confirmed، مدیران
۳۷٬۱۸۲
ویرایش
جزیرة العرب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
'''تهامه''' | '''تهامه''' | ||
تهامه منطقه ساحلی باریک مشرف بر بحر قلزم یا همان دریای سرخ است<ref>عصر جاهلی، پیشین، ص24.</ref> که از یمن شروع شده، تا شمال عقبه امتداد می‌یابد<ref>- جمیلی، رشید؛ تاریخ العرب فی الجاهلیه و عصر الدعوة الاسلامیه، بیروت، چاپ اول، 1972، ص43.</ref>؛ منطقه یمن در جنوب آن و حجاز در شمال آن واقع است<ref>بلوغ الإرب، پیشین، ص187.</ref>. عرض آن در بعضی نقاط، تا پنجاه میل می‌رسد<ref>همان.</ref> و به جهت گرمای زیاد و روانی شن‌هایش، بدین نام، خوانده شده است<ref>معجم البلدان، پیشین، ص 64.</ref>. اعراب در گذشته، بواسطه پستی زمین، به آن «غور» نیز می‌گفته‌اند<ref>همان، ج2، ص137.</ref>. در این شنزار داغ، سر حدات و بنادری نیز به وجود آمده که بندر«حدیده» در یمن و نیز بنادر «جده» و «ینبع» در حجاز، از جمله آنهاست. در حد شمالی تهامه، بخش کوچکی به نام «وجه»، وجود دارد که گمان می‌رود، همان شهر حجر یا مداین صالح (علیه السلام)، باشد<ref>عصر جاهلی، پیشین، ص25.</ref>. در شرق تهامه، سلسله جبال«سرات» واقع است که از شمال به جنوب امتداد دارد؛ این کوه از بلندی‌های نجد و از وسط منطقه حجاز می‌گذرد، در این قسمت دره‌ها و مناطق | تهامه منطقه ساحلی باریک مشرف بر بحر قلزم یا همان دریای سرخ است<ref>عصر جاهلی، پیشین، ص24.</ref> که از یمن شروع شده، تا شمال عقبه امتداد می‌یابد<ref>- جمیلی، رشید؛ تاریخ العرب فی الجاهلیه و عصر الدعوة الاسلامیه، بیروت، چاپ اول، 1972، ص43.</ref>؛ منطقه یمن در جنوب آن و حجاز در شمال آن واقع است<ref>بلوغ الإرب، پیشین، ص187.</ref>. عرض آن در بعضی نقاط، تا پنجاه میل می‌رسد<ref>همان.</ref> و به جهت گرمای زیاد و روانی شن‌هایش، بدین نام، خوانده شده است<ref>معجم البلدان، پیشین، ص 64.</ref>. اعراب در گذشته، بواسطه پستی زمین، به آن «غور» نیز می‌گفته‌اند<ref>همان، ج2، ص137.</ref>. در این شنزار داغ، سر حدات و بنادری نیز به وجود آمده که بندر«حدیده» در یمن و نیز بنادر «جده» و «ینبع» در حجاز، از جمله آنهاست. در حد شمالی تهامه، بخش کوچکی به نام «وجه»، وجود دارد که گمان می‌رود، همان شهر حجر یا مداین [[صالح (علیه السلام)]]، باشد<ref>عصر جاهلی، پیشین، ص25.</ref>. در شرق تهامه، سلسله جبال«سرات» واقع است که از شمال به جنوب امتداد دارد؛ این کوه از بلندی‌های نجد و از وسط منطقه حجاز می‌گذرد، در این قسمت دره‌ها و مناطق آتشفشانی بسیاری وجود دارند و نیز اراضی ریگزاری در دامنه آتشفشانها وجود دارند که به «حره»، موسومند<ref> معجم البلدان، پیشین، ص245.</ref>. | ||
'''حجاز''' | '''حجاز''' | ||
