پرش به محتوا

علویان: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
'''علویان''' جمع علوی به خاندان [[علی بن ابی طالب]] و [[مذهب شیعه|شیعیان]] ایشان گفته می‎‌شود. واژه علوی در لغت منسوب به [[علی بن ابی‌طالب|حضرت علی(علیه‌السلام)]] است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است.
'''علویان''' جمع علوی به خاندان [[علی بن ابی طالب]] و [[مذهب شیعه|شیعیان]] ایشان گفته می‎‌شود. واژه علوی در لغت منسوب به [[علی بن ابی‌طالب|حضرت علی(علیه‌السلام)]] است اما در اصطلاح کاربردهای متعددی داشته است.


==ریشه‌یابی لغت علوی==
== ریشه‌یابی لغت علوی ==
علوی در لغت منسوب به امام علی (علیه‌السلام) است. این واژه در اصطلاح در معانی متعددی به کار رفته است که از جمله آن می‎‌توان به موارد زیر اشاره کرد<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ماده علوی.</ref>:
علوی در لغت منسوب به امام علی (علیه‌السلام) است. این واژه در اصطلاح در معانی متعددی به کار رفته است که از جمله آن می‎‌توان به موارد زیر اشاره کرد<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ماده علوی.</ref>:
# کسی که از اولاد [[علی بن ابی طالب|علی (علیه‌السلام)]] و [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه (سلام‌الله علیها)]] و یا از نسل آنان باشد. در این تعریف واژه علوی با سید مترادف می‎‌شود.
# کسی که از اولاد [[علی بن ابی طالب|علی (علیه‌السلام)]] و [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه (سلام‌الله علیها)]] و یا از نسل آنان باشد. در این تعریف واژه علوی با سید مترادف می‎‌شود.
خط ۱۵: خط ۱۵:
علویان شام به [[نصیریه]] و علویان سوریه شهرت دارند و علویان ترکیه به [[بکتاشیه]] نیز معروف هستند.
علویان شام به [[نصیریه]] و علویان سوریه شهرت دارند و علویان ترکیه به [[بکتاشیه]] نیز معروف هستند.


==علویان ترکیه یا بکتاشیه==
== علویان ترکیه یا بکتاشیه ==
پس از جنگ چالدران بین حکومت عثمانی در آناتولی و حکومت صفوی در ایران، ارتباط علویان ترکیه با مراکز علمی و فرهنگی پیروان [[اهل بیت]] قطع شد و از سو دیگر آنان تحت سخت‌ترین فشارهای حکومتی از سوی حکومت عثمانی که جنگ سیاسی خود با حکومت صفوی را تبدیل به مسئله‌ای مذهبی و دینی کرده بود قرار گرفتند.
پس از جنگ چالدران بین حکومت عثمانی در آناتولی و حکومت صفوی در ایران، ارتباط علویان ترکیه با مراکز علمی و فرهنگی پیروان [[اهل بیت]] قطع شد و از سو دیگر آنان تحت سخت‌ترین فشارهای حکومتی از سوی حکومت عثمانی که جنگ سیاسی خود با حکومت صفوی را تبدیل به مسئله‌ای مذهبی و دینی کرده بود قرار گرفتند.
این فشارها تا به حدی ادامه یافت که برخی از علویان مجبور به تقیه و تبدیل مذهب و حتی دین و برخی دیگر مجبور به پناهنده شدن به کوه‌ها و جنگل‌های صعب العبور برای در امان ماندن از هجمه‌های خونین حکومتی شدند.
این فشارها تا به حدی ادامه یافت که برخی از علویان مجبور به تقیه و تبدیل مذهب و حتی دین و برخی دیگر مجبور به پناهنده شدن به کوه‌ها و جنگل‌های صعب العبور برای در امان ماندن از هجمه‌های خونین حکومتی شدند.
این مسائل منجر به این شد که در طول دهه‌ها و قرون متمادی، علویون ترکیه و سوریه کم کم از معارف اصیل [[اسلام]] و [[تشیع]] دور شده و تحت تأثیر آموزه‌های التقاطی قرار گیرند.<ref>[https://fa.abna24.com/cultural/archive/2014/01/28/500994/story.html برگرفته شده از مقاله تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه]</ref>
این مسائل منجر به این شد که در طول دهه‌ها و قرون متمادی، علویون ترکیه و سوریه کم کم از معارف اصیل [[اسلام]] و [[تشیع]] دور شده و تحت تأثیر آموزه‌های التقاطی قرار گیرند.<ref>[https://fa.abna24.com/cultural/archive/2014/01/28/500994/story.html برگرفته شده از مقاله تاریخ اجتماعی سیاسی علویان ترکیه]</ref>


