احمد بن محمد بن صدیق غماری: تفاوت میان نسخه‌ها

|-

|سال وفات

|-

|زادگاه

=تولد=

=شروع حفظ قرآن و تحصیل علم=

==الف: دیدگاه‌های احمد در مورد مسائل گوناگون==

===تقلید از مذاهب در نگاه احمد===

احمد بن صدیق در جایی تصریح می‌کند با مطالعه و فحص به این نتیجه رسیده است که نباید از احدی از مخلوقات خدا اعم از شافعی و غیر او تقلید نمود. و اگر ما کتب آن بزرگان را مطالعه می‌کنیم به جهت تقلید از آنان نیست بلکه به این جهت است که علمی از ایشان یاد بگیریم.

او با کتب فروعی نظیر کتاب "مختصر خلیل" که خالی از دلیل هستند، بشدت مخالفت می‌کرد وتوصیه می‌کرد کسی سراغ مطالعه آن کتب نرود.

===بناء بر قبور===

===اعتراض به وهابیت بابت تخریب قبور بقیع===

===تصوف===

بنابراین مشخص می‌شود که وهابیت، پیروی از طریقت‌های صوفیه را نامشروع می‌دانند. حال آنکه طبق سخنی که در مورد مذهب غماری از ابوخبزه (شاگرد وی) نقل کردیم، مشخص شد که احمد غماری نه تنها از پیروان، بلکه از شیوخ طریقت شاذلیه در کشور مراکش بحساب می‌آید.<ref>همانطور که در مطالب پیشین بیان شد، ابوخبزه در مورد استادش احمد غماری چنین می‌نویسد: «و هو سلفی فی العقیده و الاتباع و محاربه التقلید و التمذهب....متصوف غارق فی وحده الوجود شاذلی درقاوی شیخ طریقه متمیزه بمدینه طنجه»  مقدمه کتاب توجیه الأنظار لتوحید المسلمین فی الصوم والإفطار، ص17.</ref>

===مناقب امیرالمومنین علی (‌علیه‌السلام)===

یکی دیگر از موارد اختلاف احمد بن محمد بن صدیق غماری باعلمای وهابی مسلک در مسئله قبول روایات دال بر فضائل امیرالمومنین علی(‌علیه‌السلام) است. بدین معنا که وهابیون احادیثی نظیر 2 حدیث ذیل را رد کرده‌اند:<br>

البانی و دمشقیه از جمله وهابی مسلکانی هستند که این روایت را رد کرده‌اند.<ref>دمشقیه با استناد به تضعیف حدیث طیر توسط البانی، در صدد تضعیف سند این روایت است. دمشقیه، عبدالرحمن، احادیث یحتج بها الشیعه، ص217.</ref>

عبدالله بن محمد بن صدیق غماری (برادر احمد) در جهت اثبات صحت حدیث عرضه اعمال و همچنین شرح این حدیث کتابی با عنوان" نهایه الامال فی صحه و شرح حدیث عرض الاعمال" تالیف کرده است. جالب است احمد بن صدیق، در ابتدای این کتاب، تغریظی نوشته است که این نشان می‌دهد احمد، صحت حدیث عرضه اعمال را قبول دارد، جدا از اینکه او در این تغریظ به البانی بابت ضعیف شمردن حدیث عرضه اعمال به این صورت حمله می‌کند: ان الالبانی ضعف حدیث عرض الاعمال و سلک فی تضعیفه مسلکا یخالف الصناعه الحدیثیه و یخالف ما کتبته فی تعالیقه و کتبه الاخری؛ ذلک انه یذکر فی کثیر من تعالیقه الحدیث الضعیف و والواهن ثم یصححه او یحسنه لشواهده ولکن لما کان الحدیث عرض الاعمال یخالف رایه، ضعفه بحجه واهیه...... وعلی هذا فتصحیحه و تضعیفه انما هو علی حسب مزاجه و هواه. و تلک الطریقه غیر مرضیه عندالله و عندالعلماء بالحدیث.»<ref>نهایه الامال فی صحه و شرح حدیث عرض الاعمال، ص4، مصر، مکتبه القاهره، 1427 ه ق.</ref> البانی حدیث عرضه اعمال را ضعیف کرده است. البته راهی که او در جهت این تضعیف، پیموده است راهی مخالف صناعت‌های حدیثی بوده است. البانی بسیاری از روایات ضعیف و سست را به بهانه وجود شواهدی برصحت و حسن سند آن، تصحیح و یا حسن می‌شمارد ولی وقتی که به حدیث عرضه اعمال می‌رسد چون این حدیث با عقیده اش مخالف است، آن را با دلیلی واهی، تضعیف می‌کند..... بنابراین معلوم می‌شود که تصحیح و تضعیف البانی وابسته به مزاج و هوی و هوس او است (یعنی هر روایتی را که دلش بخواهد تصحیح می‌کند و هر روایتی که به میلش نباشد تضعیف خواهد شد.)، طریقه‌ای که نه مورد رضایت خداست و نه علمای حدیث شناس.