منطقه | منطقه [[حجاز]]، از شرق تهامه و شمال یمن شروع شده و تا فلسطین کشیده می‌شود و چون بین نجد و تهامه، فاصله انداخته، به آن حجاز می‌گفته‌اند<ref> همان ،ص218 و بلوغ الإرب، پیشین، ج1، ص187.</ref>. حجاز از سمت شرق تا پشته‌های نجد، ادامه می‌یابد؛ در شمال حجاز، «وادی القری» قرار دارد که حد حجاز است با «علا» که در قدیم به آن «دادان» می‌گفتند<ref>عصر جاهلی، پیشین، ص25.</ref>. این منطقه دارای سرزمین‌های کوهستانی و صخره‌ای با صحراهای گرم و سوزان است و از شهرهای مهم آن مکه و مدینه و [[طائف]] است<ref>مسالک و ممالک، پیشین، ص14.</ref>.این منطقه در تاریخ بیشتر از مناطق دیگر مورد عنایت بوده و این به خاطر وجود [[کعبه]] معظمه در این منطقه است. | ||
'''نجد''' | '''نجد''' | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
در صحرای دهناء نیز که زمین‌هایی است، غالبا ً پوشیده از رمل سرخ، تپه‌های رملی با ارتفاعات مختلف، مناطق وسیعی از زمین را در برگرفته‌اند که با وزش باد، دائماً جابجا می‌شوند؛ ریزش کم باران و خشکی بی‌حد و حصر آن، مردم ساکن در این منطقه را وادار به کوچ کرده است<ref>همان، ص150.</ref>. | در صحرای دهناء نیز که زمین‌هایی است، غالبا ً پوشیده از رمل سرخ، تپه‌های رملی با ارتفاعات مختلف، مناطق وسیعی از زمین را در برگرفته‌اند که با وزش باد، دائماً جابجا می‌شوند؛ ریزش کم باران و خشکی بی‌حد و حصر آن، مردم ساکن در این منطقه را وادار به کوچ کرده است<ref>همان، ص150.</ref>. | ||
''' | '''کوهها''' | ||
از بزرگترین صفات طبیعی در شبه جزیره عربستان، سلسله جبال «سرات» است<ref>صفة جزیرة العرب، پیشین، ص85 و معجم البلدان، پیشین، ج2، ص137.</ref>. قسمت‌هایی از این رشته کوه در موازات ساحل غربی، از یمن تا شام کشیده شده و به سلسله کوههای بلاد شام که مشرف به صحرا هستند، متصل می‌شود<ref>البلدان، پیشین، ص 90.</ref> و به واسطه فاصله انداختن بین نجد و تهامه، به حجاز معروف است<ref>- عصر جاهلی، پیشین، ص 27.</ref>. بزرگترین قله آن، «دباغ» با ارتفاع 2200 متر است، کوههای وثر و شیبان نیز، از دیگر کوههای این رشته کوه‌اند که در مکه واقعند<ref>المفصل ... ، پیشین، ص156.</ref>؛ قسمت دیگر از رشته کوه سرات، در موازات سواحل جنوب، به شرق شبه جزیره، در عمان رفته و ارتفاعات بلندی را در آنجا تشکیل می‌دهد<ref> البلدان، پیشین، ص 90 و معجم البلدا ن، پیشین، ج 3، ص205.</ref>؛ دو قله معروف آن یکی در صنعاست، با ارتفاع 3200 مترو دیگری جبل اخضر است، در عمان به ارتفاع 3050 متر<ref>عصر جاهلی، پیشین، ص27.</ref>. این کوهها، مانع عبور رطوبت شده و موجبات نزول بارش، بخصوص در قسمت‌های شرقی سلسله جبال سرات و یمن را فراهم می‌آ ورند<ref>المفصل ... ، پیشین، ص 157.</ref>. | از بزرگترین صفات طبیعی در شبه جزیره عربستان، سلسله جبال «سرات» است<ref>صفة جزیرة العرب، پیشین، ص85 و معجم البلدان، پیشین، ج2، ص137.</ref>. قسمت‌هایی از این رشته کوه در موازات ساحل غربی، از یمن تا شام کشیده شده و به سلسله کوههای بلاد شام که مشرف به صحرا هستند، متصل می‌شود<ref>البلدان، پیشین، ص 90.