۸۷٬۷۸۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'میبرد' به 'میبرد') |
جز (جایگزینی متن - ' انکه' به ' آنکه') |
||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
برغم اجماع امامیه بر عدم تحریف قرآن برخی از عالمان اهل سنت، نسبت تحریف به علمای امامیه داده بلکه قول به تحریف قرآن را از موارد وفاق بین همه شیعیان میدانند. علامه سید جعفر مرتضی ضمن اظهارشگفتی خود از ادعای بی پآیه چنین عالمانی اینچنین ابراز میدارد: | برغم اجماع امامیه بر عدم تحریف قرآن برخی از عالمان اهل سنت، نسبت تحریف به علمای امامیه داده بلکه قول به تحریف قرآن را از موارد وفاق بین همه شیعیان میدانند. علامه سید جعفر مرتضی ضمن اظهارشگفتی خود از ادعای بی پآیه چنین عالمانی اینچنین ابراز میدارد: | ||
از جمله دلائلی که اینان را وادار به اظهارات سخیف وسست در زمینه نسبت تحریف قرآن به اعلام شیعه کرده است وجود برخی روایاتی است که درکتب روائی شیعیان وارد شده است در حالی که همه این روایات مورد بحث عالمان شیعی قرار گرفته و شبهات مربوط به آن پاسخ داده شده است از جمله | از جمله دلائلی که اینان را وادار به اظهارات سخیف وسست در زمینه نسبت تحریف قرآن به اعلام شیعه کرده است وجود برخی روایاتی است که درکتب روائی شیعیان وارد شده است در حالی که همه این روایات مورد بحث عالمان شیعی قرار گرفته و شبهات مربوط به آن پاسخ داده شده است از جمله آنکه برخی از این روایات در صدد تفسیر و تاویل آیات بوده است و در برخی دیگر واژه تحریف بمعنای دیگری – غیر از معنای مصطلح – بکار رفته است. <ref>حقائق هامه حول القرآن الکریم ص 20</ref> | ||
باید گفت در برابر اینان برخی از عالمان منصف و غیر متعصب اهل سنت دیدگاه افراطی گروه مذکور را بشدت انکار کرده و آن را بر خلاف واقعیت موجود میدانند. در اینجا گفتار آنان را بیان میکنیم: | باید گفت در برابر اینان برخی از عالمان منصف و غیر متعصب اهل سنت دیدگاه افراطی گروه مذکور را بشدت انکار کرده و آن را بر خلاف واقعیت موجود میدانند. در اینجا گفتار آنان را بیان میکنیم: | ||
خط ۱۳۰: | خط ۱۳۰: | ||
ایشان تحت عنوان:" لزوم التقید بما بین الدفتین" مینویسد: | ایشان تحت عنوان:" لزوم التقید بما بین الدفتین" مینویسد: | ||
اخبار صحیح از ناحیه ائمه ع مبنی بر لزوم قرائت قرآن موجود رسیده است تا انگاه که حضرت قائم ع ظهور نموده و قرآن کامل و جامع را در اختیار مردم قرار دهد. از طرفی در عصر غیبت از قرائت قرآنی غیر از قرآن موجود نهی شده است بنابراین تعبد و تقید به قرآن موجود لازم است. المسائل السرویه ص 82-81 | اخبار صحیح از ناحیه ائمه ع مبنی بر لزوم قرائت قرآن موجود رسیده است تا انگاه که حضرت قائم ع ظهور نموده و قرآن کامل و جامع را در اختیار مردم قرار دهد. از طرفی در عصر غیبت از قرائت قرآنی غیر از قرآن موجود نهی شده است بنابراین تعبد و تقید به قرآن موجود لازم است. المسائل السرویه ص 82-81 | ||
نتیجه | نتیجه آنکه اجماع و اتفاق اعلام امامیه بر عدم تحریف قرآن امر قطعی میباشد از طرفی ادعای برخی از آنان به وجود تحریف به نقصان در قرآن تنها در مقام اندیشه و نظر بوده و همگی آنان قرآن موجود را کلام الهی دانسته و خود را در مقام عمل ملتزم به آن میدانند. | ||
