پرش به محتوا

ابراهیم حسین شاذلی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۶۵: خط ۶۵:
سید این دوره را‌ در‌ زندان و بیشتر ایام زندان را‌ در‌ بیمارستان‌ زنـدان سـر کرد. وی در بیمارستان هم امکان نوشتن را داشته است. بنابر برخی از نوشته‌ها سید قطب در ۱۹۴۶ با‌ دخالت‌های‌ عبد‌ الاسلام عارف رئیس‌جمهور وقت عراق آزاد شد که‌ پس از آزادی بـه فردی‌ تبدیل شد که بـقایای طـرفداران و حامیان اخوان در اطرافش گرد آمدند.  
سید این دوره را‌ در‌ زندان و بیشتر ایام زندان را‌ در‌ بیمارستان‌ زنـدان سـر کرد. وی در بیمارستان هم امکان نوشتن را داشته است. بنابر برخی از نوشته‌ها سید قطب در ۱۹۴۶ با‌ دخالت‌های‌ عبد‌ الاسلام عارف رئیس‌جمهور وقت عراق آزاد شد که‌ پس از آزادی بـه فردی‌ تبدیل شد که بـقایای طـرفداران و حامیان اخوان در اطرافش گرد آمدند.  


وی‌ در‌ این‌ ایام نگارش تفسیر «'''فی ضلال القرآن»''' را به پایان برد‌. کتاب‌هایی از جمله '''«هذا الدین»'''، '''«المستقبل لهذا الدیـن»'''، '''«خـصائص التصور الاسلامی»''' و '''«معالم فـی الطـریق»''' را نوشت که کتاب‌ اخیر‌ پس‌ از آزاد شنش از زندان در سال ۴۶۹۱ منتشر شد. وی‌ در‌ این کتاب افراطی‌ترین‌ نظریاتش را که متاثر از [[ابوالاعلی مودودی]] بوده مطرح کرده است. در‌ این‌ کتاب‌ ایشان به‌ وجـود تـفاوت بین نظام اجتماعی مبتنی بر نظام دینی‌ و نظام‌ اجتماعی‌ غیر دینی تاکید می‌کند و نظام‌های حاکم در همه جوامع و لذا جمله جوامع مسلمانان را‌ نظام‌های‌ جاهلی‌ می‌خواند و اسلام‌ گرایان را به آمادگی برای برپایی جـایگزین انـقلابی این نـظام‌های جاهلی فرامی‌خواند‌. در‌ ادامۀ مقاله به شرح نکات کلیدی که توسط سید قطب که در این‌ کتاب‌ مطرح‌ شـده پرداخته شده است. بررسی‌کنندگان تحول فکری سید قطب معتقدند تندروی او پس از‌ سـال‌ ۱۹۵۲ م، آشـکار شد. وی در همین دوره عضو اخوان‌المسلمین شد. اما‌ پس‌ از‌ سال ۴۵۹۱ م، که‌همراه‌ هزاران تن از شخصیت‌های اخوان در نتیجه برخورد نـخست ‌ ‌[[جمال عبدالناصر|جـمال عبدالناصر‌]] با‌ اخوان، برای نخستین بار وارد زندان شد، چیزی درباره حاکمیت و جـاهلیت نـنوشت‌. وی در‌ زندان‌ به نگارش تفسیر مشهور "فی ضلال القرآن‌" اقدام نمود و در این تفسیر برای اولین‌ بـار‌ ایده حاکمیت و نگرش جاهلیت را مطرح کرد.
وی‌ در‌ این‌ ایام نگارش تفسیر «'''فی ضلال القرآن»''' را به پایان برد‌. کتاب‌هایی از جمله '''«هذا الدین»'''، '''«المستقبل لهذا الدیـن»'''، '''«خـصائص التصور الاسلامی»''' و '''«معالم فـی الطـریق»''' را نوشت که کتاب‌ اخیر‌ پس‌ از آزاد شنش از زندان در سال ۴۶۹۱ منتشر شد. وی‌ در‌ این کتاب افراطی‌ترین‌ نظریاتش را که متاثر از [[ابوالاعلی مودودی]] بوده مطرح کرده است. در‌ این‌ کتاب‌ ایشان به‌ وجـود تـفاوت بین نظام اجتماعی مبتنی بر نظام دینی‌ و نظام‌ اجتماعی‌ غیر دینی تاکید می‌کند و نظام‌های حاکم در همه جوامع و لذا جمله جوامع مسلمانان را‌ نظام‌های‌ جاهلی‌ می‌خواند و اسلام‌ گرایان را به آمادگی برای برپایی جـایگزین انـقلابی این نـظام‌های جاهلی فرامی‌خواند‌. در‌ ادامۀ مقاله به شرح نکات کلیدی که توسط سید قطب که در این‌ کتاب‌ مطرح‌ شـده پرداخته شده است. بررسی‌کنندگان تحول فکری سید قطب معتقدند تندروی او پس از‌ سـال‌ ۱۹۵۲ م، آشـکار شد. وی در همین دوره عضو اخوان‌المسلمین شد. اما‌ پس‌ از‌ سال ۴۵۹۱ م، که‌همراه‌ هزاران تن از شخصیت‌های اخوان در نتیجه برخورد نـخست ‌ ‌[[جمال عبدالناصر|جـمال عبدالناصر‌]] با‌ اخوان، برای نخستین بار وارد زندان شد، چیزی درباره حاکمیت و جـاهلیت نـنوشت‌. وی در‌ زندان‌ به نگارش تفسیر مشهور '''«فی ضلال القرآن‌»''' اقدام نمود و در این تفسیر برای اولین‌ بـار‌ ایده حاکمیت و نگرش جاهلیت را مطرح کرد.


