فراموش شود که ریشه جدایى بین صفوف مسلمانان صرفاً به سبب رویایى و برخورد افکار در داخل مجتمع اسلامى نیست؛ بلکه از روزگاران پیشین، استعمار و استکبار جهانى در صدد تفرقه بین مذاهب اسلامى بوده و در این راه کامیابى‌هایى هم کسب کرده است. جامعه اسلامى نیز در این مدت نتوانسته مردان مصلحى براى درمان درست این معضل تربیت، و راه حل درستى ارائه کند. با نگاهى گذرا به تاریخ تفکر اسلامى درمى‌یابیم که متفکران اسلامى در برابر مشکلات فرقه‌اى و اختلاف‌هاى مذهبى، دو راه را پیش گرفتند یا دست‌کم دو نوع عقیده دراین‌باره ابراز کرده‌اند:<br> | ||
برخى معتقدند که در برابر مذاهب منحرف اسلامى باید مقاومت کرد و کوتاهى یا هر نوع مدارا هیچ نتیجه‌اى نخواهد بخشید. اینان اعتقاد دارند که باید به حقیقت اسلام چنان‌که پیامبر(صلى الله علیه وآله)و قرآن کریم عرضه کرده، به صورت تعصب‌آمیز ایمان داشت و مخالفان را در برابر نقدهاى شدید و کوبنده قرار داد.<br> | برخى معتقدند که در برابر مذاهب منحرف اسلامى باید مقاومت کرد و کوتاهى یا هر نوع مدارا هیچ نتیجه‌اى نخواهد بخشید. اینان اعتقاد دارند که باید به حقیقت اسلام چنان‌که پیامبر(صلى الله علیه وآله)و قرآن کریم عرضه کرده، به صورت تعصب‌آمیز ایمان داشت و مخالفان را در برابر نقدهاى شدید و کوبنده قرار داد.<br> | ||
در برابر این دسته، گروهى دیگر راه تفریط و سهل‌انگارى را پیش گرفتند و معتقدند که معالجه اصلى اختلاف‌هاى مذهبى، از طریق اغفال و نادیده گرفتن برخى مسائل اعتقادى است. اگر ملل مسلمان، اختلاف‌هاى رایج بین خود را فراموش کنند و براى وحدت کلمه از اعتقاداتشان کوتاه بیایند، تنش‌هاى موجود از بین خواهد رفت و جوامع اسلامى، یکپارچه با آرامش و مسالمت زندگى خواهند کرد.<br> | در برابر این دسته، گروهى دیگر راه تفریط و سهل‌انگارى را پیش گرفتند و معتقدند که معالجه اصلى اختلاف‌هاى مذهبى، از طریق اغفال و نادیده گرفتن برخى مسائل اعتقادى است. اگر ملل مسلمان، اختلاف‌هاى رایج بین خود را فراموش کنند و براى وحدت کلمه از اعتقاداتشان کوتاه بیایند، تنش‌هاى موجود از بین خواهد رفت و جوامع اسلامى، یکپارچه با آرامش و مسالمت زندگى خواهند کرد.<br> | ||
بدیهى است که هیچ یک از راه‌حل‌هاى ارائه شده عملى نیست؛ چرا که در راه حل اول، تجربه نشان داده هر گونه کوشش ستیزجویانه و تعصب‌آمیز، جز افتراق و به بار آوردن مشکلات جدید، ثمره‌اى دیگر نداشته است؛ زیرا بسیارى از فتنه‌هایى که اکنون در کشورهاى اسلامى مانند هند، پاکستان، ایران و عراق مشاهده مى‌کنیم، از تعصب و جمود فکرى فرقه‌هاى مسلمان در این کشورها سرچشمه مى‌گیرد. همچنین در راه حل دوم نیز هیچ‌گاه نباید از کسى که به چیزى ایمان دارد، انتظار داشته باشیم به آسانى از آن دست بردارد و آن را به ورطه فراموشى بسپارد؛ زیرا عقیده و تفکر چیزى نیست که انسان در برابر آن، به راحتى کوتاه بیاید و کیان فکرى خود را با اعتقادات منحرف دیگران درهم آمیزد. تحقق این موضوع، ممکن است در کوتاه مدت میسر باشد؛ اما تجربه نشان داده که هیچ‌گاه مستدام نخواهد ماند.