۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:مفاهیم اسلامی' به 'رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''حرم''' به محدودهای پیرامون اماکن مقدّس اسلامی به ویژه [[کعبه]] گفته میشود. از احکام حرم در بابهای [[طهارت]] ،[[حج]]، [[جهاد]]، [[لقطه]]، [[حدود]]، [[قصاص]] و [[دیات]] سخن گفتهاند که به مهمترین موارد آن اشاره میشود. | '''حرم''' به محدودهای پیرامون اماکن مقدّس اسلامی به ویژه [[کعبه]] گفته میشود. از احکام حرم در بابهای [[طهارت]] ،[[حج]]، [[جهاد]]، [[لقطه]]، [[حدود]]، [[قصاص]] و [[دیات]] سخن گفتهاند که به مهمترین موارد آن اشاره میشود. | ||
== معنا == | == معنا == | ||
واژه حرم از ریشه حرم (به معنای ممنوع بودن) گاهی به معنای اهل و عیال یک شخص یا محل اقامتشان است که آنها را از تعرض دیگران حفظ میکند. <ref>ابن اثیر، النهایة فی غریبالحدیث والاثر، ذیل «دعمص»، چاپ محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاوی، بیروت ۱۳۸۳/۱۹۶۳، چاپ افست قم ۱۳۶۴ش.</ref><ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه. </ref><ref>عبدالرحمان جبرتی، تاریخ عجائب الآثار فی التراجم و الاخبار، ج۲، ص۱۴۳، بیروت: دارالجیل، (بیتا).</ref>محدودهای گرداگرد کعبه معظم و همچنین به حد فاصل بین دو کوه «عائر» و «وُعَیر» در [[مدینه]] وهمچنین به مدفن [[پیامبران]] و [[امامان]] علیهم السّلام گفته میشود. | واژه حرم از ریشه حرم (به معنای ممنوع بودن) گاهی به معنای اهل و عیال یک شخص یا محل اقامتشان است که آنها را از تعرض دیگران حفظ میکند. <ref>ابن اثیر، النهایة فی غریبالحدیث والاثر، ذیل «دعمص»، چاپ محمود محمد طناحی و طاهر احمد زاوی، بیروت ۱۳۸۳/۱۹۶۳، چاپ افست قم ۱۳۶۴ش.</ref><ref>ابن منظور، لسان العرب، ذیل واژه. </ref><ref>عبدالرحمان جبرتی، تاریخ عجائب الآثار فی التراجم و الاخبار، ج۲، ص۱۴۳، بیروت: دارالجیل، (بیتا).</ref>محدودهای گرداگرد کعبه معظم و همچنین به حد فاصل بین دو کوه «عائر» و «وُعَیر» در [[مدینه]] وهمچنین به مدفن [[پیامبران]] و [[ائمه|امامان]] علیهم السّلام گفته میشود. | ||
== وجه تسمیه == | == وجه تسمیه == | ||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
== کاربرد == | == کاربرد == | ||
تعابیر حرمالرسول یا حرم نبوی درباره حرم [[پیامبر]] | تعابیر حرمالرسول یا حرم نبوی درباره حرم [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر صلیاللّهعلیهوآلهوسلم]] در مدینه بهکار میرود. | ||
همچنین ترکیب حرمین شریفین برای اشاره به دو حرم مکه و [[مدینه]] یا دو حرم نجف و کربلا یا دو حرم بیتالمقدّس و الخلیل بسیار کاربرد دارد. | همچنین ترکیب حرمین شریفین برای اشاره به دو حرم مکه و [[مدینه]] یا دو حرم نجف و کربلا یا دو حرم بیتالمقدّس و الخلیل بسیار کاربرد دارد. | ||
گفتنی است در متون دینی گاهی واژه حرم در معنایی مضیقتر یعنی درخصوص [[مسجدالحرام]] یا [[مسجدالنبی]] یا در مفهومی وسیعتر یعنی سرزمینی که مکه یا مدینه را دربرگرفته است بهکار میرود. | گفتنی است در متون دینی گاهی واژه حرم در معنایی مضیقتر یعنی درخصوص [[مسجدالحرام]] یا [[مسجد النبى|مسجدالنبی]] یا در مفهومی وسیعتر یعنی سرزمینی که مکه یا مدینه را دربرگرفته است بهکار میرود. | ||
