سیمای علی بن‌ابی‌طالب در قرآن کریم از دیدگاه اهل‌سنت (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

حدیث: عن علی علیه‌السّلام انه قیل له، فانزل فیک؟ قال: ان تقرا سوره هود «أَ فَمَنْ کانَ عَلی‏ بَینَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ یتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ» رسول‌الله صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم علی بینه من ربه و انا شاهد منه. ا<ref>لدر المنثور سیوطی ذیل آیه ج 3/ 324؛ مناقب ابن مغازلی ص 270، ح 318؛ مناقب خوارزمی ص 197؛ شواهد التنزیل حسکانی ج 1/ 275 و 282، ح 372 و 387؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 1/ 208؛ الکشف و البیان ثعلبی؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن طبری ج 12/ 10؛ کنز العمال متقی هندی حنفی ج 1/ 251؛ تذکرة الخواص الامة سبط ابن جوزی ص 20؛ کفایة الطالب کنجی شافعی ص 111؛ فرائد السمطین حموینی ج 1/ 338؛ ینابیع الموده قندوزی ص 74؛ ما نزل من القرآن فی علی علیه السّلام ص 276، ح 36.</ref>

روایت نقل می‌‏کنند از عمار بن یاسر که گفت شنیدم رسول‌الله صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم به علی علیه‌السّلام می‌‏فرمود: ای علی! خداوند ترا به زینتی مزین کرده که احدی از مردم به بهتر از آن زینت مزین نشده‌اند. یکی اینکه دنیا را مبغوض تو قرار داد و ترا در دنیا زاهد گردانید و دیگر اینکه فقراء را نزد تو محبوب کرد و تو راضی شدی که آنها پیرو تو باشند و آنها نیز راضی باینکه تو امام آنها باشی‏. <ref>شواهد التنزیل حسکانی ج 1/ 354 و 395؛ مناقب علی ابن ابی طالب علیه السّلام ابن مغازلی ص 105، ح 148؛ حلیة الاولیاء حافظ ابو نعیم اصفهانی ج 1/ 71؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید معتزلی ج 9/ 166؛ المناقب موفق خوارزمی ص 69؛ ترجمه امیرالمؤمنین علیه السّلام من تاریخ دمشق ابن عساکر ج 2/ 212؛ ذخائر العقبی محب الدین طبری ص 100؛ اسدالغابه ابن اثیر ج 4/ 23؛ نظم در دار السمطین زرندی حنفی ص 102؛ کنز العمال متقی هندی ج 12/ 222؛ مجمع الزوائد هیثمی ج 9/ 121</ref>

ترجمه: پیامبر صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم بستگان نزدیکش را به خانه ابوطالب دعوت کرد آنها در آن روز حدود 40 نفر بودند و از عموهای پیامبر صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم ابوطالب، حمزه، و ابولهب حضور داشتند پس از صرف غذا هنگامی‌که پیامبر صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم خواست وظیفه خود را ابلاغ کند ابولهب با گفته‏ه‌ای خود زمینه را از میان برد لذا فردای همان روز دوباره پیامبر صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم آنها را دعوت کرد، بعد از صرف غذا چنین فرمود: ای فرزندان عبدالمطلب به خدا سوگند، هیچ جوانی را در عرب نمی‏شناسم که برای قومش چیزی بهتر از آنچه من آورده‌‏ام آورده باشد. من خیر دنیا و آخرت را برای شما آورده‌‏ام و خداوند به من دستور داده است که شما را دعوت به این آیین کنم کدام‌یک از شما مرا در این امر یاری خواهید کرد تا برادر من و وصی من و جانشین من باشید؟ جمعیت همگی سر باز زدند جز علی علیه‌السّلام که از همه کوچک‌تر بود برخاست و عرض کرد: ای پیامبر خدا! من در این راه یارویاور تو هستم. پیامبر صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم دست بر گردن علی علیه‌السّلام نهاد و فرمود: ان هذا اخی و وصیتی و خلیفتی فیکم فاسمعوا له و اطیعوا «این برادر و وصی و جانشین من در میان شماست سخن او را بشنوید و فرمانش را اطاعت کنید» جمعیت از جا برخاستند درحالی‏که خنده تمسخرآمیزی بر لب داشتند و به ابوطالب می‌‏گفتند به تو دستور می‌‏دهد که گوش‌به‌فرمان پسرت باشی و از وی اطاعت نمایی. <ref>سیره ابن هشام ج 1/ 280.</ref>این حدیث را با مختصر تغییری، بسیاری از دانشمندان و علماء اهل تسنن در آثارشان آورده‌اند <ref>مانند ابن ابی حریر، ابن ابی حاتم، ابن مردویه، ابو نعیم، بیهقی، ثعلبی، طبری و ابن اثیر و دیگران. شواهد التنزیل حسکانی 1/ 420؛ الکامل ابن اثیر ج 2؛ التذکرة ابن جوزی ص 44؛ المسند علامه احمد محمد بن حنبل الشیبانی المروزی ج 1/ 111؛ معالم التنزیل بغوی ج 5/ 105؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 2/ 253؛ حیاة الصحابه محمد یوسف حنفی ج 1/ 81؛ الخصائص علامه نسائی ص 18؛ کنز العمال متقی هندی ج 6/ 396؛ ینابیع المودة قندوزی ص 105.</ref>

