پرش به محتوا

میرفندرسکی: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۴۲ بایت حذف‌شده ،  ‏۸ ژانویهٔ ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (تمیزکاری)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
<div class="wikiInfo">[[پرونده:میرفندرسکی.jpg |جایگزین=میرفندرسکی|میرفندرسکی]]
{{جعبه اطلاعات شخصیت
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
| عنوان = میرفندرسکی
!نام
| تصویر = میرفندرسکی.jpg
!میرفندرسکی
| نام = ابوالقاسم فِندِرسکی
|-
| نام‌های دیگر =
|نام کامل
| سال تولد = ۹۷۰ ق
|ابوالقاسم فِندِرسکی
| تاریخ تولد =
|-
| محل تولد = گرگان
|لقب
| سال درگذشت = ۱۰۵۰ ق
|میرفندرسکی
| تاریخ درگذشت =
|-
| محل درگذشت =
|زادگاه
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی | علامه چلبی | افضل‌الدین محمد ترکه اصفهانی}}
|۹۷۰ق
| شاگردان =
|-
| دین = اسلام
|زادگاه
| مذهب = شیعه
|قصبه فندرسک • استرآباد• گرگان
| آثار = {{فهرست جعبه افقی | اثر | اثر | اثر}}
|-
| فعالیت‌ها =
|محل زندگی
| وبگاه = {{نشانی وب | site.com.net}}
|[[اصفهان]] • [[هندوستان]]
}}
|-
|[[دین]]
|[[اسلام]]
|-
|[[مذهب]]
|[[شیعه]]
|-
|دوران
|صفوی
|-
|پیشه
|حکیم • دانشمند • صاحب نظر در هندسه • ریاضیات • کیمیا(شیمی)
|-
|استادان
|علامه چلبی بیک تبریزی • افضل‌الدین محمد ترکه اصفهانی
|-
|شاگردان
|ملاصادق اردستانی • محمدباقر سبزواری • آقاحسین خوانساری • میرزا رفیعای نائینی • ملارجب علی تبریزی
|-
|درگذشت
|۱۰۵۰ق
|-
|مدفن
|مقبره بابا رکن الدین معروف به تکیه میر • تخت فولاد • اصفهان
|-
|}
</div>
 
'''سید ابوالقاسم موسوی استرآبادی''' (م، ۱۰۵۰ ق) مشهور به <big>میرفندرسکی</big> فرزند میرزا بیک، عالم عارف، حکیم و فیلسوف بزرگ [[عصر صفوی]] (معاصر شاه عباس اول و دوم صفوی) است.  
'''سید ابوالقاسم موسوی استرآبادی''' (م، ۱۰۵۰ ق) مشهور به <big>میرفندرسکی</big> فرزند میرزا بیک، عالم عارف، حکیم و فیلسوف بزرگ [[عصر صفوی]] (معاصر شاه عباس اول و دوم صفوی) است.  


خط ۵۴: خط ۲۶:
از میرفندرسکی چند رساله مختصر در موضوعات علمی و فلسفی، مقداری حواشی و توضیحات بر ترجمه جوگ بسشت هندویی و بعضی اشعار و قطعه‌های منظوم بر جای مانده است. مهم‌ترین اثر میر فندرسکی رساله فارسی معروف به [[صناعیه]] است که به عنوان [[حقایق الصنایع]] نیز شهرت دارد.
از میرفندرسکی چند رساله مختصر در موضوعات علمی و فلسفی، مقداری حواشی و توضیحات بر ترجمه جوگ بسشت هندویی و بعضی اشعار و قطعه‌های منظوم بر جای مانده است. مهم‌ترین اثر میر فندرسکی رساله فارسی معروف به [[صناعیه]] است که به عنوان [[حقایق الصنایع]] نیز شهرت دارد.