<br> | بدیهى است که هیچ یک از راه‌حل‌هاى ارائه شده عملى نیست؛ چرا که در راه حل اول، تجربه نشان داده هر گونه کوشش ستیزجویانه و تعصب‌آمیز، جز افتراق و به بار آوردن مشکلات جدید، ثمره‌اى دیگر نداشته است؛ زیرا بسیارى از فتنه‌هایى که اکنون در کشورهاى اسلامى مانند هند، پاکستان، ایران و عراق مشاهده مى‌کنیم، از تعصب و جمود فکرى فرقه‌هاى مسلمان در این کشورها سرچشمه مى‌گیرد. همچنین در راه حل دوم نیز هیچ‌گاه نباید از کسى که به چیزى ایمان دارد، انتظار داشته باشیم به آسانى از آن دست بردارد و آن را به ورطه فراموشى بسپارد؛ زیرا عقیده و تفکر چیزى نیست که انسان در برابر آن، به راحتى کوتاه بیاید و کیان فکرى خود را با اعتقادات منحرف دیگران درهم آمیزد. تحقق این موضوع، ممکن است در کوتاه مدت میسر باشد؛ اما تجربه نشان داده که هیچ‌گاه مستدام نخواهد ماند.<br> | ||
مرحوم مظفر که از شیوه‌هاى افراطى و تفریطى یادشده، به طور کامل آگاهى داشت، کوشید راه معتدلى را در حل اختلاف‌هاى مذهبى و وحدت بین شیعه و سنى پیش گیرد و خود در مناظره‌اى با دکتر احمد امین که در مجله الرساله نیز چاپ شد، تصریح کرد که نادیده گرفتن اعتقادات و کوتاه‌آمدن از شؤون مذهبى چیزى‌است که نمى‌توان با آن موافقت کرد. در این دیدار، مرحوم مظفر یادآور شد که حتى اگر بپذیریم این سهل‌انگارى و تنازل، بین اندیشهوران شیعه و سنى ممکن است، چه کسى این موضوع را بین توده مردم و آراى عمومى تضمین مى‌کند؟ <ref>محمدمهدى | مرحوم مظفر که از شیوه‌هاى افراطى و تفریطى یادشده، به طور کامل آگاهى داشت، کوشید راه معتدلى را در حل اختلاف‌هاى مذهبى و وحدت بین شیعه و سنى پیش گیرد و خود در مناظره‌اى با دکتر احمد امین که در مجله الرساله نیز چاپ شد، تصریح کرد که نادیده گرفتن اعتقادات و کوتاه‌آمدن از شؤون مذهبى چیزى‌است که نمى‌توان با آن موافقت کرد. در این دیدار، مرحوم مظفر یادآور شد که حتى اگر بپذیریم این سهل‌انگارى و تنازل، بین اندیشهوران شیعه و سنى ممکن است، چه کسى این موضوع را بین توده مردم و آراى عمومى تضمین مى‌کند؟ <ref>[[محمدمهدى آصفى]]، ص142.</ref><br> | ||
شیوه‌اى که مرحوم مظفر در نظر داشت و به آن نیز عمل کرد، بالابردن سطح آگاهى توده مردم به وسیله اهل قلم و | شیوه‌اى که مرحوم مظفر در نظر داشت و به آن نیز عمل کرد، بالابردن سطح آگاهى توده مردم به وسیله اهل قلم و اندیشهوران با انصاف شیعه و سنى بود. وى معتقد بود که در این راه مى‌بایست مباحثه‌ها و مناظره‌هاى سودبخش در فضایى آزاد به راه انداخت، و نویسندگان منصف اعم از شیعه و سنى، حقایق اسلامى را آن‌طور که هست، بنگارند تا بدین‌وسیله گرایش‌هاى تعصب‌آمیز از بین برود و مردم از تقلید بى‌اساس رهایى یابند.<br> | ||
کارى که علامه مظفر در این جهت انجام داد، تألیف کتاب السقیفه بود که به دور از تعصب و در فضایى کاملا دوستانه، رویداد شوراى سقیفه را تحلیل و ارزیابى کرد. وى در ابتداى کتاب، ضمن این‌که «هواى نفس» و «ابهام وقایع تاریخى» را دو عامل مهم اشتباه مورخان در تحلیل و ارزیابى وقایع تاریخى معرفى کرد، بارها به خواننده کتاب السقیفه هشدار داد که این دو عامل را همیشه مد نظر داشته باشد و به دور از هر گونه تعصب و پیش‌فرض‌ها، کتاب یادشده را مطالعه کند | کارى که علامه مظفر در این جهت انجام داد، تألیف کتاب السقیفه بود که به دور از تعصب و در فضایى کاملا دوستانه، رویداد شوراى سقیفه را تحلیل و ارزیابى کرد. وى در ابتداى کتاب، ضمن این‌که «هواى نفس» و «ابهام وقایع تاریخى» را دو عامل مهم اشتباه مورخان در تحلیل و ارزیابى وقایع تاریخى معرفى کرد، بارها به خواننده کتاب السقیفه هشدار داد که این دو عامل را همیشه مد نظر داشته باشد و به دور از هر گونه تعصب و پیش‌فرض‌ها، کتاب یادشده را مطالعه کند.<ref>اسرار سقیفه، ص22.</ref><br> | ||