==2-دلائل تحریف ناپذیری قرآن == | ==2-دلائل تحریف ناپذیری قرآن == | ||
قبل از | قبل از آنکه به تبیین دلائل تحریف ناپذیری قرآن بپردازیم ذکر دو نکته لازم است: | ||
1- یکی از عوامل اساسی بروز شبهه تحریف قرآن در بین برخی از عالمان فریقین وجود اخبار و روایاتی است که در کتب معتبر روائی آنان وجود دارد. مفاد این اخبار نفی تحریف به زیاده و اثبات تحریف به نقیصه در قرآن موجود میباشدکه در این فصل به بررسی تفصیلی آن خواهیم پرداخت. | 1- یکی از عوامل اساسی بروز شبهه تحریف قرآن در بین برخی از عالمان فریقین وجود اخبار و روایاتی است که در کتب معتبر روائی آنان وجود دارد. مفاد این اخبار نفی تحریف به زیاده و اثبات تحریف به نقیصه در قرآن موجود میباشدکه در این فصل به بررسی تفصیلی آن خواهیم پرداخت. | ||
خط ۲۱۶: | خط ۲۱۶: | ||
در تبیین نکته مذکور باید گفت: مضامین متعالی و حقائق گسترده معرفتی و تربیتی و بیان مسائل گوناگون به زیباترین شکل و هماهنگی در مجموعه آیات قرآنی راه تحریف گران را مسدود نموده است. | در تبیین نکته مذکور باید گفت: مضامین متعالی و حقائق گسترده معرفتی و تربیتی و بیان مسائل گوناگون به زیباترین شکل و هماهنگی در مجموعه آیات قرآنی راه تحریف گران را مسدود نموده است. | ||
برغم | برغم آنکه در قرآن کریم از مسائل متنوعی سخن بمیان امده است اما این امر سبب بروز تناقض و تنافی بین آیات نگردیده و توحید بر سراسر آن حکفرماست | ||
<ref>. المیزان ج 12ص 105</ref> | <ref>. المیزان ج 12ص 105</ref> | ||
خط ۲۳۶: | خط ۲۳۶: | ||
و نیز در آیات مورد بحث ذکر را به طور مطلق بر قرآن کریم اطلاق نموده، و نیز به طور مطلق آن را محفوظ به حفظ خدای تعالی دانسته و فرموده: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَه لَحافِظُونَ» که از آن دو اطلاق این معنا استفاده میشود که گفتیم قرآن کریم از هر زیاده و نقصان و تغییر لفظی و یا ترتیبی که ذکر بودن آن را از بین ببرد محفوظ خواهد بود.<ref>همان</ref> | و نیز در آیات مورد بحث ذکر را به طور مطلق بر قرآن کریم اطلاق نموده، و نیز به طور مطلق آن را محفوظ به حفظ خدای تعالی دانسته و فرموده: «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَه لَحافِظُونَ» که از آن دو اطلاق این معنا استفاده میشود که گفتیم قرآن کریم از هر زیاده و نقصان و تغییر لفظی و یا ترتیبی که ذکر بودن آن را از بین ببرد محفوظ خواهد بود.<ref>همان</ref> | ||
نتیجه | نتیجه آنکه ایشان استدلال به آیه "انا نحن نزلنا الذکر" را بر تحریف ناپذیری قرآن تمام دانسته و قول کسانی را که مرجع ضمیر در " وانا له لحافظون" را پیامبر ص میدانند سخیف و سست میداند. <ref>المیزان ج 12ص 106</ref> | ||
آیتالله خوئی | آیتالله خوئی | ||
خط ۲۶۷: | خط ۲۶۷: | ||
بر اساس آیه مذکور قرآن از هر نوع تحریفی که بخواهد توسط شیاطین جنی یا انسی در آن صورت بگیرد محفوظ است چون آنان عاجز از دسترسی به چنین هدفی هستند. جامع <ref>البیان فی تفسیر القرآن ج24 79-80</ref> | بر اساس آیه مذکور قرآن از هر نوع تحریفی که بخواهد توسط شیاطین جنی یا انسی در آن صورت بگیرد محفوظ است چون آنان عاجز از دسترسی به چنین هدفی هستند. جامع <ref>البیان فی تفسیر القرآن ج24 79-80</ref> | ||
