confirmed، مدیران
۳۷٬۴۸۵
ویرایش
عبدالرحمن اوزاعی: تفاوت میان نسخه‌ها
←گسترش مذهب فقهی
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
اوزاعی در عصر خود به عنوان یک پیشوای فقهی در محیط شام جای گشود و مذهب او پیروانی یافت. شاگردان اوزاعی اعم از شامی و اندلسی، در ترویج مذهب فقهی استاد خود نقشی بسزا داشتند. در واقع مذهب فقهی اوزاعی در طول تاریخ حیات خود، به دو منطقۀ شام و اندلس محدود بوده، و هیچ گاه رونقی جدی در بیرون از این دو منطقه نیافته است. | اوزاعی در عصر خود به عنوان یک پیشوای فقهی در محیط شام جای گشود و مذهب او پیروانی یافت. شاگردان اوزاعی اعم از شامی و اندلسی، در ترویج مذهب فقهی استاد خود نقشی بسزا داشتند. در واقع مذهب فقهی اوزاعی در طول تاریخ حیات خود، به دو منطقۀ شام و اندلس محدود بوده، و هیچ گاه رونقی جدی در بیرون از این دو منطقه نیافته است. | ||
دربارۀ انتشار مذهب در شام، باید گفت که این مذهب بی‌درنگ پس از شکل‌گیری، مذهب غالب در محیط شام شد. در واقع مذهب اوزاعی، صورتی سامان یافته از فقه بومی شام بود و از همین رو، در بررسی تاریخی، نباید آغازی و انگیزه‌ای برای آن جست‌وجو کرد. این مذهب در برهه‌ای تقریباً ۲۰۰ ساله به بقای خود در شام ادامه داد و در اواسط | دربارۀ انتشار مذهب در شام، باید گفت که این مذهب بی‌درنگ پس از شکل‌گیری، مذهب غالب در محیط شام شد. در واقع مذهب اوزاعی، صورتی سامان یافته از فقه بومی شام بود و از همین رو، در بررسی تاریخی، نباید آغازی و انگیزه‌ای برای آن جست‌وجو کرد. این مذهب در برهه‌ای تقریباً ۲۰۰ ساله به بقای خود در شام ادامه داد و در اواسط قرن ۴ق، در برابر مذاهب دیگر، به خصوص [[مذهب شافعی]] از میان رفت. گام مهم برای تضعیف مذهب اوزاعی در شام توسط [[ابوعثمان محمد ثقفی]] (د ۳۰۲ ق) قاضی [[دمشق]] برداشته شد که مذهب شافعی را در آنجا ترویج کرد و دست کم در دورۀ تصدی خود، آن را مبنای حکم قاضیان قرار داد<ref>ابن طولون، ۲۲.</ref>. | ||
این تصور که مذهب اوزاعی توان منطبق ساختن خود با شرایط متحول شام را از دست داده بود، شاید قابل دفاع نباشد، اما این توجیه را می‌توان درست دانست که ضعف محافل فقهی اوزاعیان در شام، زمینه را برای ضعف آن مذهب فراهم آورد. در نیمۀ نخست | این تصور که مذهب اوزاعی توان منطبق ساختن خود با شرایط متحول شام را از دست داده بود، شاید قابل دفاع نباشد، اما این توجیه را می‌توان درست دانست که ضعف محافل فقهی اوزاعیان در شام، زمینه را برای ضعف آن مذهب فراهم آورد. در نیمۀ نخست قرن ۴ق، شاید قاضی [[ابوالحسن ابن حذلم]] (د ۳۴۷ق) واپسین فقیه قابل توجه در حوزۀ این مذهب فقهی بوده<ref>نک: همو، ۳۱.</ref>، اما بقایای این مذهب هنوز تا نیمۀ دوم سدۀ ۴ ق و شاید بخشی از قرن ۵ ق در شام برجای بوده است<ref>مثلاً نک: مقدسی، ۱۵۳؛ بغدادی، ۳۶، ۲۷۷.</ref>. | ||
