مذهب شیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مذهب شیعه''' یکی از دو مذهب بزرگ [[اسلام|دین اسلام]] است. برپایۀ مذهب‌شیعه [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]] به‌ فرمان خداوند، [[علی بن ابی طالب|حضرت علی (علیه‌السلام)]] به جانشینی بلافصل خود برگزیده است. [[امامت]] از اصول اعتقادی شیعیان و وجه تمایز آنان با [[اهل‌سنت]] است. طبق این اصل، [[امام]] را خداوند تعیین و به‌واسطه پیامبر به مردم معرفی می‌کند. همه شیعیان به‌جز [[زیدیه]] امام را [[معصوم]] می‌دانند و بر این باورند که [[حجت بن حسن (مهدی)|مهدی‌ موعود]] آخرین امام است که در غیبت به‌سر می‌برد و روزی برای برقراری [[عدالت]] در جهان قیام خواهد کرد. برخی دیگر از باورهای کلامیِ متمایز شیعه عبارت‌ است از: [[حسن و قبح عقلی]]، تنزیه [[صفات‌خدا|صفات‌ خدا]]، [[نظریه اَمرٌ بَینَ‌الاَمرَین]]، [[تقیه]]، [[توسل]] و [[شفاعت]]. برخی از فرقه‌های شیعه در شماری از این باورها دیدگاه دیگری دارند. در مذهب شیعه همچون مذهب اهل سنت منابع استنباط احکام فقهی [[قرآن]]، [[سنت]]، [[عقل]] و [[اجماع]] است. البته برخلاف [[اهل‌سنت|اهل سنت]]، علاوه‌ بر [[سنت پیامبر|سنت‌ پیامبر]]، سنت امامان یعنی رفتار و گفتارشان نیز حجت است.

در تاریخ شیعه فرقه‌هایی پدید آمده است که بسیاری از آنها منقرض شده‌اند و بحث درباره‌ آنها فایده‌ چندانی ندارد. در عین‌حال، فرقه‌های اصلی شیعه که هم اکنون نیز موجودند عبارتند از: [[شیعه اثنی‌عشریه]]، [[شیعه‌زیدیه|شیعه زیدیه]] و [[شیعه‌اسماعیلیه|شیعه اسماعیلیه]].

شیعه دوازده‌امامی اکنون و در ابتدای قرن بیست و یکم، بزرگ‌ترین شاخه از مذهب شیعه است. امامیه یکی از مشهورترین اصطلاح‌های کلامی این مذهب شمرده می‌شود که برگرفته از «امام» که در لغت به معنای پیشوا و کسی است که از گفتار او پیروی می‌شود و جمع آن «ائمه» است. حرف یاء در آخر آن، یاء نسبت است به معنای منسوب به امام و چون وصف «فرقه» است، مؤنث به کار می‌رود، یعنی فرقه امامیه و «مقصود گروهی هستند که پس از رحلت پیامبر اسلام از «امام منصوب از جانب او» پیروی می‌کنند»

[[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ‌ مفید]] پس از تعریف شیعه به کسانی که به امامت بلافصل علی (علیه‌السلام) عقیده دارند، درباره‌ آن گفته است:«این عنوان، مخصوص آن دسته از شیعه است که به وجود امام در هر زمان، و وجوب نصّ‌جلّی و عصمت و کمال برای هر امامی معتقد است و امامت را (غیر از سه امام نخست) منحصر در فرزندان امام حسین (علیه‌السلام) می‌داند»<ref>شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان، اوائل المقالات، ص۳۸. </ref>.

۷ـ [[موسی بن جعفر (کاظم)|موسی بن جعفر (کاظم) (علیه‌السلام)]]؛

۹ـ [[محمد بن علی (جواد)|محمد بن علی (علیه‌السلام)]]؛

۱۱ـ [[حسن بن علی (عسکری)|حسن بن علی (علیه‌السلام)]]؛

۱۲ـ ‌[[حجت بن حسن (مهدی)|حجة بن الحسن (علیه‌السلام)]].