</ref> و به واسطه فاصله انداختن بین نجد و تهامه، به حجاز معروف است<ref>- عصر جاهلی، پیشین، ص 27.</ref>. بزرگترین قله آن، «دباغ» با ارتفاع 2200 متر است، کوههای وثر و شیبان نیز، از دیگر کوههای این رشته کوه‌اند که در مکه واقعند<ref>المفصل ... ، پیشین، ص156.</ref>؛ قسمت دیگر از رشته کوه سرات، در موازات سواحل جنوب، به شرق شبه جزیره، در عمان رفته و ارتفاعات بلندی را در آنجا تشکیل می‌دهد<ref> البلدان، پیشین، ص 90 و معجم البلدا ن، پیشین، ج 3، ص205.</ref>؛ دو قله معروف آن یکی در صنعاست، با ارتفاع 3200 مترو دیگری جبل اخضر است، در عمان به ارتفاع 3050 متر<ref>عصر جاهلی، پیشین، ص27.</ref>. این کوهها، مانع عبور رطوبت شده و موجبات نزول بارش، بخصوص در قسمت‌های شرقی سلسله جبال سرات و یمن را فراهم می‌آ ورند<ref>المفصل ... ، پیشین، ص 157.</ref>. | ||
شعرای مشهور جاهلی نیز در اشعارشان از بسیاری از این | شعرای مشهور جاهلی نیز در اشعارشان از بسیاری از این کوهها نام برده‌اند، کوه‌هایی مثل ابان، تعار، رضوی، عارض، عسیب، مجمیر و ... <ref>صفة جزیرة العرب، پیشین، ص239.</ref>. | ||
'''رودها''' | '''رودها''' | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
'''شعب آل‌خنس''' | '''شعب آل‌خنس''' | ||
در مکه واقع است، اخنس بن شریق ثقفی بواسطه این تنگه مانع عبور بنی زهره، برای جنگ با [[پیامبر( | در مکه واقع است، اخنس بن شریق ثقفی بواسطه این تنگه مانع عبور بنی زهره، برای جنگ با [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]] در [[جنگ بدر]] شد<ref> عسقلانی، ابن حجر؛ الاصابه فی تمییز الصحابه، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415، چاپ اول، ج1، ص192.</ref>. پیامبر(ص) نیز در روز فتح مکه از همین دره وارد مکه شدند. | ||
'''شعب آل قنفذ''' | '''شعب آل قنفذ''' | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
* شعب سلع: دره‌ای است، در مدینه که در گذشته به شعب بنی‌حرام معروف بود<ref> سمهودی، نور الین؛ وفا الوفا، باخبار دار المصطفی، بیروت، دار الکتب العلمیه،2006، چاپ اول، ج1، ص161.</ref>. | * شعب سلع: دره‌ای است، در مدینه که در گذشته به شعب بنی‌حرام معروف بود<ref> سمهودی، نور الین؛ وفا الوفا، باخبار دار المصطفی، بیروت، دار الکتب العلمیه،2006، چاپ اول، ج1، ص161.</ref>. | ||
* شعب العجوز: در حومه مدینه قرار داشته<ref> همان، ج4، ص99.</ref> و مقتل کعب بن اشرف یهودی است<ref> ابن اسحاق؛ سیره نبوی، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی،1410، چاپ اول، ص319 وکلاعی، حمیری؛ الاکتفاءبما تضمنه من مغازی رسول الله و ... ، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420، چاپ اول، ج1، ص368.</ref>. | * شعب العجوز: در حومه مدینه قرار داشته<ref> همان، ج4، ص99.</ref> و مقتل کعب بن اشرف یهودی است<ref> ابن اسحاق؛ سیره نبوی، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی،1410، چاپ اول، ص319 وکلاعی، حمیری؛ الاکتفاءبما تضمنه من مغازی رسول الله و ... ، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420، چاپ اول، ج1، ص368.</ref>. | ||