=نسب میرفندرسکی=
== نسب میرفندرسکی ==


پدران او از بزرگان [[سادات]] استرآباد بودند و جدش میرصدرالدین در ناحیه فِندِرسک از شهرهای استرآباد صاحب املاکی بود و بعد از جلوس شاه‌عباس اول (۹۶۶ق) به دربار او پیوست. پدرش میرزابیک نیز در دستگاه [[شاه‌عباس]] خدمت می‌کرد و مورد تکریم بود. <ref>افندی، ریاض العلماء، ج۵، ص۵۰۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۳، صص۳۵-۳۶</ref>  
پدران او از بزرگان [[سادات]] استرآباد بودند و جدش میرصدرالدین در ناحیه فِندِرسک از شهرهای استرآباد صاحب املاکی بود و بعد از جلوس شاه‌عباس اول (۹۶۶ق) به دربار او پیوست. پدرش میرزابیک نیز در دستگاه [[شاه‌عباس]] خدمت می‌کرد و مورد تکریم بود. <ref>افندی، ریاض العلماء، ج۵، ص۵۰۰؛ قمی، الکنی و الالقاب، ج۳، صص۳۵-۳۶</ref>  


=زندگی‌نامه میرفندرسکی=
== زندگی‌نامه میرفندرسکی ==


ابوالقاسم در شهر کوچکِ فندرسک به دنیا آمد <ref>اوحدی، ۱۵۱؛ افندی، ج۵، ص۵۰۱-۵۰۲</ref> و گویا مقدمات علوم را در همان نواحی فراگرفت، ‌ ولی بعداً برای تحصیل به اصفهان رفت و نزد [[علامه چلبی بیک تبریزی]] (درگذشت۱۰۴۱) که خود از شاگردان [[افضل‌الدین محمد ترکه اصفهانی]] بود به تحصیل حکمت و علوم پرداخت. <ref>اوحدی، عرفات العاشقین، صص۱۵۱، ۱۶۸، ۲۸۲</ref> وی سپس در همانجا به تدریس مشغول شد.
ابوالقاسم در شهر کوچکِ فندرسک به دنیا آمد <ref>اوحدی، ۱۵۱؛ افندی، ج۵، ص۵۰۱-۵۰۲</ref> و گویا مقدمات علوم را در همان نواحی فراگرفت، ‌ ولی بعداً برای تحصیل به اصفهان رفت و نزد [[علامه چلبی بیک تبریزی]] (درگذشت۱۰۴۱) که خود از شاگردان [[افضل‌الدین محمد ترکه اصفهانی]] بود به تحصیل حکمت و علوم پرداخت. <ref>اوحدی، عرفات العاشقین، صص۱۵۱، ۱۶۸، ۲۸۲</ref> وی سپس در همانجا به تدریس مشغول شد.
خط ۷۴: خط ۴۶:
میرفندرسکی در دربار ایران نیز مورد تکریم بود و به گفته نصرآبادی هنگامی که از هند به اصفهان بازگشت شاه صفی به دیدنش رفت. <ref>مقدمه تحفه المراد، چاپ 1372، انتشارات الزهراء</ref>
میرفندرسکی در دربار ایران نیز مورد تکریم بود و به گفته نصرآبادی هنگامی که از هند به اصفهان بازگشت شاه صفی به دیدنش رفت. <ref>مقدمه تحفه المراد، چاپ 1372، انتشارات الزهراء</ref>


=استادان و شاگردان میرفندرسکی=
== استادان و شاگردان میرفندرسکی ==


وی از شاگردان علامه چلبی بیک تبریزی بود و نقل شده که شفای [[شیخ الرئیس]] [[بو علی سینا]] را از محضر [[فیلسوف]] مدقّق، مرحوم میرداماد صاحب [[قبسات]] فراگرفت. <ref>مقدمه تحفة المراد، چاپ 1372</ref>
وی از شاگردان علامه چلبی بیک تبریزی بود و نقل شده که شفای [[شیخ الرئیس]] [[بو علی سینا]] را از محضر [[فیلسوف]] مدقّق، مرحوم میرداماد صاحب [[قبسات]] فراگرفت. <ref>مقدمه تحفة المراد، چاپ 1372</ref>
خط ۸۶: خط ۵۸:
3-شیخ رجبعلی تبریزی. <ref>جلال آشتیانی، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران از میرداماد و میرفندرسکی تا عصر حاضر، شرح حال میرفندرسکی</ref>
3-شیخ رجبعلی تبریزی. <ref>جلال آشتیانی، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران از میرداماد و میرفندرسکی تا عصر حاضر، شرح حال میرفندرسکی</ref>