===قبول یا رد احادیث راویان شیعه===

غماری معتقد است اگر جرح بر تعدیل مقدم باشد دیگر راوی ثقه‌ای باقی نمی‌ماند چرا که هر راوی قطعا از سوی عالمی رجالی، دچار جرح شده است. در اینصورت همه روات دروغگو قلمداد خواهند شد و به جرح همه آنان حکم می‌شود. بنابراین قاعده تقدم جرح بر تعدیل، بصورت مطلق قبول نمی‌گردد.<ref>همان، ص57.</ref>

یکی از ادله‌ای که موافقین مشروعیت توسل به ذات صالحین، بدان استناد کرده‌اند، روایت مشهور عثمان بن حنیف است. این روایت در بسیاری از آثار وهابیت، تضعیف شده است<ref>چنانکه بن عثیمین از علمای مشهور وهابیت، در مورد این روایت می گوید «وما ورد فی ذلک من حدیث ضعیف: "أسألک بنبیک نبی الرحمة"....»  فتح ذی الجلال والاکرام، ج 2، ص455.</ref> حال آنکه احمد بن صدیق در مورد این روایت چنین تصریح می‌کند: «اما الحدیث عثمان بن حنیف فصحیح باتفاق الحفاظ و ممن نص علی صحته منهم الترمذی و ابن خزیمه، و ابن حبان، و الحاکم و زاد انه علی شرط الشیخین»<ref>غماری، احمد، قطع العروق الوردیه، ص58،  قاهره، دارالمصطفی، 2007 م.</ref> حدیث عثمان بن حنیف به اتفاق همه حفاظ، حدیثی صحیح می‌باشد. ترمذی، ابن خزیمه، ابن حبان و حاکم نیشابوری از جمله علمایی هستند که به صحت آن اذعان کرده‌اند. حتی حاکم نیشابوری این روایت را علی شرط الشیخین<ref>یعنی روایتی که بخاری و مسلم در صحیحین از تمام روات آن، روایت نقل کرده‌اند.</ref> دانسته است.

غماری در مورد حدیث رد سلام نیز تصریح می‌کند: این روایت، از چند طریق وارد شده است که با نظر به مجموع طرق آن می‌توان آن را روایتی فوق صحیح دانست. او در ادامه این کلامش نیز می‌نویسد: «و اما شواهد اصله فطرقها تزید علی العشرین، فلا یشک فی صحته مع هذا الا جاهل او معاند»<ref>غماری، احمد، قطع العروق الوردیه، ص69،  قاهره، دارالمصطفی، 2007 م.</ref> از آنجایی که طرق نقل این روایت به بیش از 20 طریق می‌رسد، بنابراین کسی که در صحت آن شک می‌کند یا جاهل است و یا معاند.

یکی دیگر از روایاتی که احمد بن صدیق به صحت آن تصریح کرده است حدیث مالک الدار است. او در این راستا به تصحیح این روایت توسط اشخاصی نظیر ابن حجر عسقلانی اشاره می‌کند.<ref>غماری، احمد، قطع العروق الوردیه، ص74،  قاهره، دارالمصطفی، 2007 م.</ref>