یک دسته معتقد بودند که [[امامت]] همانند [[نبوت]] منصب و مقامی الهی است و از شرایط امام این است که معصوم از خطا و گناه باشد و این صفت را جز خداوند کسی نمی‌داند بنابراین، راه تعیین امام، نصّ الهی است که در قرآن یا احادیث نبوی بیان شده است و طبق این نصوص، علی‌بن‌ابی‌طالب (علیه‌السلام) جانشین پیامبر و امام مسلمین است. حضرت علی (علیه‌السلام) و [[بنی‌هاشم]] و گروهی از بزرگان‌صحابه، ‌اعم از [[مهاجران|مهاجرین]] و [[انصار]]، طرفدار این نظریه بودند و این همان عقیده‌ شیعه ـ خصوصاً شیعه امامیه ـ در مسئله‌ امامت است.

شیعیان آل محمد علیهم‌السّلام در آن زمان پیوسته زیر فشار قرار داشتند تا جایی که [[ابوذر غفاری]] به دلیل روشنگری‌های افشاگرایانه‌اش مورد شکنجه معاویه واقع می‌شود. سپس این صحابی جلیل‌القدر به بیابان ربذه تبعید شده و در غربت جان می‌دهد<ref>مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت - لبنان، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۴ هجری قمری، ۱۱۰ جلدی، ج۲۲، ص۳۹۹. </ref>. [[مالک اشتر]]، [[محمد بن ابی بکر|محمد بن ابی‌بکر]]، [[حجر بن عدی]]، جویرة‌ بن مسهّر، [[میثم تمار]]، [[کمیل بن زیاد|کمیل‌بن‌زیاد]]، رشید‌هجری و قنبر... از بزرگان شیعه نیز با حیله معاویه به شهادت می‌رسند<ref>علامه حلی، حسن بن یوسف،، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد، ۱۴۱۱ هجری قمری،ج 1، ص۷۷. </ref> و در زمان [[بنی‌امیه]] (۴۰ـ۱۳۲) هرگونه مصونیت از جان و مال شیعیان برداشته شده بود به طوری‌که [[حَجّاج]] خون‌خوار هر زمان که اراده می‌کرد، دستور می‌داد تا در برابر او یکی از شیعیان کشته شود<ref>علامه حلی، حسن بن یوسف،، کشف الیقین، مؤسسه چاپ و انتشارات وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد، ۱۴۱۱ هجری قمری یک جلد، ص۷۷. </ref> ولی هر چه فشار ستم و بیدادگری بر شیعیان بیشتر می‌شد، در عقیده خود استوارتر می‌گشتند. با روی کار آمدن [[عباسیان|بنی‌العباس]]، شدت سخت‌گیری برامامت شیعه و نیز شیعیان تشدید شد و آنها گاهی برای رفع شر به [[تقیه|تقیّه]] متوسل می‌شدند. تمام این ظلم‌ها به دلیل انحراف از امامت بود که با شهادت [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه زهرا (سلام‌الله‌ علیها)]] شروع شد و ادامه یافت.   

در اوایل قرن ششم که حمله مغول آغاز شد، شیعه شدن جمعی از سلاطین مغول در ایران و حکومت سلاطین مرعشی در مازندران، مرکزیت شیعه در [[قم]]، [[کوفه]] و [[نجف]] در قدرت و وسعت جمعیت شیعه کمک بسزایی نمود. این وضع تا اواخر قرن نهم هجری ادامه داشت و از حدود قرن دهم هجری در اثر ظهور سلطنت [[صفویه]] در ایران، مذهب شیعه رسمیت یافت و تا کنون که در قرن پانزدهم هجری می‌باشد به رسمیت خود باقی است و به علاوه در همه نقاط جهان، صدها میلیون شیعه زندگی می‌کنند.