=آثار میرفندرسکی=
== آثار میرفندرسکی ==


مهم‎ترین اثر میر، رساله فارسی معروف به <big>صناعیه</big> است که به‎عنوان <big>حقایق الصنایع</big> نیز شهرت دارد. وی در این رساله صناعت را به مفهومی بسیار گسترده و به معنی هرچیز که از قوای عاقله و عامله آدمی به ظهور و حصول پیوندد، گرفته و در 24 باب و یک خاتمه به بیان حد صناعت انواع آن ارتباط صناعات مختلف با هم فایده و غایت هریک درجات سودمندی و شرف و خست آن‎ها و سهم و محل هریک از اهل حرف و صنایع در جامعه پرداخته ترتیب و ترتیب صنایع را برحسب شرف و غایت تا صناعتی که خود غایت غائی است و برای آن غایتی نیست تعیین نموده است. <ref>پایگاه تبیان</ref>
مهم‎ترین اثر میر، رساله فارسی معروف به <big>صناعیه</big> است که به‎عنوان <big>حقایق الصنایع</big> نیز شهرت دارد. وی در این رساله صناعت را به مفهومی بسیار گسترده و به معنی هرچیز که از قوای عاقله و عامله آدمی به ظهور و حصول پیوندد، گرفته و در 24 باب و یک خاتمه به بیان حد صناعت انواع آن ارتباط صناعات مختلف با هم فایده و غایت هریک درجات سودمندی و شرف و خست آن‎ها و سهم و محل هریک از اهل حرف و صنایع در جامعه پرداخته ترتیب و ترتیب صنایع را برحسب شرف و غایت تا صناعتی که خود غایت غائی است و برای آن غایتی نیست تعیین نموده است. <ref>پایگاه تبیان</ref>
خط ۹۳: خط ۶۵:


# برهان الأبصار
# برهان الأبصار
#
 
# منظومه در کیمیا
# منظومه در کیمیا
#
 
# تحقیق المزلة
# تحقیق المزلة
#
 
# تخمیریه
# تخمیریه
#
 
# ترجمه شذور الذهب
# ترجمه شذور الذهب
#
 
# حاشیه جوک با شست
# حاشیه جوک با شست
#
 
# رساله حرکت
# رساله حرکت
#
 
# رساله صناعیه
# رساله صناعیه
#
 
# رسالة فی ارتباط الحادث بالقدیم
# رسالة فی ارتباط الحادث بالقدیم
#
 
# رسالة فی حقیقة الوجود
# رسالة فی حقیقة الوجود
#
 
# رسالة فی معقولات العشر
# رسالة فی معقولات العشر
#
 
# و... . <ref>مهدوی، مصلح‎الدین، ج1، ص351</ref>
# و... . <ref>مهدوی، مصلح‎الدین، ج1، ص351</ref>


خط ۱۲۰: خط ۹۲:
شرح [[محمد صالح خلخالی]]، از دانشمندان سده 12ق، همراه با شرح دعای [[حضرت امیر(ع)]] و لوایح جامی در تهران در سال 1312ق به چاپ سنگی رسیده و شرح حکیم [[عباس شریف دارابی شیرازی]] به کوشش [[فضل‌الله لایق]] در تهران (1337ش) طبع و نشر شده است. در بعضی از تذکره‎ها و کتب تراجم تألیفات دیگری چون [[تاریخ صفویه]]، [[تحقیق المزله]] و برخی رسالات و نوشته‎های دیگر به نام میر ذکر کرده‌اند که تاکنون اثری از آن‎ها به دست نیامده است.  
شرح [[محمد صالح خلخالی]]، از دانشمندان سده 12ق، همراه با شرح دعای [[حضرت امیر(ع)]] و لوایح جامی در تهران در سال 1312ق به چاپ سنگی رسیده و شرح حکیم [[عباس شریف دارابی شیرازی]] به کوشش [[فضل‌الله لایق]] در تهران (1337ش) طبع و نشر شده است. در بعضی از تذکره‎ها و کتب تراجم تألیفات دیگری چون [[تاریخ صفویه]]، [[تحقیق المزله]] و برخی رسالات و نوشته‎های دیگر به نام میر ذکر کرده‌اند که تاکنون اثری از آن‎ها به دست نیامده است.  