===ابن تیمیه از نگاه غماری===

===دیدگاه احمد غماری در مورد محمد بن عبدالوهاب و پیروان او===

1- الائتساء فی إثبات نبوة النساء؛<br>

2- الأجوبة الصارفة لإشکال حدیث الطائفة؛<br>

4- اختصار مکارم الأخلاق لابن أبی الدنیا؛<br>

5- الأخبار المسطورة فی القراءة فی الصلاة ببعض السورة؛<br>

7- الأربعون المتتالیة بالأسانید العالیة؛<br>

8- الأربعون البلدانیة للطبرانی استخرجها من المعجم الصغیر؛<br>

9- إزالة الخطر عمن جمع بین صلاتین فی الحضر من غیر مرض ولا خطر؛<br>

11- الاستئناس بتراجم فضلاء فاس. (وهو اختصار "سلوة الأنفاس" مع الذیل علیها)؛<br>

13- الاستعاضة بحدیث: "وضوء المستحاضة"؛<br>

14- الاستعاذة والحسبلة ممن صحح حدیث البسملة. أی حدیث "کل أمر ذی بال لا یبدأ فیه بسم اللَّه فهو أقطع"؛<br>

15- الإفضال والمنة برؤیة النساء للَّه فی الجنة؛<br>

18- الإقناع بصحة الصلاة خلف المذیاع؛<br>

19- الإلمام بطرق المتواتر من حدیثه علیه الصلاة والسلام؛<br>

22- إیاک من الاغترار بحدیث: "اعمل لدنیاک"؛<br>

23- إیضاح المریب من تعلیق إعلام الأریب؛<br>

24- الاستنفار لغزو التشبه بالکفار؛<br>

27- البحر العمیق فی مرویات ابن الصدیق؛<br>

28- درء الضعف عن حدیث: "من عشق فعف"؛<br>

29- قطع العروق الوردیة من صاحب البروق النجدیة؛<br>

32- المعجم الوجیز للمستجیز؛<br>

33- بذل المهجة. منظومة تائیة فی ستمائة بیت فی التاریخ؛<br>

=مقابله با وهابیت=

احمد بن محمد بن صدیق در بسیاری از آثارش به ابن تیمیه، وهابیت و اعتقادات باطل این فرقه، حمله می‌کند که از جمله این آثار می‌توان به 6 کتاب زیر اشاره نمود:<br>

جناب غماری، در کتاب "احیاء المقبور من ادله جواز بناء المساجد والقباب علی القبور"، ساخت بنا و قبه بر روی قبوربزرگان را علاوه بر آنکه ازمصادیق تعظیم شعائر الهی تلقی کرده است، همچنین معتقد است چنین کارهایی موجب جلب مصلحت برای صلحاء (افزایش زائر) و دفع مفسده برای ایشان(جلوگیری از اهانت و نبش قبر) خواهد شد.

2- الجواب المفید للسائل المستفید؛<br>

در این کتاب، نامه‌های احمد بن صدیق، جمع‌آوری شده‌است. احمد در بعضی از این نامه‌ها، حملات تندی بر محمد بن عبدالوهاب وپیروان او کرده است. همانطور که در مطالب پیشین بدان اشاره شد احمد غماری، محمد بن عبدالوهاب را شاخ شیطان تلقی کرده است<ref>غماری، احمد، الجواب المفید، ص11، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1423 ه ق.</ref>.

4- قطع العروق الوردیه؛<br>

جالب است که این نکته نیز اشاره شود غماری در این کتاب تصریح کرده است: از آنجایی که وهابیت، طالب حق نیستند به ادله‌ای که توسط مخالفین شان ارائه می‌شود نیز به چشم اینکه مطلبی بفهمند، و بصیرتی پیدا کنند، نگاه نمی‌کنند. بلکه آنان گمراه کننده و گمراه شده هستند و تنها چیزی که برای آنان اهمیت دارد، ترویج گمراهی است.<ref>همان، ص82.</ref>

البته ناگفته نماند که یکی از مهم‌ترین اغراضی که موجب شد احمد بن صدیق این کتاب را تالیف کند مقابله با افکار باطل ابن تیمیه دربرخی از مسائل مربوط به تصوف بوده است.<ref>غماری، احمد، البرهان الجلی فی تحقیق انتساب الصوفیه الی علی(‌علیه‌السلام)، ص21 (از مباحث مقدماتی کتاب)، قاهره، السعاده، چاپ اول، 1389 ه ق.</ref> چنانکه در مواضع متعددی از این کتاب مشاهده می‌شود که احمد برخی از ادعاهای ابن تیمیه را دروغ و برخی دیگر را غلط معرفی می‌کند. به باور احمد، ابن تیمیه در مقام جدل و مناظره، عالمانه و منصفانه سخن نمی‌گوید بلکه از هر طریقی اعم از تدلیس و یا استفاده از سخنان کذب قصد دارد بر خصم پیروز گردد.<ref>همان، ص163.</ref>