=آثار و تألیفات= | =آثار و تألیفات= | ||
آیت‌الله شیخ محمدرضا مظفر، یکى از نویسندگان چیره دست و نامدار معاصر است که زیبایى تعبیر، رسایى متن، حسن انسجام و بیان جذاب همراه با استحکام مطالب و دقت نظر در نوشته‌هایش آشکار است. این امتیاز مرهون کوشش‌هاى دوران جوانى او در آشنا شدن با متون ادبى و ادبیات معاصر و ممارست بر روزآمد کردن تألیفات خود است. ساده‌نویسى در مطالب علمى از هنرهاى ادبى او است و آن بر بال قلم نشسته، شیفتگان علم را به آسمان فلسفه و منطق و اصول و کلام پرواز مى‌داد و دانش‌هاى دقیق را به شیوه‌اى روان به ایشان عرضه مى‌کرد و بر خلاف دیگران که با شیوه سنتى انس داشتند، مرحله جدید تدوین آثار اسلامى را با بهره‌گیرى از اسلوب نثر فنى جدید، به حوزه ارائه داد. از میان نوشته‌هاى ارزنده او سه اثر مهم، نظر بزرگان حوزه را به خود جلب کرده و هم اکنون جزو کتاب‌هاى درسى حوزه است. این کتاب‌ها عبارتند از: | آیت‌الله شیخ محمدرضا مظفر، یکى از نویسندگان چیره دست و نامدار معاصر است که زیبایى تعبیر، رسایى متن، حسن انسجام و بیان جذاب همراه با استحکام مطالب و دقت نظر در نوشته‌هایش آشکار است. این امتیاز مرهون کوشش‌هاى دوران جوانى او در آشنا شدن با متون ادبى و ادبیات معاصر و ممارست بر روزآمد کردن تألیفات خود است. ساده‌نویسى در مطالب علمى از هنرهاى ادبى او است و آن بر بال قلم نشسته، شیفتگان علم را به آسمان فلسفه و منطق و اصول و کلام پرواز مى‌داد و دانش‌هاى دقیق را به شیوه‌اى روان به ایشان عرضه مى‌کرد و بر خلاف دیگران که با شیوه سنتى انس داشتند، مرحله جدید تدوین آثار اسلامى را با بهره‌گیرى از اسلوب نثر فنى جدید، به حوزه ارائه داد. از میان نوشته‌هاى ارزنده او سه اثر مهم، نظر بزرگان حوزه را به خود جلب کرده و هم اکنون جزو کتاب‌هاى درسى حوزه است. این کتاب‌ها عبارتند از:<br> | ||
# اصول الفقه: این اثر زیبا که سال‌ها جزو متون درسى حوزه‌هاى علمیه است،<ref>و هم اكنون این كتاب براى طلاب سال پنجم و ششم حوزه تدریس مى‌شود.</ref> به حقیقت نوعى نوسازى در نگارش کتاب‌هاى درسى دوره سطح شمرده مى‌شود و مؤلف فرزانه، آن را به منظور تدریس در دانشکده فقه نجف نوشته است. نوآورى علمى، اتقان و عمق مطالب، اصول فقه را اثرى جاودان ساخته و استاد به منظور رفع خلأ موجود بین دو کتاب معالم<ref>كتاب معالم الدین در زمان علامه مظفر جزو كتاب‌هاى دوره مقدماتى حوزه بود كه براى طلاب سال سوم تدریس مى‌شد؛ ولى اكنون از متون درسى حوزه حذف شده و به جاى آن كتاب الموجز قرار گرفته است.</ref> و کفایه <ref>كتاب كفایه الاصول، جزو متون سطح عالى حوزه است كه براى طلاب و فضلاى سال نهم و دهم حوزه تدریس مى شود و نویسنده آن از شاگردان ممتاز شیخ انصارى بوده است.</ref> و با تأسى از ابتکار استاد خویش، شیخ محمدحسین اصفهانى در دسته‌بندى مطالب، آن را تنظیم کرده است. تاکنون شرح‌هاى بسیارى به ویژه به زبان فارسى بر این کتاب نوشته شده است. | # اصول الفقه: این اثر زیبا که سال‌ها جزو متون درسى حوزه‌هاى علمیه است،<ref>و هم اكنون این كتاب براى طلاب سال پنجم و ششم حوزه تدریس مى‌شود.