=میرفندرسکی و آیین زرتشتی=
== میرفندرسکی و آیین زرتشتی ==


اینکه برخی فندرسکی را متاثر از [[آذرکیوان]] روحانی [[زرتشتی]] شیرازی مقیم هند و صاحب [[منظومه جام کیخسرو]] و شاگردان او دانسته‌اند، مقبول به نظر نمی‌رسد، زیرا شخصیتی که بسیار متشرع بود و بر بلندای تدریس و تحقیق عالی‌ترین سطوح فلسفه الهی قرار داشت و عقل‌ورزی و استقلال رأی رسم دیرین او محسوب می‌شد آنگونه که شخص آذرکیوان نیز از میرفندرسکی و صدرا به عنوان خردمندان [[ایران]] یاد می‌کند. نمی‌توانست متاثر از تعالیم آنان باشد، هرچند که هنر میرفندرسکی این بود که فرازهای مثبت [[فرهنگ ملل]] دیگر را در دریای فرهنگ استوار و پر ظرفیت اسلام هضم و حل می‌نمود و بومی می‌کرد.
اینکه برخی فندرسکی را متاثر از [[آذرکیوان]] روحانی [[زرتشتی]] شیرازی مقیم هند و صاحب [[منظومه جام کیخسرو]] و شاگردان او دانسته‌اند، مقبول به نظر نمی‌رسد، زیرا شخصیتی که بسیار متشرع بود و بر بلندای تدریس و تحقیق عالی‌ترین سطوح فلسفه الهی قرار داشت و عقل‌ورزی و استقلال رأی رسم دیرین او محسوب می‌شد آنگونه که شخص آذرکیوان نیز از میرفندرسکی و صدرا به عنوان خردمندان [[ایران]] یاد می‌کند. نمی‌توانست متاثر از تعالیم آنان باشد، هرچند که هنر میرفندرسکی این بود که فرازهای مثبت [[فرهنگ ملل]] دیگر را در دریای فرهنگ استوار و پر ظرفیت اسلام هضم و حل می‌نمود و بومی می‌کرد.
خط ۱۳۰: خط ۱۰۲:
«جماعتی که غرضشان از علم، ریاست و اعتبار دنیا بوده نه کمال، هیچ از اینها نفهمیده‌اند و آنها را باطل و سخیف دانسته بر رأی خود معنا می‌گفته‌اند که طالبان حق را گمراه کرده‌اند». <ref>اسفندیار، کی‌خسرو بن آذرکیوان، دبستان مذاهب، ج۱، ص۴۷وص۲۱۵</ref>
«جماعتی که غرضشان از علم، ریاست و اعتبار دنیا بوده نه کمال، هیچ از اینها نفهمیده‌اند و آنها را باطل و سخیف دانسته بر رأی خود معنا می‌گفته‌اند که طالبان حق را گمراه کرده‌اند». <ref>اسفندیار، کی‌خسرو بن آذرکیوان، دبستان مذاهب، ج۱، ص۴۷وص۲۱۵</ref>


=وفات میرفندرسکی=
== وفات میرفندرسکی ==


وفات او در 1050ق در [[اصفهان]] روی داد و در همانجا در [[مقبره]] بابا رکن‎الدین در محلی که امروز به تخت فولاد و [[تکیه]] میر معروف است به خاک سپرده شد. او [[وصیت]] کرد که تمام کتاب‌هایش را به [[شاه صفی]] بدهند. <ref> نعمه، عبدالله، ص506؛ پایگاه تبیان</ref>
وفات او در 1050ق در [[اصفهان]] روی داد و در همانجا در [[مقبره]] بابا رکن‎الدین در محلی که امروز به تخت فولاد و [[تکیه]] میر معروف است به خاک سپرده شد. او [[وصیت]] کرد که تمام کتاب‌هایش را به [[شاه صفی]] بدهند. <ref> نعمه، عبدالله، ص506؛ پایگاه تبیان</ref>
خط ۱۳۷: خط ۱۰۹:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:عالمان شیعه دوره صفویه]]
[[رده:عالمان]]
[[رده:دانشمندان علوم غریبه]]
[[رده:عالمان شیعه]]
[[رده:فیلسوفان]]
[[رده:ایران]]
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۷۷۵

ویرایش