* [[شعب ابیطالب]]: در ادوار مختلف به نام‌های شعب هاشم و [[شعب علی بن ابیطالب]] و شعب ابی یوسف نیز معروف بوده است<ref> دائرة المعارف تشیع، ج9، ص588.</ref>. | * [[شعب ابی طالب|شعب ابیطالب]]: در ادوار مختلف به نام‌های شعب هاشم و [[شعب علی بن ابیطالب]] و شعب ابی یوسف نیز معروف بوده است<ref> دائرة المعارف تشیع، ج9، ص588.</ref>. | ||
* جرار، ثبیر، الرخم، العجوز، حوا(حراء)، احد، عقیق، خوز و ...نیز از دیگر شعاب معروف شبه جزیره عربستان هستد. | * جرار، ثبیر، الرخم، العجوز، حوا(حراء)، احد، عقیق، خوز و ...نیز از دیگر شعاب معروف شبه جزیره عربستان هستد. | ||
== طبیعی == | == طبیعی == | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
به جهت آب و هوای گرم و خشک این منطقه، بدیهی است که نباید پوشش گیاهی بسیار متنوعی را، در منطقه عربستان شاهد باشیم؛ به جز بوته‌های خار و درختچه‌های بیابانی که غالب پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می‌دهد، وجود درختان گوناگون میوه و درختان سدر و کندر<ref>همان، ص209 و مسالک و ممالک، پیشین، ص25.</ref> و دیگر پوشش‌های گیاهی در مناطقی که از نعمت آب بیشتری، برخوردارند، چهره‌ای دیگر از این منطقه بیابانی را به نمایش می‌گذارد. | به جهت آب و هوای گرم و خشک این منطقه، بدیهی است که نباید پوشش گیاهی بسیار متنوعی را، در منطقه عربستان شاهد باشیم؛ به جز بوته‌های خار و درختچه‌های بیابانی که غالب پوشش گیاهی منطقه را تشکیل می‌دهد، وجود درختان گوناگون میوه و درختان سدر و کندر<ref>همان، ص209 و مسالک و ممالک، پیشین، ص25.</ref> و دیگر پوشش‌های گیاهی در مناطقی که از نعمت آب بیشتری، برخوردارند، چهره‌ای دیگر از این منطقه بیابانی را به نمایش می‌گذارد. | ||
=حیات وحش شبه جزیره عربستان= | == حیات وحش شبه جزیره عربستان == | ||
در گذشته تباله و بیشه، از مهمترین وادی‌های عربستان، به شمار می‌آمده که از آن بعنوان بیشه شیران، نام برده می‌شد<ref>معجم البلدان، پیشین، ج1، ص529.</ref>. از مهمترین حیواناتی که در حیات وحش شبه جزیره عربستان، زیست می‌کنند، می‌توان به حیواناتی چون گربه وحشی، روباه، شغال، گورخر، شاهین و کفتار اشاره کرد<ref> المفصل ... ، پیشین، ص 203.</ref>. | در گذشته تباله و بیشه، از مهمترین وادی‌های عربستان، به شمار می‌آمده که از آن بعنوان بیشه شیران، نام برده می‌شد<ref>معجم البلدان، پیشین، ج1، ص529.</ref>. از مهمترین حیواناتی که در حیات وحش شبه جزیره عربستان، زیست می‌کنند، می‌توان به حیواناتی چون گربه وحشی، روباه، شغال، گورخر، شاهین و کفتار اشاره کرد<ref> المفصل ... ، پیشین، ص 203.</ref>. | ||