نتیجه | نتیجه آنکه عالمان فریقین دلالت دو آیه حفظ و نفی باطل – انا نحن نزلنا الذکر و لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ -را برتحریف ناپذیری قرآن تمام میدانند. | ||
5- روایاتی که دلالت بر عدم تحریف قرآن میکند: | 5- روایاتی که دلالت بر عدم تحریف قرآن میکند: | ||
خط ۳۹۳: | خط ۳۹۳: | ||
5- روایاتی که مصحف امام علی ع را متفاوت با مصاحف دیگرصحابه میداند: | 5- روایاتی که مصحف امام علی ع را متفاوت با مصاحف دیگرصحابه میداند: | ||
سالم بن سلمه نقل میکند که شخصی در نزد امام صادق ع ایاتی از قرآن را قرائت نمود که با قرآن موجود بین مردم متفاوت بود. امام ع اورا از ادامه چنین قرائتی باز داشت. سپس مصحف امام علی ع را بیرون اورد و فرمود: امام علی ع بعد از | سالم بن سلمه نقل میکند که شخصی در نزد امام صادق ع ایاتی از قرآن را قرائت نمود که با قرآن موجود بین مردم متفاوت بود. امام ع اورا از ادامه چنین قرائتی باز داشت. سپس مصحف امام علی ع را بیرون اورد و فرمود: امام علی ع بعد از آنکه از کتابت مصحف خویش فارغ شد انرا به مردم ارائه داد و خطاب به آنان فرمود: این مصحف، همان قرآنی است که بر پیامبر ص نازل گردید و من انرا بصورت کامل جمع کردم. اما مردم گفتند در نزد ما مصحف جامع وجود دارد و ما نیازی به مصحف شما نداریم. امام ع نیز فرمود من بعنوان وظیفه مصحف واقعی را به شما عرضه کردم که بر اساس آن قرائت کنند حال که نمیپذیرید بدانید دیگر برای همیشه این مصحف را نخواهید دید. <ref>الکافی ج2ص 633</ref> | ||
در زمینه مصحف امام علی ع روایات دیگری نیز ذکر شده است که به جزئیات آن پرداخته شده است. | در زمینه مصحف امام علی ع روایات دیگری نیز ذکر شده است که به جزئیات آن پرداخته شده است. | ||
خط ۴۱۱: | خط ۴۱۱: | ||
در تفسیر قمی نسبت به این نوع از تحریف امده است: | در تفسیر قمی نسبت به این نوع از تحریف امده است: | ||
آیهای که مفادش بیان مدت عده زنان به چهارماه و ده روز میباشد. قاعده آن است که آیه مذکور بعد از آیهای که مدت عده را یکسال ذکر کرده است قرار گیرد چون آیه نخست ناسخ آیه بعدی میباشد. | آیهای که مفادش بیان مدت عده زنان به چهارماه و ده روز میباشد. قاعده آن است که آیه مذکور بعد از آیهای که مدت عده را یکسال ذکر کرده است قرار گیرد چون آیه نخست ناسخ آیه بعدی میباشد. | ||
و نیز آیه "أفمن کان علی بینة من ربه ویتلوه شاهد منه ومن قبله کتاب موسی إماما ورحمة"،که در اصل اینگونه بوده است: "ویتلوه شاهد منه إماما ورحمة ومن قبله کتاب موسی "، و آیه دیگر: "وما هی إلا حیاتنا الدنیا نموت ونحیا " که در اصل اینگونه بوده است: "...نحیی ونموت" بدلیل | و نیز آیه "أفمن کان علی بینة من ربه ویتلوه شاهد منه ومن قبله کتاب موسی إماما ورحمة"،که در اصل اینگونه بوده است: "ویتلوه شاهد منه إماما ورحمة ومن قبله کتاب موسی "، و آیه دیگر: "وما هی إلا حیاتنا الدنیا نموت ونحیا " که در اصل اینگونه بوده است: "...نحیی ونموت" بدلیل آنکه منکرین قیامت قائل به مبعوث شدن بعد از مرگ نیستند. <ref>التفسیر الصافی ج 1ص 50-51</ref> | ||