==علویان در دوره امویان و عباسیان==
== علویان در دوره امویان و عباسیان ==
انتقام از قاتلان حسین بن علی (سید الشهدا)، اعتقاد به حقانیت خلافت خاندان [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)]]، روحیه تسلیم‌ناپذیری در برابر ظلم و فشار بیش از حد خلفای اموی و عباسی بر شیعیان، علویان را بر آن داشت تا برای مقابله با خلفای جور دست به قیام بزنند.
انتقام از قاتلان حسین بن علی (سید الشهدا)، اعتقاد به حقانیت خلافت خاندان [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)]]، روحیه تسلیم‌ناپذیری در برابر ظلم و فشار بیش از حد خلفای اموی و عباسی بر شیعیان، علویان را بر آن داشت تا برای مقابله با خلفای جور دست به قیام بزنند.


خط ۲۶: خط ۲۶:
آنها موفق شدند در برخی از مناطق جهان اسلام از جمله [[طبرستان]] در شمال ایران، یمن و مغرب حکومت برپا کنند.
آنها موفق شدند در برخی از مناطق جهان اسلام از جمله [[طبرستان]] در شمال ایران، یمن و مغرب حکومت برپا کنند.


==حکومت شیعی آل بویه با نهضت علویان ==
== حکومت شیعی آل بویه با نهضت علویان ==
بیشترمورخان [[آل بویه]] را پیرو مذهب تشیع امامیه و دوستدار اهل بیت علیهمالسلام می‌دانند، اما چون محیط رشد و قدرت‌یابی آل‌بویه قلمرو قدرت مذهب زیدیه یعنی علویان طبرستان بوده، برخی آنان را شیعه زیدی دانسته‌اند.
بیشترمورخان [[آل بویه]] را پیرو مذهب تشیع امامیه و دوستدار اهل بیت علیهمالسلام می‌دانند، اما چون محیط رشد و قدرت‌یابی آل‌بویه قلمرو قدرت مذهب زیدیه یعنی علویان طبرستان بوده، برخی آنان را شیعه زیدی دانسته‌اند.
[[ابن خلدون]] درباره مذهب آل بویه چنین می‌گوید: در سطح کلان، اعتقاد شیعه مبنی بر حقانیت خلافت خاندان پیامبر(ص)، عامل احیای حرکت انقلابی علویان و شیعیان بر ضد حاکمیت را تشکیل داد و در درجه دوم، این حرکت‌ها، بازتابی روشن از سیاست‌ها و برنامه‌های سرکوب‌گرانه عباسیان بود.
[[ابن خلدون]] درباره مذهب آل بویه چنین می‌گوید: در سطح کلان، اعتقاد شیعه مبنی بر حقانیت خلافت خاندان پیامبر(ص)، عامل احیای حرکت انقلابی علویان و شیعیان بر ضد حاکمیت را تشکیل داد و در درجه دوم، این حرکت‌ها، بازتابی روشن از سیاست‌ها و برنامه‌های سرکوب‌گرانه عباسیان بود.
خط ۳۳: خط ۳۳:
علت انتخاب این شعار، ابتدا زیر سوال بردن مشروعیت خلافت عباسیان و غاصبانه بودن حکومت آنها و در گام دوم، حفظ جان امامشان بود که در آن زمان تحت مراقبت نظامی قرار داشت؛ زیرا اگر آنها نام شخص خاصی را بر نهضت خود می‌گذاشتند، که بی‌شک، آن شخص [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی علیه‌السلام]] بود دستگاه به آسانی با از بین بردن آن فرد، قیام را سرکوب می‌کرد.
علت انتخاب این شعار، ابتدا زیر سوال بردن مشروعیت خلافت عباسیان و غاصبانه بودن حکومت آنها و در گام دوم، حفظ جان امامشان بود که در آن زمان تحت مراقبت نظامی قرار داشت؛ زیرا اگر آنها نام شخص خاصی را بر نهضت خود می‌گذاشتند، که بی‌شک، آن شخص [[علی بن محمد (هادی)|امام هادی علیه‌السلام]] بود دستگاه به آسانی با از بین بردن آن فرد، قیام را سرکوب می‌کرد.