در اندلس مذهب اوزاعی با کوشش برخی از شاگردان اوزاعی چون صعصعة بن سلام اندلسی (د ۱۹۲ ق) به این دیار راه یافت<ref>نک :حمیدی، ۱/ ۳۷۹.</ref> و تا بخشی از | در اندلس مذهب اوزاعی با کوشش برخی از شاگردان اوزاعی چون صعصعة بن سلام اندلسی (د ۱۹۲ ق) به این دیار راه یافت<ref>نک :حمیدی، ۱/ ۳۷۹.</ref> و تا بخشی از قرن ۳ ق به عنوان مذهب غالب شناخته می‌شد و از آن پس مذهب مالکی جای آن را گرفت<ref>نک: قاضی عیاض، ۱/ ۸۰؛ ونشریسی، ۶/ ۳۵۶؛ نیز نک: ضبی، ۲۹۴؛ قس: مقری، ۴/ ۲۱۷- ۲۱۸.</ref>. | ||
[[ذهبی]] پایان غلبۀ این مذهب را در اندلس در حدود سال ۲۲۰ق دانسته است (تاریخ، ۴۹۸)، اما باید توجه داشت که برخی از مبلغان [[مذهب اوزاعی]] چون زهیر بن مالک بلوی (د پیش از ۲۵۰ ق)، تا مدتی پس از تاریخ یاد شده، سعی در حفظ این مذهب داشته‌اند<ref>نک: حمیدی، ۱/ ۳۴۳.</ref>. | [[ذهبی]] پایان غلبۀ این مذهب را در اندلس در حدود سال ۲۲۰ق دانسته است (تاریخ، ۴۹۸)، اما باید توجه داشت که برخی از مبلغان [[مذهب اوزاعی]] چون [[زهیر بن مالک بلوی]] (د پیش از ۲۵۰ ق)، تا مدتی پس از تاریخ یاد شده، سعی در حفظ این مذهب داشته‌اند<ref>نک: حمیدی، ۱/ ۳۴۳.</ref>. | ||
اهمیت مذهب اوزاعی در مباحث تخصصی فقه را باید بسیار فراتر از محیط محدود شام و [[اندلس]] دانست که تنها قلمرو واقعی این مذهب بوده است. ردیۀ قاضی ابویوسف فقیه برجستۀ اصحاب رأی بر کتاب السیر اوزاعی (نک: مآخذ) و دیدگاه‌های [[احمد بن حنبل]]، فقیه حدیث‌گرای [[بغداد]] دربارۀ اوزاعی و مذهب فقهی او<ref>نک :ابوداوود، ۲۷۷.</ref> از نمونه‌هایی است که اهمیت این مذهب را در حوزه‌های دورتر می‌نمایاند. در سدۀ ۳ ق، با آغاز تدوین آثاری در حوزۀ فقه مقایسه‌ای، فقه اوزاعی در کنار مهم‌ترین مذاهب فقهی مورد توجه نویسندگان اینگونه کتب قرار گرفت<ref>مثلاً نک: ترمذی، مروزی، طبری، سراسر كتاب</ref>. | اهمیت مذهب اوزاعی در مباحث تخصصی فقه را باید بسیار فراتر از محیط محدود شام و [[اندلس]] دانست که تنها قلمرو واقعی این مذهب بوده است. ردیۀ قاضی ابویوسف فقیه برجستۀ اصحاب رأی بر کتاب السیر اوزاعی (نک: مآخذ) و دیدگاه‌های [[احمد بن حنبل]]، فقیه حدیث‌گرای [[بغداد]] دربارۀ اوزاعی و مذهب فقهی او<ref>نک :ابوداوود، ۲۷۷.</ref> از نمونه‌هایی است که اهمیت این مذهب را در حوزه‌های دورتر می‌نمایاند. در سدۀ ۳ ق، با آغاز تدوین آثاری در حوزۀ فقه مقایسه‌ای، فقه اوزاعی در کنار مهم‌ترین مذاهب فقهی مورد توجه نویسندگان اینگونه کتب قرار گرفت<ref>مثلاً نک: ترمذی، مروزی، طبری، سراسر كتاب</ref>. | ||