8-روایاتی که بیانگر جابجائی برخی از آیات در سور قرآن میباشد: | 8-روایاتی که بیانگر جابجائی برخی از آیات در سور قرآن میباشد: | ||
خط ۴۲۵: | خط ۴۲۵: | ||
ایشان مفاد روایات مذکور را بمعنای وقوع تحریف گسترده در قرآن دانسته که لازمهاش عدم انطباق قرآن موجود با قرآن واقعی میباشد. التفسیر الصافی ج 1ص 49 | ایشان مفاد روایات مذکور را بمعنای وقوع تحریف گسترده در قرآن دانسته که لازمهاش عدم انطباق قرآن موجود با قرآن واقعی میباشد. التفسیر الصافی ج 1ص 49 | ||
انگاه در پاسخ به شبهه مطرح شده نسبت به تحریف قرآن میفرماید: | انگاه در پاسخ به شبهه مطرح شده نسبت به تحریف قرآن میفرماید: | ||
لازمه پذیرش این روایات عدم اعتماد به مجموعه قرآن بوده بگونهای که به هیچ آیهای از قرآن نمیتوان استناد نمود و در نتیجه قرآن کریم از معرض استفاده مردم خارج خواهد شد؛ در حالی که مقاد بسیاری از روایات این است که قرآن برای همیشه مرجع مسلمآنان بوده و لازم است آنان صحت و سقم روایات را با معیار مطابقت و مخالفت قرآن مورد سنجش قرار دهند بعلاوه | لازمه پذیرش این روایات عدم اعتماد به مجموعه قرآن بوده بگونهای که به هیچ آیهای از قرآن نمیتوان استناد نمود و در نتیجه قرآن کریم از معرض استفاده مردم خارج خواهد شد؛ در حالی که مقاد بسیاری از روایات این است که قرآن برای همیشه مرجع مسلمآنان بوده و لازم است آنان صحت و سقم روایات را با معیار مطابقت و مخالفت قرآن مورد سنجش قرار دهند بعلاوه آنکه مفاد برخی آیات نظیر آیه حفظ و نفی باطل و... مصونیت قرآن از خطر تحریف میباشد. | ||
<ref>التفسیر الصافی ج 1ص 51</ref> | <ref>التفسیر الصافی ج 1ص 51</ref> | ||
خط ۴۳۴: | خط ۴۳۴: | ||
ایشان شاهد بر صحت پاسخ مذکور را فقره ذیل حدیث طلحه میداند که امام ع عمل به قرآن موجود را سبب نجات از دوزخ و ورود به بهشت دانستند: | ایشان شاهد بر صحت پاسخ مذکور را فقره ذیل حدیث طلحه میداند که امام ع عمل به قرآن موجود را سبب نجات از دوزخ و ورود به بهشت دانستند: | ||
ویدل علی هذا قوله (علیهالسلام) فی حدیث طلحة: إن أخذتم بما فیه نجوتم من النار ودخلتم الجنة فإن فیه حجتنا وبیان حقنا وفرض طاعتنا. | ویدل علی هذا قوله (علیهالسلام) فی حدیث طلحة: إن أخذتم بما فیه نجوتم من النار ودخلتم الجنة فإن فیه حجتنا وبیان حقنا وفرض طاعتنا. | ||
ایشان در ادامه با نفی ادعای تحریف قرآن، برخی از روایات مذکور را از قبیل تفسیر و بیان دانسته و قرائنی را در این زمینه بیان میکند از جمله | ایشان در ادامه با نفی ادعای تحریف قرآن، برخی از روایات مذکور را از قبیل تفسیر و بیان دانسته و قرائنی را در این زمینه بیان میکند از جمله آنکه در روایتی از امام باقر ع امده است که مراد از تحریف صورت گرفته در کتب اسمانی تحریف معنوی است نه تحریف لفظی. <ref>التفسیر الصافی ج 1ص 52-51</ref> | ||
خط ۴۸۳: | خط ۴۸۳: | ||