همچنین اطلاق واژه حرم بر مدفن امامان شیعه (مشاهد مشرّفه) بسیار شایع است. مانند حرم حسینی <ref>اِجماعیات فقهالشیعة و اَحْوَطُ الاَقوال من احکام الشریعة، ج ۱، (قم) ۱۴۱۹.</ref> درباره مرقد امام حسین علیهالسلام و حرم رضوی درباره مرقد امام رضا علیهالسلام. <ref>محمد بن احمد منهاجی اسیوطی، جواهرالعقود و معین القضاة و المُوَقِعین و الشهود، ج۲، ص۴۷۴، چاپ مسعد عبدالحمید محمد سعدنی، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.</ref><ref>یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترةالطاهرة، ج۷، ص۳۱۷۳۱۸، قم ۱۳۶۳۱۳۶۷ش. </ref><ref>یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترةالطاهرة، ج۱۱، ص۴۵۵، قم ۱۳۶۳۱۳۶۷ش. </ref><ref>محمد بن محمد زبیدی، تاجالعروس من جواهرالقاموس، ذیل واژه، چاپ علیشیری، بیروت ۱۴۱۴/ ۱۹۹۴.</ref><ref>اسماعیل بغدادی، هدیةالعارفین، ج ۲، در حاجیخلیفه، ج ۲، ستون ۵۴۱، ج ۶.</ref><ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۶، ص۱۹۴.</ref><ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۸، ص۲۲۴.</ref><ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲۱، ص۲۹۹.</ref> | همچنین اطلاق واژه حرم بر مدفن امامان شیعه (مشاهد مشرّفه) بسیار شایع است. مانند حرم حسینی <ref>اِجماعیات فقهالشیعة و اَحْوَطُ الاَقوال من احکام الشریعة، ج ۱، (قم) ۱۴۱۹.</ref> درباره مرقد امام حسین علیهالسلام و حرم رضوی درباره مرقد امام رضا علیهالسلام. <ref>محمد بن احمد منهاجی اسیوطی، جواهرالعقود و معین القضاة و المُوَقِعین و الشهود، ج۲، ص۴۷۴، چاپ مسعد عبدالحمید محمد سعدنی، بیروت ۱۴۱۷/ ۱۹۹۶.</ref><ref>یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترةالطاهرة، ج۷، ص۳۱۷۳۱۸، قم ۱۳۶۳۱۳۶۷ش. </ref><ref>یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترةالطاهرة، ج۱۱، ص۴۵۵، قم ۱۳۶۳۱۳۶۷ش. </ref><ref>محمد بن محمد زبیدی، تاجالعروس من جواهرالقاموس، ذیل واژه، چاپ علیشیری، بیروت ۱۴۱۴/ ۱۹۹۴.</ref><ref>اسماعیل بغدادی، هدیةالعارفین، ج ۲، در حاجیخلیفه، ج ۲، ستون ۵۴۱، ج ۶.</ref><ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۶، ص۱۹۴.</ref><ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۸، ص۲۲۴.</ref><ref>آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج۲۱، ص۲۹۹.</ref> | ||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
برخی دیگر گفتهاند که دعای ابراهیم تنها برای در امان بودن این سرزمین از حوادثی مانند خشکسالی و قحطی و زلزله بود و پیش از آن نیز آنجا محترم و مقدّس بود. <ref>محمد بن جریر طبری، جامع البیان عن تاویل القرآن، ج۱، ص۵۴۲.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۴۵۶، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بیتا). </ref><ref>طبرسی، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۷. </ref> | برخی دیگر گفتهاند که دعای ابراهیم تنها برای در امان بودن این سرزمین از حوادثی مانند خشکسالی و قحطی و زلزله بود و پیش از آن نیز آنجا محترم و مقدّس بود. <ref>محمد بن جریر طبری، جامع البیان عن تاویل القرآن، ج۱، ص۵۴۲.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۱، ص۴۵۶، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بیتا). </ref><ref>طبرسی، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۷. </ref> | ||