جمعی از مفسران بزرگ در ذیل این آیه نقل کرده‌اند که روزی ولید بن عقبه (همان کسی که در داستان جمع‏آوری زکات از طایفه بنی المصطلق آنها را متهم به قیام بر ضد اسلام کرد و خداوند در سوره حجرات در آیه 6 او را تکذیب نموده و فاسق خواند: یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَینُوا) به علی عرض کرد: من از تو زبانی گسترده‏تر و فصیح‏تر و نیزه‏ای تیزتر دارم یعنی هم سخنورتر و هم جنگجوترم. علی علیه‌السّلام در پاسخ او فرمود: این‏چنین نیست که تو می‌‏گویی ای فاسق. در اینجا بود که آیه فوق نازل شد. این روایات را صاحب مجمع‌البیان از واحدی از ابن عباس، و نیز سیوطی در الدر المنثور از کتاب اغانی، و واحدی و ابن عدی و ابن مردویه و خطیب و ابن عساکر از ابن عباس، و نیز از ابن اسحق و ابن جریر، و از ابن ابی حاتم از سدی از ابن عباس نقل کرده و نیز از ابن ابی حاتم از ابن ابی لیلی، نظیر آن را روایت کرده است. دانشمندان دیگر اهل تسنن نیز آن را نقل کرده‌اند.<ref>شواهد التنزیل حسکانی ج 1/ 445؛ الریاض النضره طبری ص 206؛ تاریخ بغداد خطیب بغدادی 13/ 321؛ ینابیع المودة قندوزی ص 212؛ سیر اعلام البنلاء ذهبی 3/ 415؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید 2/ 196؛ مناقب ابن مغازلی ص 324.

بلاذری با واسطه از رسول اکرم صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم نقل می‌‌‏کند که حضرتش این آیه را خواندند و سپس فرمود: ای علی! از خدا خواستم که گوش ترا این‏چنین قرار دهد. حضرت علی فرمود (بعد از دعا رسول صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) هیچ حدیثی را فراموش نکردم و آنچه از رسول‌الله صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم شنیدم فراموش نکردم و مانند این حدیث را عده زیادی از مورخین و اهل حدیث و تفسیر با عبارات مختلف نقل کرده‌اند <ref>انساب الاشراف بلاذری 2/ 121؛ مجمع الزائد هیثمی 1/ 131؛ الدر المنثور سیوطی 6/ 260؛ جامع البیان طبری 29/ 35؛ حلیة الاولیاء ابو نعیم 1/ 67؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید 4/ 319؛ شواهد التنزیل حسکانی 2/ 271؛ کنز العمال متقی هندی 15/ 157؛ ینابیع المودة قندوزی ص 120؛ کشاف زمخشری ذیل آیه حاقه؛ اسباب النزول واحدی نیشابوری ص 339؛ نظم درر السمطین زرندی ص 92؛ شرح المقاصد تفتازانی 2/ 220؛ المناقب خوارزمی ص 199؛ کفایة الطالب گنجی ص 110.</ref>