ایشان در ادامه روایاتی را که بیانگر شان نزول برخی آیات میباشد از قبیل موارد فوق دانسته و میفرماید: روایتی که آیه شریفه "یا أیها الرسول بلغ ما انزل إلیک " را بدینگونه ذکر کرده است: "یا أیها الرسول بلغ ما انزل إلیک فی علی " در حالی که روایت بیانگر آن است که آیه مذکور در شان امام علی ع ذکر شده است نه اینکه "فی علی "جزء آیه باشد و همینطور روایتی که آیه شریفه" إن الذین ینادونک من وراء الحجرات " را اینگونه ذکر کرده است: "إن الذین ینادونک من وراء الحجرات بنو تمیم أکثرهم لا یعقلون " در حالی که ذیل روایت بیان شان نزول آیه بوده و برخی بدون دلیل انرا جزء آیه پنداشتهاند. | ایشان در ادامه روایاتی را که بیانگر شان نزول برخی آیات میباشد از قبیل موارد فوق دانسته و میفرماید: روایتی که آیه شریفه "یا أیها الرسول بلغ ما انزل إلیک " را بدینگونه ذکر کرده است: "یا أیها الرسول بلغ ما انزل إلیک فی علی " در حالی که روایت بیانگر آن است که آیه مذکور در شان امام علی ع ذکر شده است نه اینکه "فی علی "جزء آیه باشد و همینطور روایتی که آیه شریفه" إن الذین ینادونک من وراء الحجرات " را اینگونه ذکر کرده است: "إن الذین ینادونک من وراء الحجرات بنو تمیم أکثرهم لا یعقلون " در حالی که ذیل روایت بیان شان نزول آیه بوده و برخی بدون دلیل انرا جزء آیه پنداشتهاند. | ||
توضیح | توضیح آنکه گروهی از قبیله بنی تمیم بهنگام دیدار با پیامبر ص کنار درب خانه حضرت ایستاده و بی ادبانه به آن حضرت ندا دادند که: اخرج الینا که در این هنگام آیه مذکور نازل گردید و انها را نسبت به رفتار زشت شان متنبه نمود. <ref>المیزان ج 12ص 113</ref> | ||
ایشان روایاتی را که از باب جری و تطبیق برخی موارد را بیان نمودهاند نیز از موارد مذکور میداند نظیر روایتی که آیه شریفه: وسیعلم الذین ظلموا را این | ایشان روایاتی را که از باب جری و تطبیق برخی موارد را بیان نمودهاند نیز از موارد مذکور میداند نظیر روایتی که آیه شریفه: وسیعلم الذین ظلموا را این | ||
خط ۵۰۸: | خط ۵۰۸: | ||
ایشان احتمال جعل روایات تحریف را قوی دانسته و انرا موید به شواهدی میدانند: | ایشان احتمال جعل روایات تحریف را قوی دانسته و انرا موید به شواهدی میدانند: | ||
و کوتاه سخن | و کوتاه سخن آنکه احتمال دسیسه و جعل حدیث که احتمال قوی هم هست و شواهد و قرائن آن را تایید میکند، وقعی و اعتباری برای روایات مذکور باقی نمیگذارد، و با در نظر گرفتن آن، دیگر نه حجیت شرعی بر آن اخبار باقی میماند، و نه حجیت عقلانی، حتی صحیح السندترین آنها هم از اعتبار ساقط میگردد. زیرا حجیت سند، معنایش این است که رجال حدیث دروغ عمدی نمیگویند، و اما اینکه فریب نمیخورند، و در اصول روایتی آنان هم دست برده نمیشود، ربطی به صحت سند ندارد. <ref>المیزان ج 12ص- 114-115</ref> | ||
دیدگاه علامه محمد تقی حکیم در زمینه روایات تحریف: | دیدگاه علامه محمد تقی حکیم در زمینه روایات تحریف: | ||
ایشان در الاصول العامه بعد از بیان | ایشان در الاصول العامه بعد از بیان آنکه نقل روایات تحریف در کتبی نظیر کافی و.... دلیل بر پذیرش مولفان انها نمیباشد مینویسد: | ||
شبهه تحریف قرآن از شبهاتی است که شایسته نیست در بطلان آن – بجهت بدیهی بودن - بحثی شود. روایات تحریف قرآن نیز علاوه بر تعارضی که بین انها وجود دارد اخبار احاد بوده و توان مقاومت در برابر ثبوت تواتر و قطع به عدم تحریف قرآن را ندارد. | شبهه تحریف قرآن از شبهاتی است که شایسته نیست در بطلان آن – بجهت بدیهی بودن - بحثی شود. روایات تحریف قرآن نیز علاوه بر تعارضی که بین انها وجود دارد اخبار احاد بوده و توان مقاومت در برابر ثبوت تواتر و قطع به عدم تحریف قرآن را ندارد. | ||
