confirmed
۵٬۹۱۷
ویرایش
برغوثیه: تفاوت میان نسخه‌ها
←عقاید
(←عقاید) |
(←عقاید) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== عقاید == | == عقاید == | ||
موسس این فرق در بیشتر عقایدش، پیرو کیش [[حسین‌بن‌محمد نجّار]] بود، ولی در [[نظریه کسب]] این که چه کسی فاعل واقعی افعال خویش است و نیز درباره افعال متولده که افعال ثانویه نامیده می‌شوند، با نجار مخالف بوده فاعل واقعی هر فعلی را فقط خداوند می‌دانست، با این توضیح که اگر کسی سنگی پرتاب کرد، عمل نخستین که (پرتاب سنگ است، کسب یا اکتساب نامیده می‌شود، اما حرکاتِ بعدیِ سنگ در هوا که حرکات (تولیدی) خوانده می‌شود، نتیجه فعل انسان یا خود فعل انسان نیست، بلکه فعل خداوند است. زیرا خداوند طبیعت سنگ را چنان آفریده است که اگر پرتاب شود، به طور طبیعی در هوا حرکت کرده و در مکانی سقوط خواهد کرد. نتیجه عملی این بحث آن است که اگر سنگِ پرتاب شده به کسی بخورد، این حرکت و تصادم سنگ در آخرین مرحله از خداوند است. و یا حیوان را | موسس این فرق در بیشتر عقایدش، پیرو کیش [[حسین‌بن‌محمد نجّار]] بود، ولی در [[نظریه کسب]] این که چه کسی فاعل واقعی افعال خویش است و نیز درباره افعال متولده که افعال ثانویه نامیده می‌شوند، با نجار مخالف بوده فاعل واقعی هر فعلی را فقط خداوند می‌دانست، با این توضیح که اگر کسی سنگی پرتاب کرد، عمل نخستین که (پرتاب سنگ است، کسب یا اکتساب نامیده می‌شود، اما حرکاتِ بعدیِ سنگ در هوا که حرکات (تولیدی) خوانده می‌شود، نتیجه فعل انسان یا خود فعل انسان نیست، بلکه فعل خداوند است. زیرا خداوند طبیعت سنگ را چنان آفریده است که اگر پرتاب شود، به طور طبیعی در هوا حرکت کرده و در مکانی سقوط خواهد کرد. نتیجه عملی این بحث آن است که اگر سنگِ پرتاب شده به کسی بخورد، این حرکت و تصادم سنگ در آخرین مرحله از خداوند است. و یا حیوان را به‌گونه‌ای آفریده که اگر او را بزنند، درد را احساس می‌کند و به آن واکنش نشان می‌دهد.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 100 با ویرایش و اصلاح گسترده عبارات.</ref> | ||
== اعتقادات == | == اعتقادات == | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
<ref>ابن حزم، الفصل فی الملل والاهوا والنِحَل، بیروت، سال نشر 1403 هجری قمری و 1983 میلادی، ج3، ص22</ref> | <ref>ابن حزم، الفصل فی الملل والاهوا والنِحَل، بیروت، سال نشر 1403 هجری قمری و 1983 میلادی، ج3، ص22</ref> | ||
<ref>خیاط عبدالرحیم بن محمد، کتاب الانتصار، بیروت، سال 1957 میلادی، ج1 ص98</ref> | <ref>خیاط عبدالرحیم بن محمد، کتاب الانتصار، بیروت، سال 1957 میلادی، ج1 ص98</ref> | ||
همچنین این فرقه در مواردی مثل مسأله [[صفات الهی]] و [[خلق قرآن]] و نفی رؤیت خداوند با [[معتزله]] هم داستان بودند، اما در مسأله [[خلق اعمال]] و | همچنین این فرقه در مواردی مثل مسأله [[صفات الهی]] و [[خلق قرآن]] و نفی رؤیت خداوند با [[معتزله]] هم داستان بودند، اما در مسأله [[خلق اعمال|خلق افعال‌عباد]] و استطاعت فاعل راجع به فعل، از ایشان جدا شده و به جبرگرایان پیوسته بودند. <ref>بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، به کوشش کوثری محمد زاهد، سال 1367 قمری و سال 1948 میلادی، قاهره، ج1, ص20</ref> | ||
<ref>بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، ج1، ص197</ref> <ref>شهرستانی محمد، الملل و النحل، ج1, ص100.</ref> | <ref>بغدادی عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، ج1، ص197</ref> <ref>شهرستانی محمد، الملل و النحل، ج1, ص100.</ref> | ||
<ref>فخرالدین رازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ج1, ص68-69.</ref> | <ref>فخرالدین رازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ج1, ص68-69.</ref> | ||
== تفاوت برغوثیه با نجاریه == | == تفاوت برغوثیه با نجاریه == | ||
اگر چه برغوثیّه | اگر چه برغوثیّه بیشتر عقاید حسین‌بن‌محمّد نجّار را پذیرفته بودند، اما بر خلاف نجار (مکتسب) را فاعل واقعی نمی‌خواندند. با این حساب معلوم می‌شود که نجاریه جبری مذهب بودند، ولی مانند اشاعره برای آن که از لوازم و نتایج مذهب جبر فرار کنند، به (کسب فعل) اعتقاد داشتند و بر این باور بودند که انسان کاسب افعال خویش است و پاداش و کیفر اعمال او به دلیل همین کسب است. | ||
اما برغوث از اطلاق لفظ (فاعل) بر (مکتسب) خودداری می‌کرد تا در برابر خداوند | اما برغوث از اطلاق لفظ (فاعل) بر (مکتسب) خودداری می‌کرد تا در برابر خداوند فاعل مختار دیگری را علم نکند. | ||
عقیده او | عقیده او در این مسأله که فاعل فعل صرفا هنگام فعل دارای استطاعت خواهد شد و این استطاعت از قبل همراه با فاعل نبوده، نیز همین امر را تأیید می‌کند. <ref>ابن حزم، الفصل فی الملل والاهوا والنِحَل، بیروت، سال نشر، 1403 هجری قمری و 1983 میلادی، ج3، ص22</ref> <ref>دانشنامه بزرگ اسلامی - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی | ||
</ref> | </ref> | ||