==اسفهبدان طبرستان و پذیرش اسلام==
== اسفهبدان طبرستان و پذیرش اسلام ==
از سوى دیگر، چون اسفهبدان طبرستان و ملوک باوند اسلام را پذیرفته بودند و حتى به روایت منابع، گرایش تشیع داشتند، سادات راحت‏‌تر مى‏‌توانستند در این مناطق زندگى کنند.
از سوى دیگر، چون اسفهبدان طبرستان و ملوک باوند اسلام را پذیرفته بودند و حتى به روایت منابع، گرایش تشیع داشتند، سادات راحت‏‌تر مى‏‌توانستند در این مناطق زندگى کنند.
این از علل دیگر ورود سادات به طبرستان است. سید ظهیرالدین مرعشى در تأیید آن مى‌‏نویسد: "چون اسفهبدان مازندران در اوایل که اسلام قبول کردند، شیعه بودند و با اولاد رسول (صلی‌الله علیه و آله) حسن اعتقاد داشتند، سادات را در این ملک مقام آسان‌‏تر بود".
این از علل دیگر ورود سادات به طبرستان است. سید ظهیرالدین مرعشى در تأیید آن مى‌‏نویسد: "چون اسفهبدان مازندران در اوایل که اسلام قبول کردند، شیعه بودند و با اولاد رسول (صلی‌الله علیه و آله) حسن اعتقاد داشتند، سادات را در این ملک مقام آسان‌‏تر بود".


== زهد و پارسایى علویان==
== زهد و پارسایى علویان ==
مردمان طبرستان به زهد و علم و پرهیزگارى سادات علوى معتقد بودند و آن‏ها با رفتار و گفتار خود اسلام را به مردم معرفى مى‏‌کردند.
مردمان طبرستان به زهد و علم و پرهیزگارى سادات علوى معتقد بودند و آن‏ها با رفتار و گفتار خود اسلام را به مردم معرفى مى‏‌کردند.
اهل طبرستان به نقل ابن اسفندیار از ستم و ناجوان‏مردى حاکمان خلیفه به ویژه محمد بن اوس که از سوى طاهریان در این منطقه بود، به ستوه آمده بودند. هر زمانى ساداتى به نواحى آن‏ها مى‏‌آمدند، به او مى‏‌گراییدند و به زهد و علم و ورع آن‏ها اعتقاد داشتند و معتقد بودند آنچه سیرت مسلمانى است، با سادات است.<ref>فراى، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، ج 4، ص 179.</ref>
اهل طبرستان به نقل ابن اسفندیار از ستم و ناجوان‏مردى حاکمان خلیفه به ویژه محمد بن اوس که از سوى طاهریان در این منطقه بود، به ستوه آمده بودند. هر زمانى ساداتى به نواحى آن‏ها مى‏‌آمدند، به او مى‏‌گراییدند و به زهد و علم و ورع آن‏ها اعتقاد داشتند و معتقد بودند آنچه سیرت مسلمانى است، با سادات است.<ref>فراى، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، ج 4، ص 179.</ref>
confirmed، مدیران
۳۷٬۲۰۱

ویرایش