خط ۵۲۵: | خط ۵۲۵: | ||
از عائشه در این زمینه روایتی نقل شده است که آیهای بصورت (عشر رضعات معلومات در قرآن کریم وجود داشته که بعد از مدتی با " عشر رضعات بخمس معلومات" نسخ گردیده است و بعد از پیامبر ص این آیه– ناسخ و منسوخ - بدلیل عدم اگاهی مردم از نسخ تلاوت و حکم ان، همچنان در بین مردم قرائت میشد. | از عائشه در این زمینه روایتی نقل شده است که آیهای بصورت (عشر رضعات معلومات در قرآن کریم وجود داشته که بعد از مدتی با " عشر رضعات بخمس معلومات" نسخ گردیده است و بعد از پیامبر ص این آیه– ناسخ و منسوخ - بدلیل عدم اگاهی مردم از نسخ تلاوت و حکم ان، همچنان در بین مردم قرائت میشد. | ||
مولف الاتقان در زمینه نوع دوم نسخ – نسخ حکم بدون نسخ تلاوت – مینویسد: بسیاری از مواردی را که برخی از مصادیق این نوع نسخ شمرده اند نمیتوان از این نوع دانست نظیر | مولف الاتقان در زمینه نوع دوم نسخ – نسخ حکم بدون نسخ تلاوت – مینویسد: بسیاری از مواردی را که برخی از مصادیق این نوع نسخ شمرده اند نمیتوان از این نوع دانست نظیر آنکه ادعا شده است که آیه شریفه(ومما رزقناهم ینفقون) و (أنفقوا من ما رزقناکم) با آیه تشریع زکات نسخ شده است در حالی که این دو آیه ارتباطی با نسخ ندارند بدین معنا که آیه دوم را میتوان تفسیر آیه نخست قرار داد. | ||
ایشان در زمینه حکمت نوع سوم نسخ– نسخ تلاوت بدون نسخ حکم – به نقل از صاحب الفنون مینویسد: این امر بجهت آن است که میزان طاعت و تعبد مکلف نسبت به فرامین الهی مشخص گردد نظیر اقدام ابراهیم ع در ذبح فرزندش <ref>الاتقان ج 2ص 58-66.</ref> | ایشان در زمینه حکمت نوع سوم نسخ– نسخ تلاوت بدون نسخ حکم – به نقل از صاحب الفنون مینویسد: این امر بجهت آن است که میزان طاعت و تعبد مکلف نسبت به فرامین الهی مشخص گردد نظیر اقدام ابراهیم ع در ذبح فرزندش <ref>الاتقان ج 2ص 58-66.</ref> | ||
خط ۵۷۶: | خط ۵۷۶: | ||
ایشان در ادامه مینویسد: | ایشان در ادامه مینویسد: | ||
پذیرش ملازمه فوق – جواز کتابت حدیث رجم بعنوان قرآن و نسخ تلاوت آن – مشکل است بنابراین با حدیث مذکور نمیتوان نسخ تلاوت را ثابت نمود و در توجیه گفتار عمر نسبت به خودداری او از کتابت آیه رجم در قرآن میتوان گفت: از انجا که اثبات قرآنیت آیه یا سوره فقط با خبر متواتر قابل اثبات است او بدلیل | پذیرش ملازمه فوق – جواز کتابت حدیث رجم بعنوان قرآن و نسخ تلاوت آن – مشکل است بنابراین با حدیث مذکور نمیتوان نسخ تلاوت را ثابت نمود و در توجیه گفتار عمر نسبت به خودداری او از کتابت آیه رجم در قرآن میتوان گفت: از انجا که اثبات قرآنیت آیه یا سوره فقط با خبر متواتر قابل اثبات است او بدلیل آنکه حدیث رجم خبرواحد بود از اینرو از کتابت آن خودداری نمود. <ref>البرهان ج 2ص 36..</ref> | ||
نتیجه | نتیجه آنکه چون لازمه پذیرش نسخ تلاوت و حکم و نیز نسخ تلاوت بدون حکم، وقوع تحریف در قرآن میباشد دلیل نخست قائلین به تحریف در تمسک به روایات تحریف و نسخ تلاوت تمام نمیباشد. | ||
دلیل دوم بر تحریف قرآن: اختلاف مصاحف | دلیل دوم بر تحریف قرآن: اختلاف مصاحف |