سوره قلم: تفاوت میان نسخه‌ها

# دفاع از قرآن و [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]]؛

# صفات و اخلاق پیامبر(صلی الله علیه) و دشمنان او؛

# یاداشت قلم و نوشتار<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص: 173</ref>.

#«سوره قلم»؛ نام قلم از آیه اول این سوره گرفته شده است و خدا در این آیه به قلم سوگند یاد کرده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص173.</ref>.

#«سوره ن»؛ ن از حروف مقطعه است و این سوره همانند [[سوره ص]] و [[سوره ق]] به حرف مقطعه شروع‌کننده‌اش نامیده شده است.

#«سوره ن والقلم»؛ شروع سوره با این عبارت می‌باشد و از طرفی هم بعضی روایاتی که در فضیلت این سوره آمده است نشانگر استفاده نام ن والقلم از طرف معصومین برای این سوره می‌باشد<ref>همانند روایات منقول در ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 25، ص202.</ref>.

* سوره قلم پنجاه‌ودو آیه دارد<ref>الكشف و البيان، ج 10، ص5.</ref>.

* سوره قلم سیصد کلمه دارد<ref>همان</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره‌های قرآن مختلف است).

* سوره قلم هزارودویست‌وپنجاه‌وشش حرف دارد<ref>همان</ref>. (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره‌های قرآن مختلف است).

اساسی‌ترین هدف سوره قلم عبارت است از:

دفاع از [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]] و [[قرآن]] و هشدار به [[مشركان|مشرکان]].

روی هم رفته مباحث سوره قلم را می‌توان در هفت‌بخش خلاصه کرد:

# نخست به ذکر قسمتی از صفات ویژه [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] مخصوصا اخلاق برجسته او می‌پردازد و آن را با قسمت‌های مؤکدی تاکید می‌کند؛

# سپس قسمتی از صفات زشت و اخلاق نکوهیده دشمنان او را بازگو می‌نماید؛

# در بخش دیگری داستان «أَصْحابَ الْجَنَّةِ» که در حقیقت هشداری است به مشرکان زشت‌سیرت بیان شده؛

# در قسمت دیگری مطالب گوناگونی راجع به قیامت و عذاب کفار در آن روز آمده است؛

# در بخش دیگری انذارها و تهدیدهایی نسبت به مشرکان بازگو شده؛

# در بخش دیگری به پیامبر اسلام(صلی الله علیه) دستور می‌دهد که در برابر دشمنان سرسخت، استقامت و صبر نشان دهد<ref>تفسير نمونه، ج 24، ص365.</ref>؛

# سرانجام در پایان سوره نیز سخن از عظمت قرآن و توطئه‌های مختلف دشمنان بر ضد [[حضرت محمد (ص)|پیامبر]] به میان آورده.

[[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن‌کعب]] گوید: پیامبر(صلی الله علیه) فرمود: «هر کس سوره نون و القلم را قرائت کند خدا ثواب مردم خوش اخلاق را به او عطا فرماید».

[[علی‌بن‌ميمون|علی‌بن‌میمون]] از [[امام جعفر صادق|امام صادق(صلی الله علیه)]] روایت کرده که فرمود: «هر که سوره نون و القلم را در نماز واجب یا نافله بخواند خداوند او را در زندگانیش از فقر و ناداری امان دهد و هر گاه مرد از فشار قبر ان شاء اللَّه پناهش دهد»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 25، ص202.</ref>.

حسن و [[عكرمه|عکرمه]] و عطاء گویند که سوره قلم [[مكی|مکی]] است، [[ابن عباس]] و [[قتاده]] گفته‌اند از اولش تا آیه سَنَسِمُهُ عَلَی الْخُرْطُومِ مکّی است و ما بعدش تا آیه لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ مدنی است، و ما بعدش تا آیه (یکتبون) مکّی و ما بعدش تا آخر [[سوره مدنی]] است<ref>همان</ref>.

تاریخ نزول سوره قلم در اوائل دعوت پیامبر(صلی الله علیه) بوده است<ref>حجةالتفاسير و بلاغ‌الإكسير، مقدمه اول، ص29.</ref>.

سوره قلم رسول خدا(صلی الله علیه) را به دنبال تهمت‌های ناروایی که مشرکین به وی زده و او را دیوانه خوانده بودند، تسلیت و دلداری می‌دهد و به وعده‌های جمیل و پاسداری از خلق عظیمش دلخوش می‌سازد و آن جناب را به شدیدترین وجهی از اطاعت مشرکین و مداهنه با آنان نهی نموده، امر اکید می‌کند که در برابر حکم پروردگارش صبر کند<ref>ترجمه تفسير الميزان، ج 19، ص615.</ref>.

سوره قلم شصت‌وهشتمین سوره در چینش کنونی قرآن به شمار می‌آید<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص173.</ref>.

سوره قلم دومین سوره در ترتیب نزول می‌باشد و بعد از سوره علق نازل شده است<ref>التمهيد في علوم القرآن، ج 1، ص 135.</ref>.(لازم به ذکر است اقوال در ترتیب نزول سوره‌های قرآن مختلف است).

چون خداوند سبحان [[سوره ملک]] را به ذکر تکذیب [[كافران|کافران]] و وعید ایشان پایان داد، سوره قلم را به مانند آن افتتاح فرموده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص173.</ref>.

# سوره قلم تنها سوره‌ای است که با حرف مقطعه «ن» و [[قسم]] به قلم آغاز شده است. اولین تحدی قرآن با توجه به امّی بودن پیامبر(صلی الله علیه) در این سوره با عبارت «وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُون» آمده است.

# آیه معروف «وَ إِنْ یَکادُ» در سوره قلم واقع شده است<ref>تفسير قرآن مهر، ج 21، ص173.</ref>.

# سوره قلم از [[سور مفصلات]] می‌باشد<ref>التمهید في علوم القرآن، ج1، ص313.</ref> [[ابن قتیبه]] می‌گوید: ... مفصلات سوره‌های کوچکی هستند که بعد از [[سور مثانی]] آمده‌اند اینکه چرا این سوره‌ها را مفصل نامیده‌اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اینکه بسیار به واسطه بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ از یکدیگر جدا شده‌اند<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>.

# روایتی است که از رسول خدا(صلی الله علیه) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای [[تورات]] و سوره‌های مئین را به جای [[انجيل|انجیل]] و سوره‌های مثانی را به جای [[زبور]] به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>همان.</ref>.