== معالم فـی الطـریق ==
== معالم فـی الطـریق ==


معالم فـی الطـریق ثمره زندگی قطب و اوج آثار ادبی و فکری سید قطب‌ است‌ که‌ قسمت اعظم آن به موعظه اسلامی ربطی ندارد و سند مهمی است‌ که‌ به ایدئولوژی جنبش‌ اسلامی مربوط می‌شود. اقدامات‌ گرایشات‌ عمده‌ جـنبش مذکور، در اصولی‌که در کتاب‌ معلم‌ فی طریق مندرج است به روشی به چشم می‌خورد و بدین ترتیب بود که‌ معالم‌ فی‌ الطریق در نهایت به‌ مانیفست‌ اغلب جنبش‌های‌ اسلام‌گرا‌ تبدیل‌ شد. به عـبارتی مـعالم فی‌ الطریق‌ دروازۀ رسیدن به ایدئولوژی جنبش اسلامی دهه ۱۹۷۰ می‌باشد.
کتاب '''«معالم فـی الطـریق»''' ثمرۀ زندگی سید و اوج آثار ادبی و فکری او است‌ که‌ قسمت اعظم آن به موعظه اسلامی ربطی ندارد و سند مهمی است‌ که‌ به ایدئولوژی جنبش‌ اسلامی مربوط می‌شود. اقدامات‌ گرایشات‌ عمده‌ جـنبش مذکور، در اصولی‌که در کتاب‌ معلم‌ فی طریق مندرج است به روشی به چشم می‌خورد و بدین ترتیب بود که‌ معالم‌ فی‌ الطریق در نهایت به‌ مانیفست‌ اغلب جنبش‌های‌ اسلام‌گرا‌ تبدیل‌ شد. به عـبارتی مـعالم فی‌ الطریق‌ دروازۀ رسیدن به ایدئولوژی جنبش اسلامی دهه ۱۹۷۰ می‌باشد.
کتاب معالم فی الطریق‌ در‌ واقع یک اثر کاملا جدید نبود‌ بلکه چهار بخش از سیزده‌ بخش آن، از کتاب فی‌ ضلال‌ القرآن گـرفته شـده بود که در حد فاصل سال‌های‌ ۱۹۵۳-۱۹۶۴ بیشتر در‌ زندان‌، پیرامون تفسیر قرآن نوشته شده‌ بود‌. حال‌ به بررسی محتوای‌ ایدئولوژیک‌ معالم فی الطریق می‌پردازیم‌ و اینکه‌ به قول طارق البشری روشن‌فـکر مـصری، چرا و چگونه‌این اثر به‌"چه باید‌ کرد‌، جنبش اسلامی تبدیل شد؟ کتاب معالم فی‌ الطریق‌ سید قطب‌ در‌ سال‌ ۱۹۶۴ در زمینه رویارویی‌ فرهنگ اسلامی با چالش‌های معاصر نوشته شد و به عـقیده رضـوان السـید این کتاب بیانیه بنیادین‌ احـزاب‌ مـبارزه جـوی‌ اسلامی شد. سید بر‌ میراث‌ انتقادی‌ نویسندگان‌ اسلام‌گرای دهه ۴۰ و ۵۰ و به‌ویژه مودودی و ندوی تکیه زد تا از خاستگاه فکری ایده‌ "حاکمیت الهی‌" کـه آن را سـتون‌ فـقرات‌ الگوی‌ اسلامی‌ و هویت اختصاصی اسلام قرار داده بود‌، سـخن‌ مـشخص‌ در‌ باب‌ فرهنگ‌ و سیاست بگوید.
کتاب معالم فی الطریق‌ در‌ واقع یک اثر کاملا جدید نبود‌ بلکه چهار بخش از سیزده‌ بخش آن، از کتاب فی‌ ضلال‌ القرآن گـرفته شـده بود که در حد فاصل سال‌های‌ ۱۹۵۳-۱۹۶۴ بیشتر در‌ زندان‌، پیرامون تفسیر قرآن نوشته شده‌ بود‌. حال‌ به بررسی محتوای‌ ایدئولوژیک‌ معالم فی الطریق می‌پردازیم‌ و اینکه‌ به قول طارق البشری روشن‌فـکر مـصری، چرا و چگونه‌این اثر به‌"چه باید‌ کرد‌، جنبش اسلامی تبدیل شد؟ کتاب معالم فی‌ الطریق‌ سید قطب‌ در‌ سال‌ ۱۹۶۴ در زمینه رویارویی‌ فرهنگ اسلامی با چالش‌های معاصر نوشته شد و به عـقیده رضـوان السـید این کتاب بیانیه بنیادین‌ احـزاب‌ مـبارزه جـوی‌ اسلامی شد. سید بر‌ میراث‌ انتقادی‌ نویسندگان‌ اسلام‌گرای دهه ۴۰ و ۵۰ و به‌ویژه مودودی و ندوی تکیه زد تا از خاستگاه فکری ایده‌ "حاکمیت الهی‌" کـه آن را سـتون‌ فـقرات‌ الگوی‌ اسلامی‌ و هویت اختصاصی اسلام قرار داده بود‌، سـخن‌ مـشخص‌ در‌ باب‌ فرهنگ‌ و سیاست بگوید.