تأویل: تفاوت میان نسخه‌ها

|}

</div>

'''تأویل'''، اصطلاحی در [[علوم قرآنی]] و در تعبیر عام اصطلاحی است در مطالعات مربوط به فهم نصوص به معنای نوع خاصی برداشت از متن که به نحوی بر خلاف ظاهر متن باشد. قدما این واژه را با [[تفسیر قرآن]] مترادف و از این روی تمام آیات قرآن را دارای تأویل می‌دانستند. اما متأخرین آن را به معنای خلاف ظاهر دانسته، آیاتی خاص را دارای تأویل معرفی می‌کنند. در [[روایات]]، تأویل قرآن به معنای حقایق خارجی و واقعیت‌های عینی که مقاصد واقعی آیات می‌باشد، به کار برده شده است.  

اگرچه در گفت‌وگوی عمومی، میان دو واژه «أویل» و «[[تفسیر]]» تفاوت چندانی گذاشته نمی‌شود و به نوعی آن دو مترادف هم هستند؛ اما در منابع تخصصی در ارتباط با معنا و حقیقت تأویل قرآن و فرق آن با تفسیر قرآن، دیدگاه‌های مختلفی ابراز شده است.

در هر صورت آنچه در این مبحث اهمیت دارد، فهم معنای «تفسیر» و «تأویل» است.

در مورد معنای اصطلاحی تفسیر، هرچند تعبیر مفسران و دانشمندان علوم قرآنی، مختلف و متعدد است<ref>ر. ک: «معنای تفسیر و ترجمه و فرق میان آنها»، 26263.</ref>، ولی از نظر مفهوم و محتوا نزدیک به ‌هم هستند و اختلاف چندانی ندارند؛ برای نمونه چند تعریف را ذکر می‌کنیم:

حال از آن‌جا که قرآن کریم از جهت دلالت بر مقصود، به گونه‌ای است که در موارد بسیاری، مراد جدی و واقعی خداوند، عین مفاد استعمالی آیات کریمۀ قرآن نیست، و جزئیات و تفاصیل آن در آیات دیگر و یا در سخنان [[پیامبر(ص)]] و ائمه [[معصومین(ع)]] آمده است، به این دلیل، تفسیر قرآن دومرحله‌ای است؛ یعنی ابتدا باید مفاد استعمالی آیات قرآن - اگر ابهامی دارد مانند نامفهوم بودن مفهوم کلمات، یا نامعلوم بودن هیئت فردی یا ترکیبی کلمات و جملات و نامعلوم بودن شرایط صدور کلام و... - بر مبنای ادبیات عرب، روشن شود و سپس با استفاده از «اصول و قواعد عقلایی محاوره» مراد جدی [[خداوند]] متعال کشف گردد<ref>همان، ص12- 25.</ref>.

تعبیرات در مورد تأویل نیز مختلف است، که در ذیل به یکی از تبیین‌های نسبتا جامعی که در این زمینه ارائه شده است، اشاره می‌کنیم:

# گاهی نیز ممکن است در مورد دیگران استعمال شود.

بنابر این، تأویل معنای جامعی دارد که مصادیق آن گوناگون است و هر اصطلاحی با اصطلاح دیگر اختلاف دارد، لکن در اصل جامع که همان ارجاع و برگرداندن باشد متفق‌‏اند و دلیلی بر حصر موارد استعمال آن وجود ندارد»<ref> منبع :کیهان اندیشه 1371 شماره 42</ref>.

اما این پرسش که آیا غیر معصوم نیز به تأویل [[قرآن]] دست‌رسی دارد یا نه؟ باید گفت در این مورد هم نظریات مختلفی  

بیان شده است<ref>ر. ک: «آگاهان به حقیقت قرآن»، 20474.</ref>؛ اما طبق برخی روایات که: «هر کس دستش پاک، زبانش صادق و قلبش پایدار باشد؛ و شکم و دامنش را عفیف و پاک نگه‌دارد، او از راسخون در علم است»<ref>السیوطی، عبدالرحمن جلال الدین، الدر المنثور، ج 2، ص 151، بیروت، دارالفکر، 1414ق، 1981م.</ref>، شاید بتوان گفت: هر عالمی که علم را برای عمل آموخته در حد و اندازه خودش می‌تواند از آگاهان به تأویل باشد. البته کمال رسوخ در دانش، وصف ممتاز معصومان(ع) است و مصداق کامل راسخان در علم،  

بنابراین، تأویل درجاتی دارد که بالاترین درجاتش ویژه معصومان(ع) است؛ اما درک برخی از مراتب تأویل برای غیر معصومانی که به درجات بالایی از دانش و [[تقوا]] رسیده‌اند نیز امکان‌پذیر خواهد بود.

[https://www.islamquest.net/fa/archive/fa105238 برگرفته از سایت تأویل چیست و چه تفاوتی با تفسیر دارد؟ آیا افراد غیر معصوم ...https://www.islamquest.net]  

{{پانویس|2}}