شماری نیز احتمال دادهاند که با دعای حضرت [[ابراهیم]]، حرمت حرم پس از مدتی مهجور بودن، احیا شده یا پس از رسالت وی، رعایت کردن حرمت حرم واجب شده است. <ref>محمد بن جریر طبری، جامع البیان عن تاویل القرآن، ج۱، ص۵۴۲.</ref><ref>محمد بن احمد فاسی، شِفاءالغَرام باخبار البلد الحرام، ج۱، ص۱۳۹، چاپ ایمن فؤاد سید و مصطفی محمد ذهبی، مکه ۱۹۹۹.</ref><ref>احمد بن محمد اسدی مکی، اخبار الکرام باخبار المسجدالحرام، ج۱، ص۱۸۳، چاپ حافظ غلام مصطفی، بنارس ۱۳۹۶/۱۹۷۶.</ref> | شماری نیز احتمال دادهاند که با دعای حضرت [[حضرت ابراهیم|ابراهیم]]، حرمت حرم پس از مدتی مهجور بودن، احیا شده یا پس از رسالت وی، رعایت کردن حرمت حرم واجب شده است. <ref>محمد بن جریر طبری، جامع البیان عن تاویل القرآن، ج۱، ص۵۴۲.</ref><ref>محمد بن احمد فاسی، شِفاءالغَرام باخبار البلد الحرام، ج۱، ص۱۳۹، چاپ ایمن فؤاد سید و مصطفی محمد ذهبی، مکه ۱۹۹۹.</ref><ref>احمد بن محمد اسدی مکی، اخبار الکرام باخبار المسجدالحرام، ج۱، ص۱۸۳، چاپ حافظ غلام مصطفی، بنارس ۱۳۹۶/۱۹۷۶.</ref> | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
پیش از اسلام مردم عرب با محدوده حرم آشنا بودند و با خودداری از جنگ و خونریزی و قصاص قاتلان در محدوده حرم، به پیروی از سنّت حضرت ابراهیم و [[اسماعیل]] علیهماالسلام، حرمت آن را نگاه میداشتند و ازاینرو مکه را بَکّة (جایی که گردن ستمگران را میشکند)، بَسّاسة (جایی که فاسقان و کافران را از خود میراند) و صِلاح (محل امن) نیز مینامیدند. <ref>ابن هشام، السیرةالنبویة، ج۱، ص۱۱۴، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، (بیروت): دارابن کثیر، (بیتا).</ref><ref>علی بن محمد ماوردی، الاحکام السلطانیة و الولایات الدینیة، ج۱، ص۲۴۶ـ ۲۴۸، بغداد ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۴، ص۳۲، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بیتا). </ref><ref>ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج۲، ص۳۲۱، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲. </ref> | پیش از اسلام مردم عرب با محدوده حرم آشنا بودند و با خودداری از جنگ و خونریزی و قصاص قاتلان در محدوده حرم، به پیروی از سنّت حضرت ابراهیم و [[حضرت اسماعیل|اسماعیل]] علیهماالسلام، حرمت آن را نگاه میداشتند و ازاینرو مکه را بَکّة (جایی که گردن ستمگران را میشکند)، بَسّاسة (جایی که فاسقان و کافران را از خود میراند) و صِلاح (محل امن) نیز مینامیدند. <ref>ابن هشام، السیرةالنبویة، ج۱، ص۱۱۴، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، (بیروت): دارابن کثیر، (بیتا).</ref><ref>علی بن محمد ماوردی، الاحکام السلطانیة و الولایات الدینیة، ج۱، ص۲۴۶ـ ۲۴۸، بغداد ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹.</ref><ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان فی تفسیرالقرآن، ج۴، ص۳۲، چاپ احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت (بیتا). </ref><ref>ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج۲، ص۳۲۱، چاپ محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲. </ref> | ||
برخی اعراب هنگام ورود به حرم مکّی با این استدلال که در لباس خود مرتکب گناه شدهاند، آن را درمیآوردند و برخی از یهودیان کفشهای خود را به احترام حرم برمیکندند. | برخی اعراب هنگام ورود به حرم مکّی با این استدلال که در لباس خود مرتکب گناه شدهاند، آن را درمیآوردند و برخی از یهودیان کفشهای خود را به احترام حرم برمیکندند. |