</ref> به حقیقت نوعى نوسازى در نگارش کتاب‌هاى درسى دوره سطح شمرده مى‌شود و مؤلف فرزانه، آن را به منظور تدریس در دانشکده فقه نجف نوشته است. نوآورى علمى، اتقان و عمق مطالب، اصول فقه را اثرى جاودان ساخته و استاد به منظور رفع خلأ موجود بین دو کتاب معالم<ref>كتاب معالم الدین در زمان علامه مظفر جزو كتاب‌هاى دوره مقدماتى حوزه بود كه براى طلاب سال سوم تدریس مى‌شد؛ ولى اكنون از متون درسى حوزه حذف شده و به جاى آن كتاب الموجز قرار گرفته است.</ref> و کفایه <ref>كتاب كفایه الاصول، جزو متون سطح عالى حوزه است كه براى طلاب و فضلاى سال نهم و دهم حوزه تدریس مى شود و نویسنده آن از شاگردان ممتاز شیخ انصارى بوده است.</ref> و با تأسى از ابتکار استاد خویش، شیخ محمدحسین اصفهانى در دسته‌بندى مطالب، آن را تنظیم کرده است. تاکنون شرح‌هاى بسیارى به ویژه به زبان فارسى بر این کتاب نوشته شده است. | ||
# المنطق: این اثر، مجموعه درس‌هاى ارائه شده استاد از سال 1357 قمرى در دانشکده منتدى النشر است و در جایگاه متن مهم درسى، مقامى ویژه را به خود اختصاص داده. این کتاب هم اکنون براى طلاب سال دوم و سوم حوزه تدریس مى‌شود. | # المنطق: این اثر، مجموعه درس‌هاى ارائه شده استاد از سال 1357 قمرى در دانشکده منتدى النشر است و در جایگاه متن مهم درسى، مقامى ویژه را به خود اختصاص داده. این کتاب هم اکنون براى طلاب سال دوم و سوم حوزه تدریس مى‌شود. | ||
# عقاید الامامیه: این کتاب مجموعه‌اى از عقاید اسلامى است که بر پایه تفکر شیعى نوشته، و به صورتى فشرده و رسا تنظیم شده است. این اثر بر خلاف کتاب‌هاى کلامى پیشینیان، از هرگونه پیچیدگى عارى، و براى همگان قابل فهم است. استاد مظفر پیش‌تر، این مطالب را در سال 1363 قمرى در دانشکده منتدى النشر ارائه کرده بود؛ سپس آن را با این نام و همچنین با نام عقاید الشیعه چاپ کرد و هدف عالى او از نگارش آن، تقریب بین مذاهب اسلامى بود | # عقاید الامامیه: این کتاب مجموعه‌اى از عقاید اسلامى است که بر پایه تفکر شیعى نوشته، و به صورتى فشرده و رسا تنظیم شده است. این اثر بر خلاف کتاب‌هاى کلامى پیشینیان، از هرگونه پیچیدگى عارى، و براى همگان قابل فهم است. استاد مظفر پیش‌تر، این مطالب را در سال 1363 قمرى در دانشکده منتدى النشر ارائه کرده بود؛ سپس آن را با این نام و همچنین با نام عقاید الشیعه چاپ کرد و هدف عالى او از نگارش آن، تقریب بین مذاهب اسلامى بود.<ref>گلشن ابرار، ج2، ص684.</ref> کتاب حاضر را ناشران گوناگونى در کشورهاى مختلف اسلامى چاپ کرده‌اند؛ اما در بعضى از این چاپ‌ها که در قاهره به وسیله انتشارات مطبوعات النجاح در 1381 قمرى و همچنین در ایران به وسیله انتشارات انصاریان و انتشارات رضى در قم و انتشارات مکتبة النینوى در تهران صورت گرفته، مقدمه حامد حفنى داوود در آن درج شده که بسیار سودمند است. مقدمه‌اى که محمدجواد طریحى بر آن نگاشته و انتشارات مؤسسه [[امام على(ع)|امام على(علیه السلام)]] در قم آن را چاپ کرده نیز بسیار مفید است. گفتنى است کتاب حاضر با مقدمه حامد حفنى داوود را کاظم خلخالى به زبان فارسى ترجمه، و انتشارات حضور آن را در قم چاپ کرده است. '''از آثار دیگر او که به صورت کتاب و مقاله چاپ شده‌اند، عبارتند از:''' | ||
از آثار دیگر او که به صورت کتاب و مقاله چاپ شده‌اند، عبارتند از: | |||
# احلام الیقظه؛ | # احلام الیقظه؛ | ||
# تاریخ الاسلام؛ | # تاریخ الاسلام؛ | ||